Akademik Bilişim Ocak 2013 – Akdeniz Üniversitesi - Antalya Dijital Ayrılık Probleminin Çözümünde Uydu Tabanlı Birleşik Ağ Uygulamaları

2 İçerik Proje Tanımı Motivasyon İlgili Bölgelerde Bilgi ve Haberleşme Teknolojileri Altyapısı Sosyo-Ekonomik Yapı Dijital Ayrılık (Digital Divide) ve Son Mil (last mile) Problemleri Sunulan Birleşik Ağ Çözümü Uydu Üzerinden IP Tabanlı Uygulamalar Haberleşme Uydularının Avantajları Verilebilecek Uydu Hizmetleri Servis ve Alt Yapı Maliyetleri Kapsama Alanları ve Test Bölgesi Proje Sonuçları

Proje Tanımı CONFER: COnverging Networks For Emerging Regions (Gelişmekte olan bölgeler için birleşik ağ çözümleri), Avrupa Birliği 7. çerçeve programı (AB 7.ÇP), ICT konu alanı, 5. çağrı kapsaminda projelendirilmiş ancak AB 7.ÇP’nin finansal limitleri sebebiyle bütçelenememiştir. Proje amacı: Başta Afrika, Doğu Avrupa ve Türkiye olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin kırsal bölgelerine Bilgi ve Haberleşme Teknolojileri (BHT - ICT: Infomation and Communicaiton Technologies) hizmetlerinin sunulabilmesidir.

Proje Motivasyonu Projenin temel motivasyonu; Gelişmekte olan bölgelerin de Bilgi ve Haberleşme Teknolojileri pazarına açılabilmesi, Yeni uygulama alanlarının oluşturulması Kırsal kesimlerin gelişmiş bölgelere entegre edilebilmesidir.

İlgili Bölgelerde BHT Altyapısı Proje ortakları Avrupa genelindeki ülkelerden seçilmiş olsa da projenin temel hedefi başta Afrika olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin kırsal kesimlerine geniş band internet, televizyon ve telefon hizmetlerinin sunulması yönündedir. Batı Avrupa’ya komşu Doğu Avrupa dünya BHT sıralamasında Okyanusya ve Batı Asya’nın önünde ancak 6. sırada yer almaktadır. Proje teklifinin hazırlanması sırasında Zambia’da Macha bölgesi alan testlerinin yapılacağı yer olarak seçilmiştir.

Sosyo-Ekonomik Yapı Afrika örneği ele alınırsa kıta üzerindeki 400,000 yerleşkenin yaklaşık %99’unu köyler oluşturmakta ve toplam nüfusun yaklaşık 2/3’ü bu kırsal alanlarda yaşamaktadır. Yüksek nüfus oranına rağmen bu alanların ancak %4’ü sabit telefon hattına sahiptir. Mobil iletişim sektöründe ise 2011 yılı itibariyle Afrika nüfusunun yaklaşık %65’i kapsama alanlarının dışındadır. İnternet servislerine ulaşım ise kıta nüfusunun %13’ünü kapsamaktadır.

Dijital Ayrılık (Digital Divide) Kişiler, gruplar ve farklı sosyal sınıflar arasında BHT imkanlarından faydalanıp/faydalanamamaktan kaynaklı eşitsizliktir. Farklı coğrafi bölgeler arasındaki BHT eşitsizlikleri Global Dijital Ayrılık olarak belirtilmektedir.

Son Mil (Last Mile) Problemi Kıtada bulunan, başta fiber optik altyapı olmak üzere tüm teknolojik imkanlar bazı bölgeler ile sınırlı kalmıştır. Deniz altı fiber optik ağları iç bölgelerden ziyade kıyı kesimlerinde yoğunlaşmıştır. Kıta genelinde büyük şehirler dışında BHT altyapısı yok denecek kadar azdır.

Sunulan Birleşik Ağ Çözümü CONFER proje teklifi kapsamında farklı servis sağlayıcılara ait örgüsel ağlar (mesh networks) birbirlerine bağlanacak ve WiFi, WiMAX, Uydu, FSO (Free Space Optics – Serbest Uzay Optiği), gezgin ağlar gibi heterojen sistemlerle zengileştirilerek geniş alanları kapsayan kablosuz bir karasal bağlantı sağlanmış olacaktır.

