KÜLTÜR
“ Bir grup insanı diğerlerinden ayıran zihinsel programlamadır.” KÜLTÜR “ Bir grup insanı diğerlerinden ayıran zihinsel programlamadır.” G. Hofstede “Bir toplumun üyesi olarak insanın kazandığı bilgi, sanat, gelenek-göreneklerle, beceri ve alışkanlıkları içeren karmaşık bir bütündür. “ F. Taylor “Bir toplumun tüm hayat biçimidir.” R. Linton
KÜLTÜR NEDİR? Kültür: İnanç, değer, norm, "davranışlar ve bir nesilden diğer bir nesile aktarılan maddi ve manevi öğelerden oluşan bir bütündür. Toplumda yaşayanların öğrendikleri ve paylaştıkları her şeyi kapsar. Toplumda yaşayan insanlara rehberlik eder, insanlar arasındaki ilişkileri yönlendirir. Kültür, Toplumdaki paylaşılan ortak ürünlerden oluşur. Toplum ise, ortak kültürü paylaşan ve birbirleriyle etkileşimde bulunan insanlardan meydana gelir.
Toplumda Kültür Öğeleri a) Maddi Kültür Öğeleri: Binalar, her türlü araç-gereç, giysiler vb. b) Manevi Kültür Öğeleri: İnançlar, gelenekler, normlar, düşünce biçimleri vb.
KÜLTÜR Maddî Kültür Ögeleri Manevî Kültür Ögeleri İnsan emeğinin toplumsal gelişme süreci içinde yarattığı araç ve ge reçlerdir. İnsanların birbiriyleriyle kurduğu ilişkiler sonucu yarattığı yazılı ve yazısız kurallardır. Toplumun herhangi bir gelişim aşamasındaki teknolojik ilerleme- sini, üretim, teknik, hüner ve becerilerini ifade eder. Toplumun yaşamını düzenleyen değer, yasa, gelenek, görenek, ahlâk ve inançlardır. Okullar, fabrikalar, kitaplar, oto- mobiller, giydiğimiz elbiseler vb.maddî kültür ögeleridir. Dil, sanat vb. manevî kültür ögeleridir.
KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ Kültür öğrenilir. Kültür değişkendir. Kültür tarihsel bir boyuta sahiptir ve süreklidir. Kültür ihtiyaçları karşılayıcı ve tatmin sağlayıcıdır.
Özellikleri Kültür görelidir Özellikleri Kültür görelidir. Yani her toplumun kendine özgü kültürü vardır. Kültür tarihseldir. Yani geçmişten günümüze süregelmektedir. Kültür insan eseridir. İnsanlar hem kültürü oluştururlar hem de kültürden etkilenirler. Kültür durağan değildir. Zaman içinde değişir. Maddi öğeler daha hızlı değişir. Ayrıca her toplumda kültürel değişim hızı birbirinden farklıdır.
Kültürün işlevleri Birey davranışlarını yönlendirerek toplumsal düzeni sağlar Topluma kimlik kazandırır. Toplumu diğer toplumlardan farklı kılar Toplumsal dayanışma ve birlik duygusu verir. “Biz bilinci” Toplumsal kişiliğin oluşmasını sağlar. “sosyalleşme
KÜLTÜRÜ OLUŞTURAN FAKTÖRLER Dil. Din ve inançlar. Değerler. Norm ve kurallar. Örf ve adetler. Tutumlar. Simgeler. Yasalar ve ahlak kuralları.
KÜLTÜR Kültür;Din,dil,tarih, gibi milleti birleştiren temel öğelerden oluşur.Toplumun fertlerini birbirine bağlar.Örneğin milletimizin ortak değerleri arasında bağımsızlığımızın sembolü olan bayrağımız ve İstiklal marşımız ilk sırada yer alır
Kültürün kazanılması İnsanların toplumları, ülkeleri birbirinden farklı da olsa biyolojik olarak birbirlerine benzerler, ama inanç, düşünce, tutum ve olayları algılayış tarzı bakımından farklıdırlar. Bu farklılığı ortaya çıkaran etkenlerin başında içinde yetiştikleri kültürel yapıdır. Bireyler, kültürü sosyalleşme süreciyle kazanırlar.
