İKİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARINDA ACİL SERVİSLERİN GÜNCEL DURUMU Op.Dr.M.Cengiz Aşıcıoğlu Şubat 2011

İkinci Basamak Sağlık Kuruluşları İkinci Basamak Sağlık Kuruluşlarını teşkil eden hastanelerimiz, Üniversite ve Eğitim Araştırma Hastanesi olmayan hizmet hastaneleridir. Bölgesel özellikler taşırlar. Genellikle yerleşim bölgeleri “içinde” yer alırlar. Bu hastanelerimizde 1. veya 2. düzeyde Acil Servislerimiz hizmet vermektedir. Acil servis hizmeti pratisyen hekimler temelinde verilmektedir.

Aile Hekimliğine Geçişin İkinci Basamak Sağlık Kuruluşlarına Etkisi Aile hekimliği yapılandırılması çalışmaları dahilinde, mevcut birinci basamak ortadan kaldırılmış ancak sistemin tüm süreçlerinin (sevk zinciri gibi) devreye alınamamış olmasına bağlı olarak İkinci Basamak Sağlık Kuruluşları hastanın başvurduğu ilk basamak haline gelmiştir.

ACİL Serviste Güncel sorunlarımız Hastanelerimiz farklı özellikleri olmasına karşın güncel olarak 2 önemli sorunla karşı karşıyadır: Acile başvuran hasta sayısının fazla olması Aile hekimliğine geçiş yapan pratisyen hekimler nedeniyle hekim azlığı

Asli sorunlar Ayrıca bu hastanelerimizin bina ve fizik koşulları nedeni ile ihtiyacı karşılayacak, kaliteli, çağdaş hizmetin verilebileceği acil servisler oluşturulmasında aksaklıklar mevcuttur.

Bu hastaneler için bir diğer sorun da acil servis hastalarının drenajı ile ilgilidir. Klinikler acilden hasta çekmemekte ve bir kliniğe diğer yollardan ulaşan hastalara göre acil servisten gelen hastalara daha negatif yaklaşılmaktadır (Hastayı almama ve üstlenmeme!).

Son olarak hastaneler arası nakilde, gereksiz sevkin önlenmesi için yapılan çalışmalar ve 112 KKM sistemi nakil prosedürleri ile hastaneler arası sevkin minimale indirilmeye çalışılması da bu hastane acilleri müşahede alanlarında yığılma ile sonuçlanmaktadır.

Sayılar, İstatistikler İSTANBUL GENELİNDE İKİNCİ BASAMAK HASTANE SAYISI 21 ANA DALLARDA BRANŞ NÖBETİ TUTAN HASTANE SAYISI 2+2 ACİL SERVİSTE ÇALIŞAN PRATİSYEN HEKİM SAYISI Toplam 95 (1-14) ORTALAMA GÜNLÜK BAŞVURAN HASTA SAYILARI Toplam 10.500 (140-1000)

Gözlemler İkinci Basamak Hastanelerinin mesai gün ve saatleri dışında çalışmadığı yönündeki yaygın kanının aksine, 21 adet ikinci basamak hastanesi imkanları dahilinde, tüm güçleri ve iyi niyetleri ile 7 gün 24 saat toplam 95 pratisyen hekim ve yüzlerce uzman hekim ile İstanbul’un Acil hastası havuzundan günde toplam 10500 hastayı çekerek,40 kadarını kendi hastanesine yatırmakta, ilk müdahalesi ve tetkikleri yapılmış halde 90 kadar hastayı Üçüncü Basamağa sevk etmektedir.(<%1)

Acil Servis Sağlık Ekibinin Durumu Hastane binalarının eski oluşu, acile yeterli alanın ayrılamayışı, personel istihdam sorunları, acil servislerin 24 saat hızlı ve ücretsiz çalışmasının getirdiği hasta kalabalığı, performans sistemi, hasta hakları, medya gibi aslında sağlıkçılar dışında gelişen bir çok durum sağlık ekibi üstündeki baskıları arttırmış ve ekibi fiziksel ve psikolojik olarak olumsuz etkilemiştir.

Yöneticiler HEDEFLER Hasta memnuniyetinin arttırılması, şikayet ve hasta hakları başvuru sayılarının azaltılması Hastaların yeşil alan bekleme sürelerinin kısaltılması Hastaneler arası gereksiz sevkin engellenmesi Kalite standartlarının sağlanması ve acil servisin bir üst seviyeye çıkarılması TEDBİRLER Pratisyen azlığı nedeni ile uzman hekimlere nöbet yazılması Acile başvuran hastaların sayısını azaltmak için akşam poliklinikleri açılması

Pratisyen Hekim Sayı azalması ile çalışma saat ve nöbet sıklığının artmış olması, uzmanlarla yan yana çalışma nedeni ile ekip içinde artan sorunlar, ücretlerin Aile Hekimliğine göre düşük olması nedeni ile Daha ajite, daha mutsuz, yorgun Pişman (Aile Hekimliğine geçmediklerinden) durumdalar. Ayrıca rakamlarla gösteremesek de hasta ve yakınlarından daha çok saldırıya maruz kaldıklarını ifade ediyor ve can güvenliği istiyorlar!

Uzman hekim Daha önce yıllarca yaptıkları bir iş olmasına karşın durumu kabullenememe, sadece branşları ile ilgili vakalarla ilgilenme isteği nedeni ile, branş nöbeti tutan hekimler sayıca daha fazla nöbet tutmalarına karşın yakınmazken, sarı ve yeşil alanda ayda 1 veya 2 pratisyen nöbeti yazılan hekimler daha şikayetçiler. Ayrıca buralarda çalışırken başlarına gelebilecek bir olayda zorunlu sigortalarından faydalabileceklerinden emin değiller. Pasif agresyon(gereksiz konsultasyon ve sevk istemi) ve durumu hastalara aksettirme!

Alarm! Sistem alarm veriyor. Eğer personel/ pratisyen sorunu giderilmezse her konuda günden güne iyiye gittiği ile övündüğümüz acil servislerimizin iflası ihtimali var!

Yapılabilecekler! Acillere gereksiz hasta akışının önüne geçilmesi! Aile Hekimliği sisteminin etkin çalışmasının sağlanması, hastane öncesi hizmetlerin mesai saat ve günleri ile kısıtlanmaması Esnek çalışma saatleri oluşturularak hastanelerin mesai süresinin uzatılması veya rutin hastaların mesai dışında gelmesinin önlenmesi! Acilde çalışmanın özendirilmesi!

Acil servis işleyiş ve sorunlarının içselleştirilebilmesi için çalışanlar ile yöneticiler arası diyaloga önem verilmesi, birim içi ve birimler arası toplantılarla hekim yönetici eşgüdüm ve işbirliğinin sağlanması Acil servisin başka yerde istenen tetkiklerin istendiği , randevu almamış ama sorun çıkaran hastaların bakıldığı, nüfus cüzdanını getirmeyen hastaların gönderildiği hastanenin “kısa yolu” olmaktan çıkarılması Acil servisle işi olmayan veya acil servis işleyişini bozan (mesela hastasını getirmeden reçete yazdırmaya gelen yada kavga çıkaran) kişilere karşı kurum içi ve dışında ortak tutumun oluşturulması? Uzun vadede acil servis hizmetlerinin acil uzmanı üzerinden verilmesi