Uydu Üzerinden IP Tabanlı Uygulamalar Karasal sistemlerin ve kablolu ağ erişiminin sağlanamadığı noktalarda uydu üzerinden BHT hizmetlerinin verilmesi planlanmıştır. Yerle eş dönen (GEO – Geosynchronous) uydularda Ka-Band aralığından veri (internet, telefon, vb.) haberleşmesi, Ku-Band frekans aralığı üzerinden ise televizyon kanallarının iletimi mümkündür.

Haberleşme Uydularının Avantajları Geniş kapsama alanı: Dünya çapında kapsama ve iletişim ağının bir kaç uydu ile sağlanabilmesi. Geniş iletim bandı: Uydu üzerinden gönderilen içeriğin yüksek kalitede ve miktarda olması sağlanır. Güvenilirlik: Yer ve uydu arasında direkt görüşe dayalı bağlantı olduğu için uygun şifreleme teknikleri kullanılarak haberleşme içeriğinin başkaları tarafından ele geçmesi engellenebilir. Test kolaylığı: Pilot uygulama yapılan bir alanda başarıya uyduya bağlanılırsa kolaylıkla diğer bölgelere de benzer bağlantı sistemleri kurulabilir. Müşterek çalışabilirlik: Uydu üzerinden haberleşme yapmak isteyen kullanıcılar kapsama alanı içindeki herhangi bir noktadan gerekli bağlantı bütçelerini sağalayarak yayın yapabilir. Bu yayının yapılmasında heterojen olarak dağılmış mevcut karasal ağlar ve tesisler de uydu sistemleri ile birlikte çalışabilirler

Verilebilecek Uydu Hizmetleri İnternet erişimi Mobil ya da sabit telefon hizmetleri TV yayıncılığı e-Eğitim, e-Sağlık hizmetleri e-Devlet işlemleri Telekonferans uygulamaları Web üzerinden çalışma imkanları

Servis ve Alt Yapı Maliyetleri Kullanıcı terminali: BHT servis ücretleri üzerine etkisi düşüktür. Kullanılan ekipmanların kalitesine, çokluğuna ve yayıldığı alana göre değişim gösterir. Uydu kapasite kullanımı: Servis ücretlerine en büyük etkiyi bu kalem yapar. Uydu üzerinde kullanılan transponder sayısı ve band genişliği arttıkça servis ücretleri de tırmanacaktır. Kurulum ve bakım: BHT servis ücretlerine etkisi orta derecededir. Üretici firmaların yaygınlığı maliyetleri düşürecek, bakım olanaklarını arttıracaktır. Operasyon maliyetleri: BHT ücretlendirmelerine orta seviyede etki eder. Operasyon maliyetleri yetkin eleman sayısı arttıkça düşecektir

Kapsama Alanları Türksat 2A (Eurasiasat) uydusunun Afrika kıtasının güney bölgeleri için kapsama alanı ve kazanç kontorları verilmiştir. Belirlenen kontorlar için haberleşme bağlantı bütçeleri hazırlanmalıdır.

Test Bölgesi Yer testlerinin Zambia – Macha bölgesinde yapılması planlanmıştı. Ana hedef ticari haberleşme sistemlerinin yaygınlaştırılması olup e-devlet, e-sağlık vb. uygulamaların yerek otoritelerce geliştirilmesi planlanmıştı.

Sonuçlar Proje teklifi Avrupa Birliği 7. Çerçeve programı ICT tematik alanı 5. çağrısına sunulmuştur. Hakem değerlendirmeleri ardından proje finansal limitler ve proje ortaklarının yapısı sebebiyle bütçelenmemiştir. Ancak proje teklifinin ileriki çağrılarda tekrarlanması ve farklı bütçe kaynaklarının zorlanması düşünülmektedir. Ülkemizden uluslararası projelere katkı sağlanması açısından önemli bir adımdır. Başarılması durumunda Türkiye’de uygulamaları hayata geçirilebilir.