CHAPTER 6 Politik Ekonomi

Politik Ekonomi Tanımı İktisadi prensiplerin politik karar almanın analizine uygulanmasına politik ekonomi denilmektedir. Politik ekonomi modelleri, bireylerin devleti kendi çıkarlarını maksimize eden bir mekanizma olarak varsaymaktadır. Bu varsayımla ilgili iki önemli nokta bulunmaktadır.

Varsayımla ilgili iki önemli nokta Birincisi kendi çıkarı peşinde koşma her zaman etkinsiz sonuçlar doğurması gerekmemektedir. Belirli koşullar altında piyasa kişisel çıkarı tahrip ederek sosyal olarak arzu edilen amaca ulaşılmasını engellemektedir. O zaman sorulması gereken soru politik piyasaları çalıştıran motif nedir şeklinde olmalıdır. Her ne kadar maksimizasyon varsayımı tam olarak doğru olmasa bile analizlerin başlangıcı için iyi bir noktadır.

Doğrudan Demokrasi Başlangıç noktası olarak, doğrudan demokrasilerin bireysel tercihleri nasıl toplumun tercihleri haline dönüştürdüğünü inceleyeceğiz. İkinci olarak bireylerin tercihlerini doğrudan değil ancak temsilcileri aracılığıyla nasıl sosyal tercihler haline dönüştürdüklerini inceleyeceğiz.

Doğrudan Demokrasi-İttifak Kuralı Demokratik toplumlar kamu harcamalarının düzeyine karar vermekte değişik “oylama” süreçleri kullanırlar. Bu bölümde bunlar incelenecektir. Daha önce bedavacı probleminin rahatsız edici sonuçlarından bahsedilmişti. Bedavacı sorunu nedeniyle kamusal mallar olması gerektiğinden daha az sunulabilmektedir. Halbuki kamusal mallar etkin miktarda sağlanabilseydi herkesin durumu daha iyi olabilecekti.

İttifak (Oybirliği) Kuralı Buna göre prensipte eğer etkin miktarda kamusal mal sunumu için oylama yapılmışsa uygun vergi sistemi olduğu sürece etkin kamusal mal miktarı için ittifakla rıza gösterilmiş olacaktır. Erik Lindahl tarafından ittifakla karar alınması için bir süreç önerilmiştir.

Doğrudan Demokrasi-İttifak (Oybirliği) Kuralı 0’ DrE Hava’nın vergi payı (SE) SA + SH = 1Vergi Paylarına Lindahl Fiyatları denilmektedir. S* Adam’in vergi payı (SA) box and labels 1st click – Adam’s D 2nd click – Eve’s D 3rh click – equilibrium r and S DrA r* Roket miktarı (yıllık) Lindahl Model

İttifak Kuralının Uygulanabilirliği Lindahl modeli herkesin kamusal mal miktarı üzerinde anlaştığı vergi paylarını göstermektedir. Bir müzayedecinin etkin kamusal mal miktarlarını ve vergi paylarını açık artırma ile bulmaya çalıştığını düşünelim. Bu taktirde çözüm Pareto etkin olacaktır. Pratik Sorunlar Stratejik Davranış Dengeye ulaşmak için gerekli zaman uzun olabilir. Bu durumda iki kişi vardır ancak genellikle çok kişini bulunduğu durumlarda karar alma maliyeti son derece yüksek olabilir.

Doğrudan Demokrasi-Ekseriyet (Çoğunluk) Oylama Kuralı Bir politikanın kabulü için yarıdan bir fazlanın oyuna ekseriyet ya da çoğunluk oylama kuralı denilmektedir. İttifak kuralına ulaşmak zor olduğundan diğer oylama kuralları arzu edilebilirdir. Seçmenler Tercihler Brad Jen Angelina İlk A C B İkinci Üçüncü Üç düzey askeri füze düzeyinde oylama

Doğrudan Demokrasi-Ekseriyet (Çoğunluk) Oylama Kuralı Oylama Paradoksu – bireylerin tercihleri tutarlı olmasına rağmen toplum tercihlerinde tutarsızlık olabilir buna oylama paradoksu denilmektedir. Gündem Hilesi (Agenda Manipulation) – oylama sürecinin sırasını arzu edilen çıktıya göre organize etmeye denilmektedir. Oylama sıralamasını kontrol altında tutma. Döngü (cycling) – ikili oylamalarda herhangi bir neticeye ulaşmadan sonsuz defa seçim yapılabilir. Voter Choice Brad Jen Angelina First A C B Second Third Ekseriyet karar alma kuralı her zaman açık sonuçlar yaratmayabilir.

Tercihlerin Gösterimi Tek-Zirveli Tercihler Fayda Jen Çift-Zirveli Tercihler axes and labels 1st click – Brad 2nd click – Jen 3rd click – Angelina 4th click – “Single-peaked preferences” and two arrows 5th click – “Double-peaked preferences” and curved arrow Brad Angelina A B C Askeri Füze

Tek Zirvelilik ve Çift Zirvelilik Tek zirvelilik, bir bireyin en çok tercih ettiği seçenekten herhangi bir yöne doğru hareket edildiğinde faydasının tutarlı bir biçimde azalmasıdır. Çift zirvelilik, bir bireyin en çok tercih ettiği seçenekten herhangi bir yöne doğru hareket edildiğinde faydasının önce azalması sonra tekrar artmasıdır. Oylama paradoksuna neden olan durum çift zirvelilik durumudur.