Sosyalleşme (Toplumsallaşma): Birey, içine doğduğu kültürel ortamın özellikleri ana-babasından, yakınlarından, arkadaşlarından, okuldan, sokaktan ve iş ortamından öğrenir. Ömür boyu süren bu öğrenme ve uyma sürecine sosyalleşme denir. Birey sosyalleşme süreciyle içinde yaşadığı toplumun bir üyesi olur. Olayları algılayış tarzından giyim tarzına, düşünüş tarzından davranış biçimine kadar her konuda kültürden etkilenir.
Sosyalleşme süreci, aynı toplumdaki bireyleri genel olarak birbirine benzetir. Ancak aynı kültürel ortamda da yaşasa her insanın yaratılış özellikleri farklı olduğu için kişilikleri birbirinin aynısı değildir.
Temel kavramları 1- Üst Kültür: Bir toplumda geçerli olan genel kültür özellikleridir. Toplumun her kesiminde bilinir ve benimsenir. Örnek: Genel Türkiye kültürü, genel Çin kültürü, genel İtalyan kültürü gibi… 2- Alt kültür: Üst kültür içindeki din, dil, töre ve etnik köken bakımından kendine özgü özelliklere sahip toplulukların kültürüdür. Örnek: Türkiye’deki Kürt, Laz, Alevi, Yörük kültürü, Amerika’daki Kızılderili, Zenci, Göçmen kültürü gibi…
3- Kültürleme: Toplumun, kendi kültürel özelliklerini yeni kuşaklara sosyalleşme yoluyla aktarmasıdır. Örnek: Türk toplumunda yetişen bir kişi Türk gibi düşünür, davranır ve giyinir.
4- Kültürleşme: Farklı kültürlerin karşılıklı etkileşime girmesiyle gerçekleşen kültür alış-verişidir. Kültürleşme süreci sonunda her iki toplum da yavaş ya da hızlı değişir. Örnek: Aynı mahallede oturan Türk ve Kürt toplulukların zamanla birbirini etkilemesi, Avrupa birliğine üye ülkelerin kültürel etkileşime girmesi
5- Kültürel Yayılma: Bir kültürde ortaya çıkan maddi veya manevi kültür öğesinin dünyadaki başka kültürlere yayılmasıdır. Örnek: Spagettinin İtalya’dan, ulusçuluk fikrinin Fransa’dan, tütünün içmenin Kuzey Amerika yerlilerinden, yoğurdun Türklerden dünyaya yayılması gibi…
6- Kültürel Gecikme: Bir toplumdaki maddi kültür öğelerinde meydana gelen değişim hızına, manevi kültür öğelerinin ayak uyduramaması oluşan uyumsuzluk ve görgüsüzlük durumudur. Örnek: Cep telefonu (maddi kültür) hızla yaygınlaşmaktadır ancak onu kullanma görgüsü (manevi kültür) aynı hızda gelişmemektedir. Bunun sonucu olarak toplu mekânlarda yüksek sesle konuşulmakta, tiyatro, cami gibi yerlerde kapatmaya özen gösterilmemektedir. Ayrıca, apartman, kredi kartı, belediye otobüsü, sonradan görme zenginlik vb.
7- Kültürel Şok: Kendi kültür ortamından başka bir kültür ortamına katılan bireylerin yaşadıkları bunalım ve uyumsuzluk durumudur. Örnek: Almanya’ya giden ilk Türk işçilerin uyum sorunları, kentten köye gelin olan bir kızın uyum sorunu, Doğuda bir köye atanan yeni İzmirli öğretmen vb…
8- Kültür Emperyalizmi: Emperyalizm, bir ülkenin başka bir ülkenin kaynaklarını sömürmesi demektir. Kültür emperyalizmi, gelişmiş ülkelerin az gelişmiş diğer kültürleri özellikle kitle iletişim araçlarıyla etkilemesi ve kendine benzetmesidir. Kültür emperyalizmi, sömürgeciliği kolaylaştırır. Örnek: Batı kültürü, TV programları ve filmleriyle diğer kültürleri giyim, eğlence ve tüketim alışkanlıkları bakımından kendine benzetmektedir. Böylece Batı, ürettiği ürünlere daha çok pazar bulacaktır.
