TÜRKİYE’DE KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ Prof. Dr TÜRKİYE’DE KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ Prof. Dr. Yıldız ECEVİT Avrupa’da Kadın Girişimciliğin Teşvik Edilmesi Daha Aydınlık Bir Geleceğe Doğru Assembly of European Regions 25 Mart 2010 ITO    

KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ İLE İLGİLİ KURUMLAR VE ÇALIŞMALAR Yıldız ECEVİT ODTÜ

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (KSGM) * Kalkınma Sürecine Kadınların Katılımlarını Geliştirme Projesi * Kadın İstihdamını Geliştirme Projesi * Küçük Girişimcilik Projesi Yıldız ECEVİT ODTÜ

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (KSGM) 1993-2003 döneminde destelenen pilot projeler Kara Biber Doğal Gıda Dükkânı Kadın El Sanatlarını Destekleme Projesi Kadın Emeği Mutfağı Dokuma Atölyesi Projesi Gecekondu Bölgelerindeki Kadınlara Gelir Getirici Beceriler Kazandırma Projesi Halı Dokumacılığı Projesi Kümes Hayvancılığı Projesi Oyuncak Üretimi Projesi Aydıneller Projesi Yıldız ECEVİT ODTÜ

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI KOSGEB İş kurma ve iş kurmayı izleyen aşamalarda üretim alanında faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmelere destek. Yıldız ECEVİT ODTÜ

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI KOSGEB İş Geliştirme Merkezleri (Kadın işletme sahiplerine destek) Genel girişimcilik eğitimi Kendi işini kuranlara KOSGEB Yeni Girişimci Destek programından destek Küçük ve Orta Boy İşletmeler Programı Danışmanlık ve Destek Hizmetleri Çerçevesinde Sağlanan Hizmetler ( Bunların % 20-30 civarında kadın kullanıcısı var.) 2010 KOSGEB Yeni Kredi Faiz Desteği Programı: 25 bin üst limit, kadın ise 30 bin üst limit. Yıldız ECEVİT ODTÜ

TÜRKİYE İŞ KURUMU (İŞKUR) Aktif işgücü piyasası politikaları çerçevesinde kadın girişimciliğini destekleme Yıldız ECEVİT ODTÜ

TÜRKİYE İŞ KURUMU (İŞKUR) Aktif İşgücü Piyasası Yeni Fırsat Penceresi Projesi kapsamında 2004-2006 döneminde 7 ilde 21 kadınlara yönelik proje desteklenmiştir. Yıldız ECEVİT ODTÜ

TÜRKİYE İŞ KURUMU (İŞKUR) Aktif İşgücü Programları Projesi AİİP-1 Aktif İşgücü Programları Projesi AİİP-2 Türkiye’de Kadın İstihdamını Artırmaya Yönelik Aktif Politikalar Pilot Projesi ( Ankara-Konya-Gaziantep) GİRİŞİMCİLİK EĞİTİMİ VE KARİYER DANIŞMANLIK Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu-I Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu-II 24 Mart 2010 Yıldız ECEVİT ODTÜ

MILLI EĞITIM BAKANLIĞI, KIZ TEKNIK ÖĞRETIM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Kadınlara verilen mesleki eğitim hizmetlerine yönelik araştırma ve planlama faaliyetleri MEGEP Yıldız ECEVİT ODTÜ

BAŞBAKANLIK SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Amaç yoksulluğu azaltmak Beceri geliştirme eğitimi, geçici istihdam ve sosyal altyapı projeleri (yoksul kesimlerin gelir getirici etkinliklere yönlendirilmeleri) kadınlar bakımından özellikle önemlidir. Yıldız ECEVİT ODTÜ

BAŞBAKANLIK SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SRAP Hızlı yardım, Kapasite geliştirme, Şartlı nakit transferi, Yerel girişimler (kadınlar için gelir getirici mikro projelerin desteklenmesi) Yıldız ECEVİT ODTÜ

