Prof.Dr.Füsun Öztürk KUTER SPOR PSİKOLOJİSİ Prof.Dr.Füsun Öztürk KUTER

Spor Psikolojisi Prof.Dr.Füsun Öztürk KUTER Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü Başkanı Uludağ Üniversitesi Spor Kulübü Asbaşkanı TMOK, Spor Bilimler Derneği Üyesi

Spor faaliyetinde bulunan herkes, hem fiziksel hem de psikolojik yüklenmelerle karşı karşıyadır. Bu yüklenmenin etkilerini en aza indirmek için, yüklenmeye sebep olan faktörlere karşı antrenman yapılmaktadır.

ANTRENMAN Antrenman bir sporcunun fiziksel ve psikolojİk performans düzeylerinin yükseltilmesine, onun en verimli hale getirilmesine ve bu durumun mümkün olan en uzun süre boyunca sabit tutulmasını sağlayan, tedbirlerin alındığı ve uygulandığı sürecin adıdır.

genellikle kondisyon çalışması, Fakat antrenmanlarda genellikle kondisyon çalışması, teknik ve taktik antrenmanlara verilmekte ve bu yüzden de sporda başarıya ulaşmanın psikolojik şartları çoğu zaman ihmal edilmektedir.

Sporda başarı şeması Zihinsel Faktörler Duygusal Faktörler Kişilik Faktörleri Fiziksel Faktörler SPORTİF BAŞARI PSİKOLOJİK BAŞARI

Zihinsel Faktörler Sporda veya hayatın diğer aşamalarında başarıya yönelik harekelerin seyrinin sevk ve iare edilmesinde zihinsel süreçlerin çok önemli bir rolü vardır. Algı, dikkat, öğrenme, hafıza gibi süreçlerle zekadan meydana gelen zihinsel yetenek ve beceriler alınan bilginin işlenmesinde ilk şartı oluştururlar.

Duygusal Faktörler Duygular belirli zihinsel tepkilere yol açarak eylemleri sevk ve idare ederler. İçimizde gelişen olaylarla, dışımızdaki mevcut duruma ait şartların veya somut bir beklentiye ait gerçekleşme ihtimalinin değerlendirilmesi sonucu ortaya çıkar. (Korku, stres, motivasyon, saldırganlık v.b.)

Kişililik Faktörleri Bir insanın bütün ilgilerini, tavırlarını yeteneklerini, dış görünüşünü ve çevresine uyum biçiminin özellilerini içerir.

Sürecini geliştirme antrenmanı Hareket öğrenmesi FİZİKSEL ANTRENMAN FİZİKSEL ANTRENMAN PSİKOLOJİK ANTRENMAN PSİKOLOJİK ANTRENMAN Hareket öğrenmesi Sürecini geliştirme antrenmanı Hareket öğrenmesi Sürecini geliştirme antrenmanı Psikolojik yönlendirme antrenmanı Psikolojik yönlendirme antrenmanı Otojen Antrenman Zihinsel Antrenman İlerleyen gevşeme antrenmanı Sistemli olarak duyarsızlaştırma antrenmanı Biyolojik geri bildirim Hipnoz Transandantal Meditasyon Yoga Görsel Antrenman

PSİKOLOJİK ANTRENMAN Bir spor faaliyeti sırasında, öncesinde veya sonrasında; bu faaliyette bulunan kişiye etki eden algı, dikkat, öğrenme, motivasyon, stres v.b. psikolojik süreçlerin sevk ve idaresini sistemli bir şekilde iyileştirilmesi sürecidir

PSİKOLOJİK ANTRENMAN SÜRECİ FAKTÖRLER SPORCU DURUM TESPİTİ YÖNLENDİREN HEDEF TESPİTİ YÖNTEM TESPİTİ UYGULAMA

A.Hareket öğrenmesi sürecini geliştirme antrenmanı I.Zihinsel Antrenman Herhangibi bir hareket yapmaksızın, sadece planlı ve yoğun bir şekilde hayal ederek (zihinde canlandırarak) yeni bir hareketin öğrenilmesi veya zaten bilinen bir hareketin mükemmelleştirilmesi sürecine zihinsel antrenman denir.

Zihinsel antrenmanın etkisini belirleyen en önemli faktör Kendi kendine konuşma antrenmanı Gizli algı antrenmanı Kendini hayal etme antrenmanı Zihinsel antrenmanın etkisini belirleyen en önemli faktör antrenör ve sporcunun bu konuya olan inançları ve yaklaşımlarıdır.

