Öğretim Etkinliklerini Planlama Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 06532 Beytepe ANKARA e-Posta: sadi @ hacettepe.edu.tr Web: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/

Konu Başlıkları Plan Öğretim Etkinliklerinin Planlanması Eğitimde Planlama Neden Eğitimde Planlama? Plan Türleri Yıllık Plan Ünite Planı Günlük Plan Öğretim İlkeleri Bir Dersin Düzenlenme Aşamaları Yanıt Aranacak Sorular

Plan Nedir? Plan kavramı, bir işin gerçekleştirilmesinde, uyulması tasarlanan düzen ve ilkeler bütününü ifade eder.

Öğretim Etkinliklerinin Planlanması Öğretim terimi olarak plan, belirli eğitim amaçlarına ve program hedeflerine ulaşmak için: öğretim etkinliklerinden hangilerinin seçileceğini, bunların öğrencilere niçin ve nasıl yaptırılacağını, ne gibi yardımcı ve tamamlayıcı kaynak ve araçların kullanılacağını, elde edilen başarının nasıl değerlendirileceğini önceden tasarlayıp kâğıt üzerinde saptamaktır.

Eğitimde Planlama Eğitimde planlama, genel anlamda, öğretim etkinliklerinin en rasyonel ve düzenli şekilde nasıl yürütüleceğinin önceden ortaya konmasıdır.

Neden Eğitimde Planlama? Planlı ve programlı yapılan bir eğitim-öğretim hem verimli çalışmayı hem de hedefe en kısa yoldan ulaşmayı sağlar. Plan yapma hem İlköğretimde hem de Ortaöğretimde (22 Haziran 1981 tarih ve 2089 sayılı Tebliğler Dergisinde yer alan yönerge ile) yapılması zorunlu bir etkinliktir.

Plan Türleri Yıllık Plan Ünite Planı Günlük Plan Ders planı Gezi-gözlem planı Deney planı

Yıllık Plan Bir öğretim yılı içinde yapılacak tüm öğretim etkinliklerinin planlandığı çalışma planına "Yıllık Plan" denir. Yıllık plan, öğretmenin bir öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü bulunduğu sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda, yaklaşık olarak ne kadar zamanda işleyeceğini gösteren bir çalışma planıdır. Yıllık planlar bir bakıma genel anlamıyla öğrencilere bir yılda kazandırılacak davranışlarla içerik boyutunun bir matriks üzerinde gösterilmesidir.

Ünitelere Bölünmüş Yıllık Plan Bir öğretmenin öğretim süresince ders vermekle yükümlü olduğu sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konuları hangi aylarda, yaklaşık olarak ne kadar zamanda işleyeceğini gösteren ve (duruma göre zümre öğretmenler kurulu tarafından ortak hazırlanarak) ders yılı başında okul yönetimine verilen çalışma planıdır.

Ünite Planı Yıllık plana göre daha ayrıntılı olan ve yıllık plandan farklı olarak sonunda bir değerlendirme kısmına yer verilen çalışma planına "ünite planı" denir. Ünite planı, öğretmenin gözetimi ve denetimi altında, öğrencilere belirli bir süre içinde ve eğitim amaçlarına uygun olarak bir takım bilgi, beceri ve anlayışları kazandırmayı öngören belli bir konu ya da sorun çerçevesinde düzenlenmiş türlü etkinlikleri, öğrenme yaşantılarını ve değerlendirme çalışmalarını kapsayan ayrıntılı ders planıdır. Ünite planıyla beraber her ünitenin sonunda bir izleme testinin hazırlanması oldukça yararlı olmaktadır. Ünite planlarında, yıllık planlardan farklı olarak yer alan değerlendirme kısmına ünite sonunda öğrenci başarısının nasıl değerlendirileceği yazılmalıdır. Genelde ünite sonunda bir sınavın verilmesi (yapılması) ve bu ünitenin tam olarak öğrenilip öğrenilmediğinin kontrol edilmesi gerekir.

Günlük Plan-Ders Planı Öğretmenin (dersler arası ilişkileri de gözeterek) Bir okul gününde sınıfında işlemeyi düşündüğü konuları, Düzenlemeyi tasarladığı etkinlikleri, Yararlanmayı öngördüğü araç ve gereçleri Sırası, zamanı ve süresiyle gösteren çalışma planına "günlük plan" denir. Günlük plan, bir ya da birkaç ders saatinde işlenecek konuların ana çizgilerini belirlemek amacıyla ilgili ders öğretmenleri tarafından hemen hemen her gün hazırlanan bir plandır. Ders planı, belli bir ders için bir ya da birden çok ders saatinde işlenecek konuların planlanmasıdır.