SOSYAL RİSKİ AZALTMA PROJESİ Acık alanda sebzecilik Havyar barınağı/kümes desteği Ağaç işleri atölyesi Arıcılık Atölye Bağcılık Balıkçılık Sebzecilik Sığırcılık Ceviz yetiştirme Çiçekçilik Çilek yetiştirme DiğerDikiş/nakış Galoş yapımı Halı/kilim dokumacılığı Hediyelik eşya Satış ve pazarlama desteği Soğan/sarımsak yetiştiriciliği Hizmet işyerlerine destek Tahıl üretimi İmalat işyeri açılışı Makine temini Seracılık Giyim eşyaları Koyunculuk Küçükbaş hayvancılık Kümes hayvancılığı Mantar yetiştirme Meyve seraları Meyvecilik Trikotaj Keçi besleme Sınai bitkiler üretimi (tütün, pamuk, şekerpancarı) Süt ürünleri Süt soğutma Tarım makineleri Yıldız ECEVİT ODTÜ

GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP-ÇATOM) Kadınlara temel iş eğitimi, mesleki beceri kazand.; Ortak atölyeler, satış yerleri; satış yerlerinin düzenlenmesi; bireysel ve toplu atölyelerin kurulması; Kredi güvencesi sağlanması; Pazarlama kanalları geliştirilmesi; Yıldız ECEVİT ODTÜ

GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP-GİDEM) KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ PENCERESİ Bireysel ve proje bazındaki girişimlere küçük ölçekli finansman ve teknik yardım sağlamak. KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ PROJESİ kadın girişimciliğine yönelik fırsatların belirlenmesi amacıyla araştırma Her il için girişimcilik planları yapılmıştır. Yıldız ECEVİT ODTÜ

GAP-GİDEM 2 Kadınlara atölye ve küçük işletme kurma desteği; Diyarbakır: Seramik atölyesi, tuhafiye, el sanatları, yoğurtçuluk Mardin : Restoran (3), temizlik şirketi, reçel üretimi, kuru yemişçi, şapka atölyesi Şanlıurfa : Kuaför ve güzellik salonu Adıyaman : Yiyecek, takı (tahta-plastik), dikiş atölyesi, gıda üretimi, hediyelik eşya, butik, gıda pazarlama (dernek statüsünde). Yıldız ECEVİT ODTÜ

GAP-GİDEM 3 GİDEM’nin bu hizmetlerinde finansal olarak destekleyen kuruluşlar: Diyarbakır: Türkiye Kalkınma Vakfı; İŞKUR (3); AB (Leonardo Programı). Mardin: Türkiye Kalkınma Vakfı; Küçük ve Orta Sanayi Geliştirme İdaresi (KOSGEB). Adıyaman: Küçük ve Orta Sanayi Geliştirme İdaresi (KOSGEB) (3). Güneydoğu Anadolu Kadın Girişimcilik Komitesi kurulmuştur. Yıldız ECEVİT ODTÜ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ (TOBB) ABİGEM (Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezleri): İş danışmanlığı ve eğitim hizmetleri 2004-2005 döneminde eğitim : 1243 kadın girişimci adayı , 27 kadın girişimci kendi işini kurdu. Kadın Girişimciler Kurulu kuruldu. I. Kadın Girişimciler Kongresi. 2010 : Yurt İçi Fuar Katılımında Kadın Girişimcilerin Desteklenmesi Projesi. Yıldız ECEVİT ODTÜ

TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLAR KONFEDERASYONU (TESK) 1. 2002-2004 Kadın Girişimciliğinin Desteklenmesi AB Projesi 2. 2007-2008 Kadın Girişimciliğini Destekleme AB projesi Yıldız ECEVİT ODTÜ

BANKALAR Vakıfbank Ziraat Bankası Halkbank Garanti Bankası Kefalet ve güvence koşulları, mülkiyet sahipliği konusundaki sınırlılıklar. Yıldız ECEVİT ODTÜ

KREDİ GARANTİ FONU Ana ortakları : TOBB, HalkBank, KOSGEB Fonun başvuru kriterlerini anlatan bölümde “KGF kefaletinden yararlanabilmenin ilk koşulu; başvuran tarafın KOBİ, esnaf ve sanatkar, tarımsal işletme, çiftçi; kadın ve genç girişimci olmasıdır” denmektedir. 24 Mart 2010 Yıldız ECEVİT ODTÜ

