Uluslararası İnsan Hakları Hukukuna Giriş 15 Ekim 2012 – AFYON

İnsan Hakları Hukukunun Amacı  İnsan hakları hukuku, kendisine kıyasla olağanüstü bir iktidarla donatılmış devlet karşısında, bireyi güçlendirmeyi amaçlar;  Bu güçlendirmenin yegane amacı «insan onuruna saygı»yı güvence altına almaktır.  Devlet dışı iktidar odakları söz konusu olduğunda, bunlara karşı da özel koruma sağlar.  İnsan hakları hukuku bir ideali ifade etmez. Sadece asgari standarı güvence altına alır.

Hakların Niteliği ve Terminoloji  İnsan hakları (daha çok uluslararası hukukun koruduğu hak ve özgürlükler kataloğunu ifade etmek üzere kullanılır);  Temel haklar (ulusal mevzuatta, özellikle de anayasalarda kullanılır).

Uluslararası İnsan Hakları Sistemleri  Birleşmiş Milletler;  Avrupa Konseyi.

Devletler ve Uluslararası Sistem  Devletlerin rızasına dayalı bir sistemdir.  Anayasa md. 90(1): «Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak andlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır.»  Çekince ileri sürebilme olanağı.

Farklı hak kategorilerinin varlığı?  İnsan hak ve özgürlükleri çeşitli kategorilere ayrılarak anılmaktadır:  Pozitif hak-negatif hak ayrımı;  Nesillere dayalı ayrım;  Mutlak hak-mutlak olmayan hak ayrımı.

Hakların Sınırlandırılmasının Sınırı  Sınırlamanın yasa ile düzenlenmesi;  İlgili sözleşmede belirtilen nedenlerden birine dayanması;  Bu nedenin somut olayda var olduğunun ortaya konulması;  Sınırlamanın demokratik bir toplumda gerekli olması:  Baskın toplumsal ihtiyaç;  Orantılılık  Alınan tedbir amaca varmaya elverişli olmalı;  Amaca varmak için gerekli olandan fazla sınırlayıcı olmamalı.

Devlet Yükümlülüklerinin Niteliği  İhlal etmeme yükümlülüğü (negatif yükümlülük/kaçınma yükümlülüğü);  Yerine getirme yükümlülüğü (pozitif yükümlülük);  Koruma yükümlülüğü (bireyin hak ve özgürlüklerinin 3. kişilere karşı korunması)

Devlet Yükümlülüklerinin Niteliği  Derhal yerine getirilmesi gereken yükümlülükler; (örneğin ayrımcılık yasağı)  Tedrici (aşamalı) olarak yerine getirilecek yükümlülükler; (örneğin erişilebilirliğin sağlanması)  Göstergeler;  Ayrıştırılmış veri.

Devlet Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmesi  Yasama  İnsan hakları sözleşmeleriyle çatışan düzenlemeleri mevzuattan ayıklamak;  Çatışan yeni düzenleme yapmamak;  Hak ve özgürlüklerin iç hukukta etkili şekilde korunması ve sağlanması için gerekli yasal düzenlemeleri yapmak.  Yürütme  Gerekli standartları geliştirme, insan kaynağını yetiştirme, ihlal etmeme, koruma, sağlama, ihlal halinde etkili soruşturma, mağdurun rehabilitasyonu vs.  Yargı  İhlal etmemek;  İnsan hakları ihlallerini gidermek.

Devlet Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmesi  Etkililik (yükümlülüğün yerine getirilmesi için alınan tedbirin, bu amaca varmaya uygun ve elverişli olması gerekir (örneğin meslek eğitim kurslarının açılması));  Girdi odaklı değil; çıktı odaklı yaklaşım;

Uluslararası Hak Arama Yolları  Standart, genel geçer bir yöntem veya makam yok.  Her bir sözleşmenin uygulanmasını izleme yöntemi, söz konusu sözleşmede ortaya konulur.  Birleşmiş Milletler:  Raporlama;  Bireysel başvuru;  Devletlerarası başvuru;  Soruşturma;  Avrupa Konseyi:

Birleşmiş Milletler’de Sözleşme Denetimi Yapan Komiteler  Komitelere ilişkin genel bilgi ( sBodies.aspx) sBodies.aspx  Komitelere bireysel başvuru yapılmasına ilişkin bilgi ( tm) tm