9- Kültürel asimilasyon: Bir kültürün, kendi içindeki azınlık kültürü eritmesi ve kendine benzetmesidir. Asimilasyon normal bir süreçle olabildiği gibi devlet eliyle zorla da olabilir. Örnek: Bulgar Türklerinin zamanla Slavlar içinde erimesi, Anadolu’daki Türklerden önceki eski halkların Türk kültürü içinde erimesi, Azteklerin Meksika kültürü içinde erimesi vb…
10- Kültürel Yozlaşama: Yabancı kültürlerin olumsuz etkisi ve toplumun kendi öz değerlerine yeterince sahip çıkmaması sonucu meydana gelen kültürel bozulmadır. Örnek: Gençlerin batı kültürüne özenmesi, yardımlaşmanın yerini çıkarcılığın ve duyarsızlığın alması, anadilin yabancı kelimelerle yozlaşması, dini bayramların özünden uzaklaşıp tatile dönüşmesi, işyeri isimlerinin yabancı kelimelerden seçilmesi
Kültür değişmeleri Kültür çevresi içinde bulunan insanlar belli kültür değerlerini üretirler ve özellikle dördüncü öğede hiçbir gelişme olmazsa ve kendi içlerine kapanıp yaşarlarsa yüzlerce yıl aynı değerleri saklarlar; kültür değerleri, başka bir deyişle, üretilen değerler, özlerinde ve niteliklerinde hiçbir önemli değişme olmadan kuşaklar boyu sürer gider. İçine kapalı kültürler kendilerini, yenileyemezler. Bunun sonucu er geç başka ve ileri kültürlerin etkisi altına girip onların içinde erirler.
Kültür Değişmeleri Kültürler kendi hallerine bırakılır ve her türlü etkileşime kapalı kalırlarsa bir değişimin söz konusu olabilmesi çok zordur. Olağanüstü bazı olaylar cereyan etmezse kültür çevresi kapalı olan toplumlarda gelişme hissedilmeyecek derecede ağır, hem de çok ağır olur. Kültür gelişmesinde en önemli etken ise "etkileşim"dir. İnsanlığın ilerlemesi, başka bir deyişle uygarlıkların yüksek düzeylere ulaşması, kültürler arası etkileşimin sonucudur ve bu etkileşim hele günümüzde hızını hiç umulmayan biçimde arttırmaktadır.
Kültürler Arası Etkileşim Doğal akışı içinde yaşayan çeşitli kültürlerin birbirleriyle etkileşim içinde bulunmalarından kaçınılmaz. Çünkü hiçbir kültür ürettiği değerler açısından tek başına gelişme için yeterli bir düzeyde değildir. Kültür etkileşimi çeşitli yollarla sağlanır. Bu yolları iki ana grupta toplayabiliriz. a) insanların barış içinde özellikle ekonomik zorunluklar nedeniyle başka kültürlerden gelenlerle ilişki kurmalarıdır. b) insanların savaş, zorunlu göç gibi nedenlerle, birbirleriyle istekleri dışında ilişki içine girmeleridir.
Kültürel kimlik, bireyin, yaşadığı toplumun genel ve özel kültürel unsurlarına katılması ve kişisel özelliklerini katmasıyla edinilir. Böylelikle birey, kendini içinde yaşadığı toplumun bir üyesi olarak tanımlar. Bireye, “Kimsiniz?” “Kimlerdensiniz?” gibi sorular sorulduğunda verdiği cevaplar bireyin kültürel kimliği hakkında bilgi verir.
