Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Sunum Materyallerinin Hazırlanması Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 06532, Beytepe ANKARA e-Posta: sadi @ hacettepe.edu.tr Web: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/

Sunum Materyallerinin Hazırlanması PowerPoint Slaytları ve Tepegöz Saydamları Hazırlama

Yansıların Hazırlanması Yansılar, bir sunucu tarafından bir ekrana yansıtmak amacıyla bir tepegözde kullanılan geniş boyutlu slaytlara denebilir. Yansılar aracılığıyla kavramlar, süreçler, rakamsal gerçekler, istatistikler ve plânları görsel olarak sunulur ve özetlenir. Bazı kullanımlarda tahtaya yazma işini ortadan kaldırma işlevini görürler.

Yansı Hazırlarken Planlama Yansıların hazırlanması ve kullanılmasında plânlama (kontrol listesi) Sunucunun hitap ettiği kitlenin özellikleri nelerdir? Yansılar hangi hedef davranışların gerçekleşmesine yarayacak veya hangi amaca hizmet edecek? Bir içerik plânı hazırlandı mı? Yansılar amaçlara ulaşmada uygun materyaller mi? Başka materyallerle birlikte kullanımı daha etkili sonuçlar ortaya çıkarabilir mi? Her yansı ile ilgili olarak bir içerik düzenlemesi yapıldı mı?

Tepegöz Yansılarının Hazırlanması Çeşitli yazılımlar kullanılarak bilgisayarda hazırlama: Sunu programlarını kullanma (MS PowerPoint) Bir sözcük işlemci program kullanma (MS Word) Bir yansıda kullanılacak bir içerik eğer kâğıt üzerinde hazırlanmış ise (bir sanat çalışması gibi) bu içerik bir tarayıcı yardımı ile bilgisayar ortamına aktarılabilir. Bir asetatın üzerine elle (özel asetat kalemleriyle) yazma çizme

Yansıları Asetata Kopyalama Yansıları asetata basma: Bilgisayarda hazırlanan bir yansı yazıcıda doğrudan asetatın üstüne basılabilir. (Piyasada değişik türde asetatlar bulunmaktadır.) Bilgisayarda hazırlanan içeriğin kâğıt çıktısı alındıktan sonra fotokopi makinasında asetata kopyalanabilir.

Yansıları Asetata Kopyalama-2 Fotokopi makinalarını kullanmanın üstünlükleri: Fotokopi makinasının küçültme veya büyültme özelliğini kullanarak hazırlanan içerik olduğundan büyük veya küçük bir şekilde asetata yansıtılabilir. İçeriğin bulunduğu kâğıt çıktının bir bölümü kapatılarak içerik farklı asetatlara çekilebilir.

Yansıları Hazırlarken Uyulması Gereken Kurallar Yansılar yatay biçimde hazırlanmalıdır. (Yansıların yatay biçimde hazırlanması yansıtılacak materyalin en iyi şekilde görüntülenmesini sağlar.)

Yansıları Hazırlarken Uyulması Gereken Kurallar Yansılarda görsel düşünceler yer almalıdır. Şemalar, şekiller, çizelgeler ve grafikler ana konuyla bütünleştirilmelidir.

Yansıları Hazırlarken Uyulması Gereken Kurallar Bir yansıda sadece bir kavram veya sınırlandırılmış konular verilmeye çalışılmalıdır.

Yansıları Hazırlarken Uyulması Gereken Kurallar Söz kalabalığı yapılmamalıdır. Mümkün olan en az düzeyde metin kullanılmalıdır. Bir satırda 6 sözcük ve her yansıda 6 veya daha az sayıda satır yer almalıdır.

Yansıları Hazırlarken Uyulması Gereken Kurallar Anahtar sözcükler izleyicilerin önemli noktaları anlamalarını ve akılda tutmalarını sağlar.

Yansıları Hazırlarken Uyulması Gereken Kurallar Metinlerin yazı tipi, yazı tipi büyüklüğü ve kalınlığı vb. özellikleri açısından okunabilir olmaları önemlidir.

Yansıları Hazırlarken Uyulması Gereken Kurallar Metindeki satırlar arasında yeterli bir boşluk olmalıdır. Başlığın altına eklenecek bir çizgi, izleyicinin başlığı içerikten daha kolay ayırt etmesine yardımcı olacağından başlığın ayırt edici olmasına özen gösterilmelidir.

Yansıları Hazırlarken Uyulacak Kurallar Yansılar çerçevelenerek kullanılmalıdır. Bu durum dikkatin dağılmasını engeller. Bir konu ile ilgili verilmesi gereken çok fazla bilgi varsa, bir kaç saydama bölünmeli; bütün bilgiler tek bir saydamda verilmemelidir. Yansılar karmaşık düşünceleri ardışık bir yapıda sunabilmelidir. Karmaşık şekil ve grafiklerin verilmesi söz konusuysa, bir temel saydam üzerine aşamalı biçimde diğer saydamlar konularak, tüm şekil aşama aşama oluşturulmalıdır.

