2007-2008 FUTBOL GELİŞİM SEMİNERİ TRABZON

FUTBOLDA BECERİ ÖĞRENİMİ

Futbol Becerilerinde Nitelik ve Nicelik Analizi Antrenörlerin en büyük zorluklardan biri, sporcusunun sergilediği hareketi izlemek ve bu hareket becerisinin hangi bölümünün düzeltilmesi gerektiğine karar vermektir. Eğer iyi bir yaklaşıma sahip değilseniz, analiz etmeye çalıştığınız becerinin çabukluğu ve karmaşıklığına yenik düşersiniz. Bu durumda bir anda öyle çok hata görürsünüz ki ellerinizi havaya kaldırarak, "daha hızlı vur" ya da "daha sert ol!" gibi belli belirsiz önerilerde bulunabilirsiniz. Bu tür davranışlar sporcunuza yardım etmeyecektir.

Antrenörün asıl rolü sporcusunun beceri düzeyini artırmak için ona yardımcı olmaktır. Bu sebeple sorulması gereken bazı temel sorular vardır. Kişi nasıl öğrenir? Öğrenilmiş beceriler nasıl uygulanır? Beceri öğrenimini en üst düzeye çıkarmak için eğitim ortamını nasıl organize etmeliyiz? Öğrenim sırasında hangi bilgiyi, ne zaman ve ne şekilde vermeliyiz?

Öğrenme; Bireyin olgunlaşma düzeyine göre çevresiyle etkileşimi (yaşantı) sonucu davranışlarında oluşan kalıcı değişmelerdir.

Performans; Yapılan hareketin ölçülebilir bir özelliğidir ve genellikle süre ya da mesafe olarak belirtilir.

Öğrenme Bir süreçtir, bir davranıştaki değişikliktir, alıştırma ve deneyimin sonucudur, dolaylı olarak gözlenebilir ve kalıcıdır. Performans ise gözlenebilir davranıştır, alıştırmanın sonucudur, geçici olabilir.

‘Beceri' kelimesi; birden fazla olayı tanımlamak için kullanılmaktadır. Bunlar: spor branşının temel unsurlarını, tekniği tanımlamak için (kontrol, vuruş, pas……) bir hareketin performans göstergesi olarak (ör. yeni araba kullanan bir sürücü ile yıllardır taksi şoförlüğü yapan bir sürücü) bir spor branşının kendisini tanımlarken (ör. futbol, tenis, basketbol ve yüzme becerisi)

Becerinin tanımı;. Knapp (1963) beceriyi 'belirlenen amacı en az zaman ve/veya enerji ile meydana getirme yeteneği' olarak tanımlar. Magill (2001) ise beceriyi a) ulaşılması hedeflenen özel hareket veya görev b) performansın kalite göstergesi olarak tanımlar.

Beceri tanımlarındaki unsurlar; - amaca yönelik (belirli bir hedefinin olması), - tutarlı (tekrarlanabilir ve raslantı sonucu olmaması), - etkili (amaca ulaşılır), - verimli (en az enerji ve sürede yapılır), - öğrenilmiş davranış (deneyim sonucu ortaya çıkar) olmasıdır.

Beceri kazanımı öğrenmeyi ima eder ve en basit hali ile 'performanstaki değişiklik ile gözlemlenen davranış değişikliğidir' (Davis, Kimmet, ve Auty, 1986). Bu nedenle öğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamanın tek yolu ise süreç içerisinde davranıştaki değişimi ölçmek veya gözlemlemektir. Burada sorulması gereken ise, değişimin kalıcı olup olmadığı ve alıştırma veya geçmiş deneyimlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığıdır. Çünkü kalıcı olmayan değişme öğrenme denilmesi mümkün olmadığı gibi, sadece fiziksel olarak büyümeden kaynaklanan performanstaki artışa da öğrenme dememekteyiz.

Psikomotor Becerilerin Öğrenilmesi Futbolcu bir hareket becerisini mükemmel düzeye çıkarmada üç aşama geçirir; 1. Birinci aşama: Bilişsel Düzey, 2. İkinci aşama: Birleştirme Düzeyi ve 3. Üçüncü aşama: Otomatikleşme Düzeyidir.