ULUSLARARASI KURULUŞLAR Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (BMKP-UNDP) GAP-GİDEM’e destek. Birleşmiş Milletler Sınaî Kalkınma Örgütü (BMSKÖ-UNIDO)  Kırsal girişimcilik ve kadın girişimciliğini geliştirme programı (TY). Avrupa Birliği (AB-EU)  Çok sayıda projeye destek. Dünya Bankası (DB-WB)  Kadin girişimciliği programı (WEP) (TY). Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ-ILO)  Çok sayıda projeye destek. Yıldız ECEVİT ODTÜ

KADIN GİRİŞİMCİLER DERNEĞİ (KAGİDER) Kadın Girişimciler İş Geliştirme Merkezi (Inkübatör projesi) Kadından Kadına Köprü Projesi Su Damlası Projesi UNDP ve GAP-GİDEM ile Kadın Girişimciliği Programı ‘Kadın İşbaşında’ Koalisyonu Kadın Fonu Kadın Girişimciliği Geliştirme Programı Genç Kadınlar Projesi Kadın Girişimci Geliştirme Merkezi (KAGİMER) Girişimci Kadının Yolunu Aydınlatıyoruz: 5 İlde 5 Kadın Girişimcilik Zirvesi Yıldız ECEVİT ODTÜ

KADIN EMEĞİNİ DESTEKLEME VAKFI (KEDV) İş, ürün ve yeni üretim becerileri geliştirme etkinlikleri + girişimcilik eğitimleri Pazarlama: Ürün pazarlama için dükkan MİKRO KREDİ PROGRAMI (MAYA) Tasarruf Grupları Çocuk Bakımı ve Eğitimini Hedefleyen Kadın Gruplarına Hibe Programı Kadın Kooperatifleri İletişim Ağı Yıldız ECEVİT ODTÜ

KEDV FİNANSAL HİZMETLER 1- MİKRO KREDİ PROGRAMI (MAYA) Yıldız ECEVİT ODTÜ

KEDV 2 2- Tasarruf Grupları: Kadınların kendi tasarruflarının bir fon oluşturarak orada toplamaları ve 100 ile 1000 dolar arası büyüklükte kredi kullanabilmeleri 3- Çocuk Bakımı ve Eğitimini Hedefleyen Kadın Gruplarına Hibe Programı: Çocuk bakım hizmetleri için ortak girişimde bulunan kadın gruplarına bağış desteği (11 kadın grubuna bağış, 3000 $) Yıldız ECEVİT ODTÜ

ÇAĞDAŞ KADIN VE GENÇLİK VAKFI (ÇKGV) KADINLAR İÇİN KADINLAR PROJESİ (2004-2006) 500 kadına yönelik özgüven oluşturma ve beceri eğitimleri Girişimcilik eğitimi , Kadın eğitim ve istihdam merkezi Yıldız ECEVİT ODTÜ

KADIN DAYANIŞMA VAKFI (KADAV) 2000 Gölcük-Şirinköyatölyeler, kooperatif, kadın merkezi 2003 Kocaeli Köseköy  İlkadım Kadın Eğitim ve Kültür Merkezi Mesleki eğitim kursları 2005 Merkezde çalışma ve istihdam birimi  Kocaeli Kadın İşgücü Talep Analizi yaptı. Kocaeli’nde istihdamı geliştirme projesi Kadınlar için girişimcilik kursları Yıldız ECEVİT ODTÜ

TÜRK GRAMEEN MİKRO KREDİ PROJESİ Yoksullara mikro kredi Kendi işlerini kurma imkanları yaratılması Türkiye  Diyarbakır, Bismil ‘de başladı. Destekleyen kuruluşlar: Türkiye Bölgesel Farklılıkların Azaltılması Derneği, Diyarbakır Valiliği Kredilerin sektörel dağılımı: Alışveriş ve üretim, tarım,evcil hayvanlar, işletme ve ticaret, perakende satış, seyyar ticaret. Yıldız ECEVİT ODTÜ