Ayrıntılı Planlama Yapmanın Getirileri Ayrıntılı bir planlama yapılmış olması öğretmene derslerinde Zamanı etkili bir şekilde kullanma, Kendisine güven duyma, Bir önceki ders ile sonraki ders arasındaki bağlantıyı kurabilme ve Öğretimin etkililiğini sağlama açılarından olumlu katkılar sağlayacaktır.

Ders Planı: Bir ders planının belli başlı ögeleri ve hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususlar: Hazırlık Dersin Adı Ünitenin Adı Konunun Adı Süre Kullanılacak Yöntem ve Teknikler Kullanılacak Kaynak, Araç ve Gereçler Eğer yapılacaksa Gezi ve Gözlemler Hedefler Hedef davranışlar Dersin İşlenişi Dikkat çekme Güdüleme-istekli kılma Gözden geçirme Hedef davranışı söyleme Geçiş-Açıklama Geliştirme-Sunu Özetleme Ödev verme Tekrar güdüleme Kapanış Sınama Durumları

Öğretim İlkeleri Dikkati çekme Hedeften haberdar etme Ön öğrenmeleri hatırlatma Uyarıcı materyalleri sunma Öğrenciye rehberlik yapma Davranışı ortaya çıkarma Dönüt ve düzeltmeler verme Öğrenilenleri değerlendirme Kalıcılığı ve transferi sağlama

Bir Dersin Düzenlenme Aşamaları (1) 1-GİRİŞ: Dikkati Çekme: Öğrenci öğrenmeye odaklanmalı Öğrenciye neler öğreneceği bildirilmeli İlgi ve motivasyon sağlanmalı Öğretilecek konuya en uygun araç, materyal ya da yöntemler seçilmeli

Bir Dersin Düzenlenme Aşamaları (2) 2-GELİŞME: Öğretilecek konunun, ilişkili konulardaki yeri ve önemi gösterilmeli Konunun daha iyi kavranabilmesi için gerekli ön bilgiler hatırlatılıp düzeltmeler yapılmalı, eksikler tamamlanmalı Daha önce öğrenilenlerle ilişki kurulmalı Yeni bilgiler açıklanmalı İçerik anlamlı bir sıra içinde sunulmalı (Kolaydan zora, somuttan soyuta) Örnekler verilmeli Günlük yaşamla ilişkiler kurulmalı Kapsam somut hale getirilmeli ve görselleştirilmeli Öğrencilerin etkin katılımını sağlamak üzere sorular sorulmalı Öğrenciye öğrenmeyi gerçekleştirmesi için ipuçları verilmeli Sürecin etkili bir biçimde işleyip işlemediği kontrol edilerek süreklilik sağlanmalı, eksikler tamamlanmalı

Bir Dersin Düzenlenme Aşamaları (3) 3-SONUÇ: Anlatılanların anahatları özetlenmeli Öğretilenlerin öğrenilip öğrenilmediği kontrol edilmeli Eksikleri tamamlayıcı, hataları düzeltici çalışma yaprakları hazırlanmalı Öğrenilenlerin başka alanlara transferini sağlamak için öğrenilenlerin yeni durumlarda kullanılması sağlanmalı Kalıcılığı sağlayacak ödevler verilmeli Öğrenciler ödev yapmaya güdülenmeli

Bir Dersin Düzenlenme Aşamaları (4) 4-DEĞERLENDİRME: Performansı değerlendirme Dönüt sağlama

Derse Hazırlık: Sorular??? Bir dersin hazırlığına başlamadan önce bir takım sorulara yanıt aramak gerekir. ?

Yanıt Aranacak Sorular Bilgi mi yoksa beceri mi (ya da her ikisini de) öğretmem gerekmektedir? Hedefi gerçekleştirebilmem için sınıfa hangi bilgiyi vermem gerekir? Gerekli bilgilere sahip miyim? Dersin hedeflerine, konusuna ve öğrenci özelliklerine hangi öğretim yöntemi (yöntemleri) daha uygundur? Dersin hedeflerine, konusuna ve öğrenci özelliklerine hangi araç-gereç ve materyaller daha uygundur? Sınıf hali hazırda ne biliyor? Ne kadar zaman kullanılması uygundur? Dersin sonunda, öğrencilerin öğrenip öğrenmediklerini nasıl ölçebilirim?

Kaynakça Bilen, M. (1999). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık. Demirel, Özcan (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Sönmez, V. (2007). Program geliştirmede öğretmen elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.

Teşekkürler!!! 