• Kültür nasıl kazanılır? Kültürel Katılma: İnsanın içinde yaşadığı toplumun, kültürünü kazanma ve kazandırma sürecini ifade eder. Bir derneğe üye olma veya zorunlu eğitim süreci kültürel katılma örnekleridir. Kültürel katılma genellikle üç şekilde gerçekleşir: Kültürün genel unsurlarına katılma: Kültüre katılma ana dilin öğrenilmesiyle başlar. Birey, içinde bulunduğu toplumun giyim tarzını, inanç sistemini, genel davranış kalıplarını öğrenerek bu genel unsurlara katılır. Kültürün genel unsurlarına katılma kendiliğinden gerçekleşir ve uyulması zorunludur.
Kültürün özel unsurlarına katılma: Birey, toplumsal gelişim sürecinde birçok gruplara zorunlu ya da gönüllü olarak girip çıkar. Bireyler, toplumsal gelişim düzeylerine uygun birtakım toplumsal gruplara ve bu toplumsal grupların kültürel unsurlarına katılmak zorundadır. Örneğin bireyler, zorunlu eğitim aşamalarından geçerek öğretmen, hemşire, teknisyen olabilirler. Her birey yetenekleri ölçüsünde eğitim sürecine katılır. Belli alanda uzmanlaşan birey, aynı zamanda bir meslek edinmiş olur.
Seçenekler yoluyla kültürel unsurlara katılma: Kültüre katılmanın zorunlu olmayıp isteğe bağlı olarak gerçekleştiği durumlar da vardır. Bireye birçok kültürel seçenekler sunulmaktadır. Birey ekonomik, sosyal, siyasal çıkarları doğrultusunda bu değişkenleri seçer. Bireyin, yeteneği ve ilgisi doğrultusunda çeşitli mesleklere yönelme özgürlüğü vardır. Birey ilgisi, zevkleri, çıkarları doğrultusunda toplumsal gruplar aracılığıyla istediği kültürel unsurlara katılabilir. Örneğin; bireyin istediği bir partiye, bir sendikaya, bir sanatsal etkinliğe katılması
KÜLTÜR Kültür bir milletin kimliğidir.Onu diğer toplumlardan ayırır.İnsanların dilleri, inançları, giyim şekilleri, yemek kültürleri,sanat eserleri ve yaşam biçimleri farlı farklıdır.Bu farklılıklar milletlerin zenginlikleridir.Milletlerin kültür birikimleri o milletlerin mirasıdır.Sahip çıkılıp korunmalıdır
KÜLTÜR Kültürümüz ,kültür emperyalizmi ve popüler kültür tehdidi altındadır.Bazı milletler filmleriyle, kitaplarıyla, yiyecek ve içecek markalarıyla ,gazeteleriyle kendi kültürlerini başka milletlere kabul ettirmeye çalışmaktadır.
KÜLTÜR Ülkemiz de böyle bir tehdit altındadır. maalesef dükkan ve mağaza isimleri, kullandığımız birçok marka yiyecek,içecek ve giyecek çeşitleri tamamen yabancılara aittir.Tekstilde dünyanın en kaliteli ürünlerini üretmemize rağmen ,marka hastalığı yüzünden yabancı tekstil ürünleri tercih edilmektedir.
Sağlığımız için çok yararlı yemekler içeren Türk mutfağının yerini sağlığımız için zararlı olan fastfoodlar ve Mcdonald’s ürünleri almıştır. Buz gibi ayranımız yerine kola türü içecekler tüketilmektedir. Başka milletlerin teknolojilerini kullanabiliriz fakat bizim üretebildiğimiz yiyeceklerini ve içeceklerini kullanmak zorunda değiliz
Bir de kısa sürede oluşan ve çabuk yok olan popüler kültür vardır Bir de kısa sürede oluşan ve çabuk yok olan popüler kültür vardır. Medya, reklam yoluyla bu değerleri oluşturmakta ve fakat bunlar kısa sürede yok olmaktadır. Popstar gibi yarışma programları insanlarını ümitlerini,merak duygularını istismar edip paraların sömürerek yeni starlar oluşturmakta bunların ömrü ise birkaç ay olmaktadır.
HAZIRLAYAN Zülfü HALİSÇELİK Mehmet GÜNER Mustafa YOLLU Zeki DEMİRALAY TEŞEKKÜRLER..