MODÜL 2 Tesisler ve Güvenlik

ISINMA SORULARI-1 Laboratuvarda numunenin izleyeceği yolu bilmek niçin önemlidir? Numunenin kaybolmayacağından emin olmak için Laboratuvar tasarımındaki iyileştirmeler için Laboratuvarın iş yükünü değerlendirmek için Eğitime ihtiyacı olan personeli belirlemek için İkinci seçenek doğru

ISINMA SORULARI-2 Klinik laboratuvarlarda kontaminasyonun ana kaynağı nedir? Havalandırmalar Aerosoller Hasta personel Temizlik elemanları İkinci seçenek doğru 3

Hedefler Modülün Sonunda Katılımcılar: Altyapı tasarımının çalışanların güvenliğini ve verimliliğini nasıl etkilediğini, Risklerin azaltılması veya önlenmesi için kullanılan yöntemleri, Laboratuvar çalışanlarınca rutin olarak kullanılması gereken kişisel koruyucu ekipmanları (KKE), Laboratuvar için genel güvenlik gereksinimlerinin neler olduğunu, Biyolojik veya kimyasal dökülmeler yada yangın gibi acil durumlarda yapılması gerekenleri öğreneceklerdir.

Senaryo Bir viroloji laboratuvarında çalışıyorsunuz. Ülkemizde, H5N1 (kuş gribi virüsü) kaynaklı bir epidemi ortaya çıktı. Sağlık Bakanlığı laboratuvarınızı bütün numunelerin analiz edileceği referans laboratuvar olarak ilan etti. Laboratuvarınızda biyogüvenliğin sağlanabilmesi için gerekli unsurlar nelerdir?

Kalite Yönetim Sistemi Organizasyon Personel Ekipman Satın alma ve stok yönetimi Süreç Kontrolü Bilgi yönetimi Doküman ve Kayıtlar Olay Yönetimi Değerlendirme Sürecin İyileştirilmesi Müşteri Hizmetleri Tesis ve Güvenlik

Kalite ve güvenlikten kim(ler) sorumludur? herkes

Laboratuvar Tasarımı Numunenin izleyeceği yol Raporlama ve arşivleme Hasta kabul ve kayıt Numune alma odası Laboratuvarlara göre numunelerin ayrılması Numunelerin analizi Raporlama ve arşivleme Hizmet alanları Soru: kendi laboratuvarınızda düzen nasıl? Açıklama: kayıt kabul ve numune alma odası laboratuvarın iki farklı ucunda olsaydı nasıl sonuçları olurdu? TARTIŞIN AÇIKLAYIN: raporların kontrol edilmesi için en uygun düzenleme nasıl olur? 8 8

Tüm tanı ve halk sağlığı laboratuvarları Biyogüvenlik Düzeyi-2 veya üstünde planlanmalıdır

GİRİŞ Bakteriyoloji Ortak kullanım amaçlı odalar Diğer örnekler Kan ayırma Hematoloji Biyokimya Lavabo Bakteriyoloji Diğer örnekler Kan örnekleri Ortak kullanım amaçlı odalar Sterilizasyon GİRİŞ Hasta Kayıt ve Kabul

GİRİŞ HASTA Bakteriyoloji Ortak kullanım amaçlı odalar Diğer örnekler Kan ayırma Hematoloji Biyokimya Lavabo Bakteriyoloji Diğer örnekler Kan örnekleri Ortak kullanım amaçlı odalar Sterilizasyon GİRİŞ Hasta Kayıt ve Kabul HASTA

Numune GİRİŞ Bakteriyoloji Ortak kullanım amaçlı odalar Diğer örnekler Kan ayırma Hematoloji Biyokimya Lavabo Bakteriyoloji Diğer örnekler Kan örnekleri Ortak kullanım amaçlı odalar sterilizasyon GİRİŞ Numune Hasta Kayıt ve Kabul

Kayıt Bankosu

Güvenlik Önlemleri Yetkisiz personel giremez Arkadaşlar giremez Çocuklar giremez Hayvanlar giremez Lütfen kapıyı KAPATIN!!!!