Birinci aşama: Bilişsel Düzey Problem çözme aşamasıdır. Hareket zihinde canlandırılır. Dikkati sadece yeni öğrenilen harekete odaklanır. Hatalar çoktur. Dışarıdan alınacak bilgilere (geri bildirime) ihtiyaç vardır. Bu bilgiler, sözel olarak ifade edilebileceği gibi, gösterim yolu ile de verilmesi çok faydalı olabilir. Bu aşamanın en önemli özelliklerinden biriside, hataların çok olmasına rağmen, gelişmenin çok kısa bir sürede gerçekleşmesi ve performansın hızla artmasıdır.

İkinci aşama: Birleştirme Düzeyi Becerinin farklı hareket parçalarını koordine etmek gibi becerinin dinamikleri üzerine konsantre olunur. Alıştırmalar, hataların en aza indirilmesine, hareketin daha hızlı, doğru yapılmasına ve hareket alternatiflerinin denenmesine olanak sağlar. Ne kadar alıştırma yapılması gerektiği ise, hareketin karmaşıklığına, kişinin yeteneğine ve geçmiş deneyimlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Birinci aşamadan daha uzun sürer. Bu aşamanın önemli özelliği, bireyin dışardan aldığı geri bildirim ihtiyacının azalması ve kişinin kendi hatalarını tanımlayabilmesidir.

Üçüncü Aşama: Otomatikleşme Düzeyi Bu düzey de futbolcular beceriyi yaparken hangi vücut parçalarını kullandığını düşünmez. Daha çok hız, kuvvet ve daha fazla öğrenilmiş hareketin bir araya getirilmesi gibi unsurlar üzerinde yoğunlaşma görülür. Hareketler otomatik olarak yapıldığından, dış faktörlerin (seyirci gibi) etkisi ortadan kalkar. Birey kendi hatalarının farkında olarak gerekli düzeltmeleri, bir başkasına ihtiyaç hissetmeden gerçekleştirebilir. Bu aşamada sporcuya, hareketi nasıl yaptığının sorulması durumunda, cevap vermek için çoğu zaman düşünme ihtiyacı hissettiği gözlemlenir.

Öğrenme Eğrisi Otomatikleştirme Aşaması Birleştirme Aşaması Bilişsel Aşama

GERİ BİLDİRİM Geri bildirim genel olarak hareketi yapan kişinin ya süreç içerisinde yada sonunda performansı ile ilgili olarak aldığı bütün BİLGİLER’e denir. Bütün bu bilgilerin kaynağı iki şekildedir. a) içsel geri bildirim (duyu organlarımız aracılığı ile) b) dışsal geri bildirim (öğretmen veya antrenör). Bilgi açısından dışsal geri bildirimin dört temel özelliği vardır (Schmidt, 2000).

Bu özellikler; 1. Motivasyon sağlama özelliği kişinin davranışını istenen amaca yönlendirme 2. Pekiştirme özelliği hareketin doğru yapılmasından sonra alınan olumlu bilginin sonucu aynı durumda hareketin tekrarlanma olasılığı 3. Bilgi sağlama özelliği hatanın düzeltilmesi için tanımlayıcı ve düzeltici bilgi 4. Bağımlılık yaratma özelliği bilginin dış bir kaynaktan alınması ve içsel mekanizmaların kullanılması sonucu dış kaynağa olan bağımlılık ve alışkanlık

Bir antrenör dışsal geri bildirimi verirken nelere dikkat etmelidir? 1. Geri bildirim verilip verilmeyeceğine 2. Nasıl bilginin verileceğine 3. Ne kadar bilginin verileceğine 4. Ne detayda geri bildirimin verileceğine 5. Ne sıklıkla geri bildirim verileceğine 6. Ne zaman geri bildirim verileceğine

1. Geri bildirim verilip verilmeyeceği Bilgi iç mekanizmalar (ses, görsel vs) yolu ile alınabilmesi ve algılanabilmesi durumunda dış kaynaktan (öğretmen, antrenör) bir tanımlayıcı bilginin verilmemesi gerekir. Şayet kişi hatasını düzeltmek amacıyla ihtiyaç duyduğu bilgiye kendisi ulaşabiliyorsa bağımlılık yaratabilen dış kaynak kullanılmamalıdır.