Çift Zirveliliğin Pratik Önemi Özel ikâmelerin Varlığı Bir park için seçmenlerin oylama yaptığını düşünelim. Vince’in tercihinin büyük harcamalı park olduğunu düşünelim. Vince büyük harcamalı park için vergi payı artacağından küçük harcamalıyı orta harcamalı parka tercih edecektir. Eğer yakında klüp üyeliği varsa. Tek bir boyutta sıralamanın mümkün olmadığı durumlar. Boş bir binanın kürtaj kliniği olarak mı, kitabevi olarak mı, asker alma dairesi olarak mı kullanılacağına karar verilmesi örnek olarak verilebilir.

Doğrudan Demokrasi – Oy Ticareti (Logrolling-Pork Barrel) Seçmen Projeler Melanie Rhett Scarlet Toplam Net Yarar Hastane 200 -50 -55 95 Kütüphane -40 150 -30 80 Yüzme Havuzu -120 -60 400 220

Doğrudan Demokrasi – Oy Ticareti Logrolling II-Pork Barrel) Seçmen Projeler Melanie Rhett Scarlet Toplam Net Yararlar Hospital 200 -110 -105 -15 Library -40 150 -120 -10 Pool -270 -140 400 Melanie votes for library if Rhett votes for hospital; and Rhett and Scarlet trade votes for the pool and library

Doğrudan Demokrasi - Arrow’un Olanaksızlıklar Teoremi Kollektif Karar Almada Bir Oylama Kuralı İçin Aşağıdaki Kriteler Gereklidir: Seçmenlerin tercihlerinin sıralaması ne olursa olsun netice alınabilmelidir. Bütün muhtemel Çıktılar Sıralanmak zorundadır. Bireysel tercihleri tatmin etmelidir. A>B ise A netice olmak zorunda. Tutarlı Olmalıdır. A>B B>C ise A>C olmak zorunda. Geçersiz Alternatiflerden Bağımsız Olmak Zorunda. Seyahat ve dış yardım seçenekleri sıralarken bunu AIDS tedavisi gibi bir alternatife ilgi kurarak yapmamalıdır. Sosyal tercihler bir bireyin tercihlerini yansıtamaz. Arrow’s Olanaksızlıklar Teoremi Bütün makul oylama kuralı adaletsiz olma gibi bir potansiyele veya çelişkili (paradoksal) sonuçlar üretme potansiyeline sahiptir. Teoremin Anlamı Tutarlı oylama kuralları bulmak imkansız değildir ancak garanti edilemez. Left box by 2nd level paragraphs Right box by 2nd level paragraphs

Ortanca Seçmen Teoremi Ortanca seçmen teoremine göre; tercihler tek zirveli olduğu sürece, çoğunluk oylama kuralının sonucu ortanca seçmenin tercihini yansıtacaktır. Ortanca seçmen tercih dağılımının tam ortasında tercihlere sahip olan seçmendir. Gerçek hayatta mali konularda doğrudan demokrasi yerine temsili demokrasi geçerlidir ve seçilmek isteyen politikacılarla seçmenlerin amaçları birbirinden farklıdır. Downs(1957) oy maksimizasyonu hedefleyen politikacıların ortanca seçmenin tercihlerine uygun davranacağını (buna uygun programlar adapte edeceğini) göstermiştir.

Temsili Demokrasi – Seçilmiş Politikacılar Temsili Demokrasi – Seçilmiş Politikacılar Seçmen Sayısı Distribution and labels 1st click - Female politician locates on right 2nd click - Male politician locates directly to left of female 3rd click - female moves to left of male (but still to right of mean) 4th click - male politician moves just left of mean Ortanca Seçmen Sol M S Sağ

Ortanca Seçmen Modelinin Uygulamaları İki partili sistem istikrarlı olma eğilimindedir. İki partili sistemler pozisyonlarını merkeze aldıkça istikrarlıdırlar. Merkezden uzaklaşanlar oy kaybına uğramaktadır. Doğrudan temsilin yerini temsili sistemin alması, sonuçlar üzerinde bir etkide bulunmamaktadır. Her ikisi de ortanca seçmenin tercihlerini yansıtır.

Oylamayı Etkileyen Diğer Faktörler Tek boyutlu sıralama; Eğer tüm politik inançlar tek bir siyasi yelpazede sıralanmazlarsa ortanca seçmen teoremi geçerliliğini yitirir. Yani olumlu bir eylemle ilgili ortanca seçmen ile savunma harcamaları konusundaki ortanca seçmen aynı kişiler olmayabilir. İdeoloji; Politikacılar sadece oylarını maksimize etmez ideolojileri de ön plandadır. Kişilik; seçmen kararları projelerce ya da konularca belirlendiği görüşü realist değildir. Liderlik; seçmen tercihleri bizzat politikacılar tarafından belirlenebilir. Oy kullanma Kararı

Temsili Demokrasi-Kamu Görevlileri Bürokratların İşlevi Bürokratların Amaçları; 4P (Güç-Power, Terfii-Promotion, Ödeme-Payment, İtibar-Prestige).

Niskanen’nin Bürokrasi Modeli C $ V Axes and labels 1st click – V schedule 2nd click – C schedule 3rd click – two tangents, dashed line, Q* and “Efficient Output” tag 4th click – dashed line, Qbc, “Actual output” Cari Çıktı Miktarı Etkin Çıktı Miktarı Q* Qbc Q per year

Temsili Demokrasi – Rant Kollama $ Rant Axes, labels, D, MR, and S=MC 1st click - rents S=MM D Yıllık Fıstık Üretimi MR

Temsili Demokrasi – Diğer Aktörler Yargı Çıkar Grupları Gazeteciler (Görsel ve Yazılı Basın) Uzmanlar

Politik Sistemin İyileitirilmesine Yönelik Çalışmalar Bürokratik müşevviklerin Değiştirilmesi Finansal müşevvikler Özelleştirme Mali Kurumlarda Değişiklik Mali Disiplin 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Kontrol Kanunu