Karmaşık Şekillerin/Kavramların Aşamalı Bir Şekilde Verilmesi-1 Baş

Karmaşık Şekillerin/Kavramların Aşamalı Bir Şekilde Verilmesi-2 Baş Gövde

Karmaşık Şekillerin/Kavramların Aşamalı Bir Şekilde Verilmesi-3 Baş Gövde Kollar

Karmaşık Şekillerin/Kavramların Aşamalı Bir Şekilde Verilmesi-4 Baş Gövde Kollar Bacaklar

Yansıtıcı/Tepegöz Kullanımıyla İlgili İlkeler Yansıtıcının (Projektörün)/Tepegözün yalnızca bir yardımcı araç olduğu ve öğretmenin yerini tutamayacağı unutulmamalıdır. Yansıtıcı (Projektör)/Tepegöz kullanılıyorken öğretmenin yüzü öğrencilere dönük olmalı; Aracın yanında durulmalı ve saydam görüntüsü perdedeyken sınıfta dolaşılmamalıdır. Öğrencilerin dikkatini yalnızca o anda vurgulanan noktaya çekmek için, slayt/saydam üzerindeki diğer bilgilerin görüntülenmemesine çalışılmalıdır.

Basılı Bir Metni Aynen Kullanmanın Yaratabileceği Sakıncalar Kitap veya dergiden alınan bölüm, yansılarda önerilen kullanım biçiminin aksine yatay değil dikey olabilir. Basılı bir materyaldeki bilgi miktarı bir yansıda kullanılabilecek bilgi miktarından çok fazla olabilir. Bir kitaptaki yazılı bir bölüm, okuyucunun kendi hızında ve yakın pozisyonda okumasına uygun özellikleri taşıdığından yansıtılmaya uygun olmayabilir. Kitaptan bir bölümü aynen alarak bir yansıda kullanmak telif hakları açısından da uygun olmayabilir

GÖRSEL ARAÇLAR Yazı Tahtaları Kara Tahta: Geleneksel sınıf ortamında her öğretmenin en çok kullandığı araç kara tahtadır. Kara tahta, öğretmenin verdiği sözel mesajların görsel hale gelmesini sağlayan bir araçtır. Üzerinde renkli tebeşirle çizilen şekil, resim ve diyagramlar öğrenmeyi somutlaştırmak için çok sık kullanılan görsel öğretme yoludur. Çok amaçlı tahtalar (Beyaz tahta): Günümüzde yavaş yavaş emektar kara tahtanın yerine almaya başlayan bu tahtalar tebeşir yerine silinen boyalı kalemlerin kullanıldığı tahtalardır. Bu tür tahtalara yazı yazılması, şekil vb. nesnelerin çizilmesi ve silinmesi daha kolaydır. Tebeşirin kullanıldığı kara tahtalara göre daha temiz bir kullanımları olduğu söylenebilir. Bu durum hem öğrencinin hem de öğretmenin tahtayı etkili bir araç olarak kullanmasına olanak sağlar. Elektronik tahta: Çok amaçlı tahtalara benzer bir yapısı olan bu tahtalar elektronik beyaz tahtalardır. Bu tahtaya yazılan yazılar tahtaya tutturulmuş olan bir yazıcıdan çıktı olarak alınabilmekte veya bir bilgisayara aktarılarak elektronik olarak saklanabilmektedir. Askı/Kanca tahtası: Bu tür tahtalar, normal bir tahtaya bir iğne vb. gibi araçlarla tutturulamayan heykel vb. gibi hafif olmayan eserlerin/ürünlerin sergilenmesinde kullanılır. Meslek okullarında yaygın kullanım alanları bulunmaktadır. Pazen Tahta: Kara tahtanın yanı sıra sınıflarda pazen tahta (flannel board) en çok kullanılan araçlar arasında yer almaktadır. Bir tabaka karton, tahta, beyaz köpük veya aynı büyüklükte bir mantarın üzerine pazen ya da tüylü bir kumaş geçirilerek yapılır. Kara tahtanın yanında uygun bir yere konabilir.

Kitap Sayfasının Yansı Materyaline Dönüştürülmesi GÖRSEL ARAÇLAR: Yazı Tahtaları Kara Tahta Çok Amaçlı Tahtalar Elektronik Tahtalar Askı/Kanca Tahtası Pazen Tahta Manyetik Tahta Dosya Tahtalar Bülten Tahtası

Yansıların Kullanımında (Yansıtılmasında) Katlama Teknikleri Birinci türde, yansının üzeri bir kâğıt veya karton parçası ile kapatılır ve gösterilen noktalar tartışıldıkça aşamalı bir şekilde karton sağa veya sola kaydırılarak yansının diğer kısımları yansıtılır. İkinci şekilde ise yansının çeşitli bölümleri bant kullanılarak kâğıtlarla kapatılır. Sunu boyunca ilgili bölümlerdeki kâğıtlar kaldırılarak yansıdaki konular ayrı ayrı ele alınır.

Yansıların Kullanımında (Yansıtılmasında) Katlama Teknikleri - Sabit katlama tekniği - Seçmeli katlama tekniği

Yansıların Kullanımında (Yansıtılmasında) Katlama Teknikleri Sabit veya sıralı seçme tekniklerinde yansıları hazırlama yöntemi:

Başvuru Kaynakları Heinich, R., Molenda, M., Russell, J. D. ve Smaldino, S. E. (1999). Instructional media and technologies for learning (Sixth Edition). New York: Macmillan Publishing Company. Seferoğlu, S. Sadi (2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Teşekkürler!!! 