TÜRKİYE KALKINMA VAKFI (TKV) KİK (kendi işini kur) eğitimi (1999) Girişimciliği Gerçekleştirme Fonu: Küçük işletme kurmak veya mevcut küçük işletmelerini geliştirmek isteyen kişi ve gruplara destek kredisi (yoksullara, kırsal yoksul hanelere ve kadınlara) Krediler nakit olarak değil girdi olarak verilmektedir. 2 yıl içinde 51 (22 kadın ve 29 erkek) işletmeye toplam 202 bin dolar kredi verilmiştir. Yıldız ECEVİT ODTÜ

KADIN ÖRGÜTLERİ Yıldız ECEVİT 24 Mart 2010 ODTÜ KAMER KİBELE HAK YAD HANIMELLER SELİS KARABURUN BAĞLAR 24 Mart 2010 Yıldız ECEVİT ODTÜ

Yıldız ECEVİT ODTÜ KADIN GIRIŞIMCILIĞININ DESTEKLENMESI YOKSULLUK AZALTMA YAKLAŞIMI VERIMLILIK ARTIŞI YAKLAŞIMI GÜÇLENME YAKLAŞIMI Hangi Kuruluşlarca Benimsenmekte? SHÇEK, GAP-ÇATOM, Grameen Bank, TKV TOBB, TESK, KOSGEB Kadın Örgütleri Destekleme Gerekçesi Nedir? Kadınların gelirleri (/hane refahı)düşük Kadınların ekonomiye katkıları düşük Kadınların girişimcilik alanında ve istihdamda temsili yetersiz Araçlar Neler? Mikrokredi, ortak üretim ve satış mekanı tahsisi..vb. Inkübasyon merkezleri kurma, girşimcilik eğitimleri, koçluk, mentörlük, danışmanlık hizmetlerinin örgütlenmesi Ortaklık kurma, kolektif atölyeler, satış mekan ve kanalları geliştirilmesi, kooperatifleşme Kadın Güçlenmesine Yönelik Perspektifi Nedir? Gelir artışı ekonomik alanla sınırlı kalmayan, genişleyen bir sosyal alanda kadının güçlenmesini sağlayacaktır. Kadının ekonomik güçlenmesi kadını güçlendirecektir. Kolektif bir deneyim olarak iş kurma ve geliştirme, ve bu arada örgütlenme kadınları sadece ekonomik değil politik olarak da güçlendirecektir. Hangi Kadınları Hedefliyor? Yoksul kadınlar (yoksulun yoksulu) Orta ve üst düzeyde eğitim ve ekonomik güce sahip olanları Kadın örgütleri ile ilişkili yoksul ya da orta düzeyde ekonomik güce sahip kadınlar Güçlü ve Zayıf Yönleri Nelerdir? + En yoksulları hedefliyor - Kısmi çözümler sunuyor. Belirsiz iş biçimlerine yönlendiriyor. + Çoğunlukla büyük şirketleri mentörlük..vb. için harekete geçiriyor. + Süreç planlaması profesyonelce - Kadının güçlenmesi perspektifi zayıf - Birinci önceliği yoksullluğu hafiffletmek değil + Süreci sosyo-politik güçlenme süreci olarak kurguluyor + Kadın bakışı sağlam ­_ Teknik donanımı, iş planlaması zayıf Önerdiği Yöntem ve Strateji? Mikrokredinin artışı Işe yönlendirme politikalarının geliştirilmesi ve ekonomik kurumlar ve mekanizmaların girişimciliği desteklemesi Kadın istihdamı makro ekonomik politika genel başlığında ele alınmalı. Yıldız ECEVİT ODTÜ

DEĞERLENDİRME Yıldız ECEVİT ODTÜ

DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER  Politika Geliştirme İle İlgili Konular  Uygulama İle İlgili Konular

HEDEF GRUPLARIN TÜRDEŞ OLMAMASI Farklı hedef gruplar için farklı teşvik yöntemleri olmalı. Şu sorular sorulmalı: Harekete geçirebileceği sermaye düzeyi nedir? Beşeri sermaye düzeyi nedir? Eğitim düzeyi İş geçmişi Beceri düzeyi yaşam döngülerinin hangi noktasındalar? Genç, bekar veya çocuksuz kadınlar, Bağımlı çocuklara sahip kadınlar, Yaşlı kadınlar İşletme tipleri nedir? Bu gruplarda yer alan kadınların girişimciliklerinin desteklenmesi noktasında tartışma konuları farklılık gösterecektir.