Numune alma odası

Ayrılmış alanlar Ofis alanları ile çalışma alanları birbirinden ayrılmalıdır.

Depo

Soğuk Oda 18 18

Kapılar ve büyük cihazlar Ana Giriş

Laboratuvarlar Yüksek tavanlı iyi havalandırmalı Duvarlar ve tavan yıkanabilen, parlak boyalı olmalı kolay temizlenebilmeli ve dezenfekte edilebilmeli Zemin kolay temizlenebilmeli ve dezenfekte edilebilebilmeli köşeli kenarlar olmamalı 20 20

Tezgahlar ve Çalışma alanları Pürüzsüz kaplama, temizliği kolay, kimyasal ve dezenfektanlara dirençli olmalı Ahşap veya çelik olmamalı AÇIKLAMA . Ahşabın temizliği kolay değildir. Çelik dezenfektanlarla bozulur. Cam veya seramiğin temizliği kolaydır. 21 21

Temizlik Planı günlük haftalık aylık tezgahlar zeminler tavan ve duvarlar aylık buzdolapları dondurucular depolar Temizlik tarihi ve personelinin adı forma kaydedilir. 22 22

Hizmet Kalite Standartları 39.sf

Laboratuvar Güvenliği Yönetimi Sorumlu: Laboratuvar Güvenlik Personeli Güvenlik el kitabı: Laboratuvara özgü Standart çalışma prosedürleri (SÇP) Eğitimli personel potansiyel riskler güvenlik prosedürleri Atık yönetimi

HKS 82.sf

Genel Güvenlik Ekipmanı Duşlar Göz yıkama Duşu Yangın söndürücü KKE Atık kutuları

Standart Güvenlik Uygulamaları

Standart Güvenlik Uygulamaları

Güvenlik İşaretleri İSO 3864 den alınmış işaretler. Sol üstten başlayarak saat yönünde 1- Uyarı işareti, 2- Yasak işareti, 3- Zorunlu eylem, 4- güvenlik bilgisi

Risk değerlendirmesi neden yapılır?

Laboratuvar Kaynaklı Tehlikeler fiziksel kimyasal biyolojik

kaza ve yaralanmalar Isırık, tırmalama, veya ektoparazit Enjektör ve İğne Uçları Kesiciler ve cam parçaları Ağız yolu ile pipetaj Saçılmalar Isırık, tırmalama, veya ektoparazit kaza ve yaralanmalar

Fiziksel tehlikeler

Laboratuvarda Yangın Güvenliği Yangın söndürücünün nasıl kullanıldığını öğrenin 34

Laboratuvar Kazaları 35

İğneler, kırık camlar, kesiciler ASLA, kullanılmış iğnenin kapağını tekrar kapatmayın HER ZAMAN delinmeye dayanıklı sızdırmaz kaplar kullanın ASLA kırık camları elle toplamayın HER ZAMAN enjektör ve iğneleri, bistüri bıçaklarını ve diğer keskin materyali ‘KESİCİ-DELİCİ ATIK KABI’na atın

Burada yanlış olan nedir?

Tek kullanımlık malzemeleri bir kez kullanın ! ve mutlaka eldiven kullanın!...

Laboratuvar çalışanları için riskler ABD’de en sık bildirilen laboratuvar kaynaklı enfeksiyonlar: 1979-1999 Etken Olgu sayısı Mycobacterium tuberculosis 223 Q fever 176 Hantavirus 169 Hepatitis B virus 84 Brucella sp. 81 Salmonella sp. 66 Shigella sp. 56 Hepatitis non-A, non-B 28 Cryptosporidium sp. 27 Toplam 1074 AÇIKLAMA: ABD de 1979 -1999 arasında laboratuvar çalışanlarında en sık bildirilen enfeksiyonlar 39 39