2. Nasıl bilginin verileceği Geri bildirim verirken dikkat edilecek diğer bir konu ise bilginin doğasıdır. Kişiye bilginin sözel veya görsel yollardan verilmesi önemlidir. Sözsel olarak verilen bilgi esnasında eğitimci “hata dedektörlüğü” yapmamalıdır.

Çocuk ve gençlerin karşılaştığı saldırı çeşitleri: 1. Zihinsel saldırılar Çocuğun bilgi yada becerisi olmadığı bir göreve zorlanması 2. Duygusal saldırılar Çocuğun tutarsız değerlendirmelerle karşılaştığı durumlar. 3. Kültürel-sosyal saldırılar Çocuğun takımdaşlarından izole edilmesi, kendini gösterecek bir değerinin olmadığını hissetmesi

Motor Gelişim

3. Ne kadar bilginin verileceği Sporcunun dikkat kapasitesinin ve kısa süreli hafızasının sınırlı olduğunu bilmemiz gerekir.

4. Ne detayda geri bildirimin verileceği Verilecek geri bildirimin çok genel olmasının ve çok detaylı olmasının öğrenmeye faydasının olmayacağı gibi performansa da fazla bir fayda getirmeyebilir.

5. Ne sıklıkla geri bildirim verileceği Günümüzde genel olarak kabul görülen kural ise sık geri bildirim vermenin performansı artırdığı fakat öğrenmeye beklenen olumlu etkisinin olmadığıdır.

6. Ne zaman geri bildirim verileceği Özellikle karmaşık ve zor becerilerden sonra geri bildirim kişiye denemeden sonra verilmelidir ve daha sonra yeni bir deneme imkanı verilerek yapılması istenen ile yapılan arasında ki fark kişiye gösterilmelidir.

Sonuç olarak; Antrenörler sporcularının becerikli bir uygulamacı olmalarını meydana getirecek fırsatları yaratmalı, onları sadece bir teknisyen gibi yapan, uygulayan durumdan kurtarmalıdır. Bunun için onlar en uygun organizasyonu, geri bildirim yöntemlerini ve aktarım şeklini bilmeli ve etkili bir şekilde uygulayabilir olmalıdırlar.

Vücudumuzdaki ağırlık merkezi üzerine bir çalışma

FUTBOL BECERİLERİNİN NİTELİK ANALİZİ

1. Tahmin edilebilen ortamlarda sergilenen beceriler (Kapalı Beceriler)

2. Tahmin edilemeyen ortamlarda sergilenen beceriler (Açık Beceriler)

1.Beceriye ilişkin fikir edinmek Sabitleme 1.Beceriye ilişkin fikir edinmek Futbolcunun hareketi denemeden denemeye doğru, tutarlı ve etkili bir şekilde yapabilmesi Kapalı beceriler Temel hareket kalıbının gelişimi Çeşitlendirme Düzenleyici ve düzenleyici olmayan koşulları ayırdetmeyi öğrenme Çevresel özelliklere göre hareketleri değiştirebilme. Açık beceriler

Futbol Becerileri Vuruş, Taç atışı, Kalecilikte topa uzanma, Kafa vuruşu, Kontrol, Dripling, ……..

Vuruşun Biyomekanik Analizi Hazırlayıcı hareketler ve zihinsel hazırlık Hız alma evresi Kuvvet uygulama Takip ve toparlanma evresi

Vuruşun Analizi

Vuruşun Biyomekanik Analizi Hazırlayıcı hareketler ve zihinsel hazırlık Hız alma evresi Kuvvet uygulama Takip ve toparlanma evresi

I. Görüntü II. Görüntü

Yararlanılan Kaynaklar Schmidt, R.A. and Wrisberg, C.A.; (2004) Motor Learning and Performance, p.3-59, Human Kinetics. Doğu, G.; Aşçı, H.;Yaman, H.; Kirazcı, S.; Özbey, S.;Mirzeoğlu, D.; Çelebi, M.; Mirzeoğlu, N. ve Bağırgan, T. (2003) Spor Bilimlerine Giriş, s.181-194, Bağırgan Yayınevi, Ankara. Muratlı, S.; Toraman, F. Ve Çetin, E.; (2000) Sportif Hareketlerin Biomekanik Temelleri. s.354-378, Bağırgan Yayınevi, Ankara.