KADINLARIN ÖZNELİĞİNİN, KENDİ KENDİLERİNE VE KOLEKTİF OLARAK ÖRGÜTLENMELERİNİN ÖNEMİ Girişimciliği destekleyen programlarda katılımcılık, Kadınların kendi aralarındaki iletişimin artırılması, Kadınların işle ilgili kendi aralarındaki örgütlenme ve dayanışmanın sağlanması

PROJE FONLARINA ERİŞİM Proje fonlarına erişimde eşitsizlik

GELİR GETİRİCİ OLARAK NİTELENEN PROJELERİN EKSİKLERİ Gelir getirici etkinliklerin tanımındaki muğlaklık, kimi iş geliştirme programlarının yetersiz, profesyonellikten uzak ve çoğunlukla başarısız karakterini maskelemektedir. Dahası, gelir getirici projeler genellikle kadınların evlerinde ürettikleri ürünlere sadece ve o da geçici olarak pazarlama fırsatları sağlanması anlamına gelir.

SEKTÖR ÇEŞİTLİLİĞİ Sadece üretim sektörü değil !!!! Özellikle kadınların çalışmakta olduğu hizmet ve ticaret dalları teşvik edillmeli..

MODEL EKSİKLİĞİ Uygulanabilir bir model olmaması, Zayıf proje uygulamalarına ve hedef grupların hoşnutsuzluğuna yol açıyor. Yıldız ECEVİT ODTÜ

İZLEME VE DEĞERLENDİRME EKSİKLİĞİ (1) Hedef – Strateji uyumu etkinliği, Uygulama etkinliği farklı şeylerdir. örneğin eğitimlere yüksek katılım ve mezuniyet veya mikro kredi sistemlerinde kredilerin büyük ölçüde geri dönmesi gibi stratejilerin uygulanmasındaki verimliliği, ikinciyi ölçer. Kadın istihdamını geliştirmede duruma bağlı olarak hedef etkin stratejilerin seçilip seçilmediğini değerlendiren bağımsız –fonlayan ve uygulayıcı kuruluşlardan- araştırmalara ve şeffaflığa ihtiyaç vardır. Yıldız ECEVİT ODTÜ

İZLEME VE DEĞERLENDİRME EKSİKLİĞİ (2) Bu araştırmaların yapılabilmesi ve tasarım ve uygulamada şeffaflığın sağlanabilmesi için, Veri toplama sistemlerinin geliştirilmesi (merkezi ve bölgesel piyasa araştırmaları, işgücü analizleri gibi) gereklidir. Uygulamanın proje temelli yapısından kurtarılması ve makro politikalarla ilişkilendirilmesi gereklidir. Yıldız ECEVİT ODTÜ

İZLEME VE DEĞERLENDİRME EKSİKLİĞİ Projeler izlenmiyor. Kadınlar üzerinde yoksulluğu giderici, güçlendirici etkileri saptanamıyor. İzlemek için araştırma gerek. Şeffaflık gerek. Bu araştırmaların yapılabilmesi ve tasarım ve uygulamada şeffaflığın sağlanabilmesi için, Veri toplama sistemlerinin geliştirilmesi (merkezi ve bölgesel piyasa araştırmaları, işgücü analizleri gibi) gereklidir. Uygulamanın proje temelli yapısından kurtarılması ve makro politikalarla ilişkilendirilmesi gereklidir. Yıldız ECEVİT ODTÜ

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Destek mekanizmaları sürekli olmalı; Destekle kurulan işyerllerinin yaşayabilmesi sağlanmalı., Bunun için de: Siyasi irade, Makro politik ve kurumsal çerçeve, Kamu desteği/finansmanı Etkili izleme ve değerlendirme gereklidir. Yıldız ECEVİT ODTÜ