Biyolojik risk düzeyleri ARTAN RİSK RİSK GRUBU 1 2 3 4 Açıklama insanda hastalığa yol açma olasılığı yoktur İnsanda ciddi hastalığa yol açabilir ve çalışan için tehlike oluşturabilir; topluma yayılma riski yoktur; genellikle etkin korunma ya da tedavisi mümkündür İnsanda ciddi hastalığa yol açabilir ve çalışan için ciddi tehlike oluşturabilir; topluma yayılma riski vardır; genellikle etkin korunma ya da tedavisi mümkündür. İnsanda ölümcül hastalıklara neden olur; topluma yayılma riski yüksektir; genellikle etkin korunma ya da tedavisi mümkün değildir Mikro- organiz- ma (örnek) E. coli K12, aşı virus suşları Salmonella spp. çoğu yaygın bakteriyel patojen; rotavirus; C.albicans; T.gondii M.tuberculosis; kuduz virusu; B.dermatitidis; E.granulosus Brucella sp Kırım-Kongo kanamalı ateşi; Ebola; variola (çiçek) virusu 40 40

Biyolojik risk düzeyleri ARTAN RİSK RİSK GRUBU 1 2 3 4 BİYO- GÜVEN- LİK DÜZEYİ P1 P2 P3 P4 Lab. Türü Mesleki öğretim lab Rutin tanı, araştırma (hepatit, HIV, tifo, parazit...) Özel tanı, araştırma (tüberküloz, şarbon..) Tehlikeli patojen birimleri (Ebola, çiçek...) Lab dizaynı Yok; açık tezgah çalışması Açık tezgah, potansiyel aerosol için BGK Özel laboratuvar dizaynı, özel havalandırma Özel bina dizaynı 41 41

Biyolojik Tehlikeler Aerosoller ve damlacıklar kontaminasyonun başlıca kaynağıdır

Tek etken kaynaklı laboratuvar enfeksiyonları Reitman and Wedum, 1956 Hastalık Kaynak Kaynaktan uzaklık Enfekte olan kişi sayısı Bruselloz Santrifüj Üçüncü kata kadar 94 Koksidiyoidomikoz Katı besiyerine pasaj 2 kat 13 Coxsackie virüs enfeksiyonu Örneklerin çevreye saçılması 1,5 m. 2 Murine Typhus Fareye intranazal inokulasyon 2 m. 6 Tularemi 20 petri kutusundan saçılma 21 m. 5 Venezuella ensefaliti 9 liyofilize ampul kırılması Bir üst ve bir alt kat 24

Bulaş yolları Göze invazyon Solunum Sindirim Deri penetrasyonu

Biyolojik saçılmalar Spill Exercises 45

Enfeksiyöz materyal üzerinize döküldüğünde en yakın duşun-suyun altına gidin vücudun temas eden bölgesini sabunlayın suyu bolca akıtarak yıkayın kontamine giysileri çıkarın

4079 Laboratuvar-kaynaklı Enfeksiyonlar kümülatif sürvey raporu (Pike;1978) 4079 laboratuvar kaynaklı enfeksiyon vakası Bunların yalnızca %18’inde bulaşma yolu biliniyor 47

Kişisel Koruyucu Ekipmanlar BGD 1 ve 2 Laboratuvar giysisi eldiven yüz ve göz koruyucular maske kulaklık

Kimyasal Tehlikeler Biyogüvenlik düzeyi 1 ve 2 olan laboratuvarlarda Sızıntıyı sınırlayan kabinler Tehlikeli atık depoları Yanıcı sıvı dolapları gibi ayrı alanlar kullanılmalıdır.

Her zaman hatırlayın!.. Bazı kimyasallar geçimsizdir! kimyasalları depolarken kimyasallarla çalışırken kimyasal atık biriktirirken Kimyasalları ASLA alfabetik düzende depolamayın! geçimsiz kimyasalların yanyana gelmesi tehlikeli sonuçlar doğurur

Ürün Güvenlik Bilgi Formu (Material Safety Data Sheet) Flammability: Alev alabilir Health: Sağlık Reactivity: Reaktivite (reaksiyona girme kabiliyeti) Protective equipment: Koruyucu ekipman

Kimyasal güvenlik Genel bir kural olarak kullanılan her türlü kimyasal maddenin belirli bir oranda risk oluşturduğunu varsayın, Dikkatli olun! Tehlikeli olduğu bilinen kimyasal maddeleri kullanırken üretici firmanın uyarı ve tavsiyelerine UYUN!