KURULUŞLAR VE PROJELER ARASINDA EŞGÜDÜM SAĞLANMASI Alanda öğrenme sürecini desteklemek ve politika geliştirme ve uygulamada etkinliği artırmak için uygulamada yer alan kuruluşlar ve projeler arasında eşgüdüm sağlanmalıdır. Bu da her şeyden önce politik kararlılık ve makro çerçeve ve plan gerektirmektedir. Yıldız ECEVİT ODTÜ

GENEL KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ, PLANLI, BÜTÜNSEL BİR POLİTİKA ALANI DEĞİL. POLİTİK KARARLILIK VE MAKRO POLİTİK ÇERÇEVE YOK; KAPSAMLI BİR DESTEK POLİTİKASI YOK; DAĞINIK, BİRBİRİYLE İLİŞKİSİZ, STK lar TARAFINDAN GERCEKLEŞTİRİLEN MİKRO PROJELER; AKTÖRLER ARASINDA KOORDİNASYON ZAYIF DENEYİM BİRİKİMİ SINIRLI YANILTICI BİR DİNAMİZM GÖRÜNTÜSÜ;

EŞGÜDÜMLÜ VE ORTAK ÇALIŞMA Eşgüdümlü ve ortak çalışmanın sırrı ağlar kurmaktır !!!!!! Yıldız ECEVİT ODTÜ

CEVAPLAMAMIZ GEREKEN SORULAR Kadın girişimciler arasında ağlar NİÇİN kurulmalı? Kadın girişimciler arasında ağları NASIL kurulmalı? Ağların sürdürülebilir olması için ne yapmalı? Ağların sağlıklı işlemesi için neler gerekiyor? Yıldız ECEVİT ODTÜ

NİÇİN’E CEVAP! Birbirimizi tanıma; Kaynaklarımızı tasarruflu kullanma ; Ortak çalışma; Deneyim paylaşımı; Tehlikelerden ( ekonomik krizleri erken haber alma gibi…) korunma; Hızlı haberleşme/iletişim Baskı grubu oluşturma –lobicilik DAYANIŞMA Yıldız ECEVİT ODTÜ

NASIL’A CEVAP! Amacımızı saptamak  Niçin ağ kuruyoruz? Bu amaca uygun olarak Ağ’a girecekleri saptamak ( kimler?) Kaynaklarımızı ( insan kaynağı ve finansal )saptamak; Uluslar arası bağlantılarımızın durumunu saptamak; Ağı nasıl işleteceğimize karar vermek. Yıldız ECEVİT ODTÜ

AĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ Ağları sürdürmek zordur. Ağların sürdürülebilir olması için gerekenler: 1. Değişik kentlerde düzenli TOPLANTILAR ( Yılda bir veya iki kez) 2. E-MAIL GRUBU 3-WEB ORTAMI (Web, her ağın olmazsa olmazıdır.) Yıldız ECEVİT ODTÜ

AĞIN İŞLEYİŞİ Ağlar, dernek –vakıf gibi kuruluşlar değildir. Dolayısıyla, genel kurulu, yönetim kurulu vs..yoktur. Ağ içindeki her üyenin aktif katılımını gerektirir. Koordinasyon dönüşümlü sağlanmalı, böylece her ağ üyesinin deneyim kazanmasına olanak tanınmalıdır. (Kıdemli lider’e yer yok! Yıldız ECEVİT ODTÜ

AĞIN İŞLEYİŞİ Dikey ilişkiler değil, yatay ilişkiler kurulmalı  eşitler arası ilişki Ağ güvenliği: Ağda tartışılan konular dışarıya taşmamalı; Başkasının haklarına saygı: Demokratik kültür geliştirilmeli; Paylaşımcılık iklimi oluşturulmalı artırılmalı ( özellikle bilgi paylaşımı) Katılımcılık; Şeffaflık. Yıldız ECEVİT ODTÜ

TEŞEKKÜRLER ecevity@metu.edu.tr Yıldız ECEVİT ODTÜ