Kimyasal ÜZERİNİZE döküldüğünde Hemen kontamine giysileri çıkarın En yakın duşun/ suyun altına gidin Suyu bolca akıtarak bulaşmış vücut bölgesini 15-20 dk yıkayın

Kimyasal Dökülme ve Saçılmalar Büyük boyuttaki dökülme ve saçılmalarda eğitimli personele başvurulmalıdır. Küçük boyutta saçılmalar Büyük boyutta saçılma 54

Kimyasal ETRAFA döküldüğünde ASLA HİZMETLİYE TEMİZLETMEYİN! Kimyasalın döküldüğü bölgeyi sınırlayın. Arkadaşlarınızı uyarın. Tehlikesine göre, elektrik-gaz vanalarını kapatın. “acil kimyasal dökülme kiti” ile prosedüre uyarak KENDİNİZ temizleyin yada kimya meslek grubundan birinden yardım isteyin! Her türlü kimyasal dökülmeyi amirine/üstüne haber ver!

Acil Kimyasal Dökülme Kiti

Laboratuvar Kazalarının İkincil Etkileri Çalışanın güven kaybı İtibar kaybı Müşteri/gelir kaybı Maliyet artışı davalar, sigorta Laboratuvar güvenliğinin ihmali pahalıya mal olur!

ATIK YÖNETİM PLANI BELEDİYE BAHÇE BİNA LABORATUVAR BİRİMİ STERİLİZASYON ÜNİTESİ OTOK-LAV Analist/Analist yardımcısı disposable atık kesici-delici geri-dönüşür Evsel atıklar Ambalaj atıkları Bahçe atıkları Hizmetli Geri-dönüşür olanların yıkanıp temizlenmesi ve yeniden kullanıma hazırlanması Disposable ve kesici-delicilerin kırmızı tıbbi-atık posetlerine konması ve Birim dışına taşınması Eğitimli personel Deney hayvanı leşi BELEDİYE Tıbbi atık Geçici Depolama Yeri OFİS ALANI Ambalaj atıkları Evsel atıklar Hizmetli Ambalaj atığı Geçici Depolama Yeri Evsel atık Geçici Depolama Yeri DESTEK BİRİMİ Evsel atıklar Ambalaj atıkları Hizmetli PİL ATIK kutusu 58

ÖZET Laboratuvar altyapısı düzenlenirken ve iş akışı planlanırken, hastaların ve numunelerin aynı yolu izlememelerine, aynı alanlarda bulunmamalarına dikkat edilmelidir.

ÖZET Güvenlik yönetimi için sorumlu amir atanmalı Laboratuvar el kitabında güvenlik ve acil durumlarla ilgili prosedürler bulunmalı Personel güvenlik uygulamaları ile bilgilendirilmeli ve tatbikat yaptırılmalı Potansiyel tehlikeler (riskler) tanımlanmalı ve acil durumlar için faaliyet planları oluşturulmalı Laboratuvar dizayn edilirken güvenlik ile ilgili hususlar göz önüne alınmalı

Anahtar Mesaj Laboratuvar güvenliğinin ihmal edilmesi pahalıya mal olur. Bu durum, hastaların ve çalışanların yaşamını ve sağlığını tehdit ettiği gibi, laboratuvarın prestij kaybına ve ekonomik kayıplara (Ekipman, tesis vb.) neden olur.

Kalite Yönetim Sistemi Organizasyon Personel Ekipman Satın alma ve stok yönetimi Süreç Kontrolü Bilgi yönetimi Doküman ve Kayıtlar Olay Yönetimi Değerlendirme Sürecin İyileştirilmesi Müşteri Hizmetleri Tesis ve Güvenlik Katkı? Soru? 62