1.Kendi kendine konuşma antrenmanı Sporcu, belli bir hareketin “nasıl yapılması gerektiği” hakkında kendi kendine emirler verir. Yani kendisi ile konuşarak hareketin seyrini gözden geçirir. Ve buradan da örneğin “ daha süratli koşmalıyım” gibi sonuçlar çıkarır

2.Gizli algı antrenmanı Sporcu, belli bir hareketi yapan bir başka kişiyi kendisinin seyrettiğini hayal eder. Seyredilen kişi genellikle model alınan kimsedir. Model alarak öğrenme sürecine etki eden zihinsel faktörlerden özellikle “dikkat ve hafıza” süreçleri bu antrenman şeklinin başarısında büyük önem taşırlar.

3.Kendini hayal etme antrenmanı Sporcu belli bir hareketi kendisinin nasıl icra ettiğini ve etmesi gerektiğini hayal eder. Bu sırada sporcu kendisinin bu hareketi daha önce yaparken edinmiş olduğu bilgi ve deneyimleri de dikkate almalıdır.

II.Görsel Antrenman Bir başkası tarafından yapılan bir alıştırmanın planlı ve hedefli olarak gözlenmesi yoluyla yapılan antrenman türüne görsel antrenman denir. Film, resim ve şekilleri izleyerek yapılabileceği gibi bir sporcunun veya antrenörün belli bir hareketi göstermesiyle de yapılabilir.

Görme duyusunun, öğrenme sürecinin sadece ilk aşamalarında önemli bir rol oynaması ve artan öğrenme düzeyi ile birlikte, görsel bilgilerin öneminin azalması sebebiyle görsel antrenman, özellikle öğrenme sürecinin başlangıcında etkin olur.

B.Psikolojik yönlendirme antrenmanı Yönlendirici psikolojik antrenmanların temel hareket noktası bir sporcunun psikolojik ve fiziksel uyarılma (harekete geçirilme) durumu ile mevcut durum arasındaki uygunluk derecesidir.

Psikolojik yönlendirme antrenmanı iki durum için söz konusudur. İlki sporcudaki psikofiziksel uyarılma durumunun mevcut şartlara çok uygun olması sonucu ulaşılan verim ve yüksek performans düzeyinin devam etmesini sağlamaya yöneliktir. Buna “istikrarın korunması veya stabilizasyon davranışı” denir.

İkincisi ise sporcudaki psikofiziksel durum ile mevcut şartlar arasında bir uygunsuzluğun bulunması halinde ise psikofiziksel durumu değiştirmeye yönelik davranışlarda bulunulmasına yöneliktir. Örneğin yorgunluk hale veya motivasyonun yetersiz olması gibi durumlar uyarılma düzeyinin düşmesine yol açar.

Bu antrenmanların bir diğer amacı da, psikolojik ve fiziksel yüklenmelerin ardından ortaya çıkan ve performansı olumsuz yönde etkileyen duygusal tepkileri ortadan kaldırmak veya onların etkisini en aza indirmektir.

Psikolojik yönlendirme antrenmanı uygulama şeması Başarılma Düzeyi A B C Uyarılma Düzeyi A=Hareketlendirmeye B=İstikrarı sürdürmeye C=Gevşemeye yönelik antrenman.

PSİKOLOJİK BECERİLER Olumlu zihinsel davranış Atılganlık, girişkenlik İçsel motivasyon Kişilik ve karakter Liderlik Kendine güven Kaygı yönetimi Dikkat ve konsantrasyon yönetimi Yardımlaşma ve yarışmacılık İletişim becerileri Psikoenerji yönetimi Hedef belirleme İmgeleme Problem çözme Zaman yönetimi

Bir sporcunun potansiyellerinin ne kadarına ulaşacağını belirleyen, zihin-beden ilişkisinin (uyum ve işbirliğini sürdürme derecesi) özelliğidir. Sağlıklı bir zihin-beden ilişkisinin dengeli olmasına gerekli önemi vermeyen sporcular sayısız problemle karşı karşıya kalabilirler. Genelde, zihin ya da bedenden birinin ihmal edilmesi ve bir diğerinin aşırı şekilde abartılması problemlerin kaynağını oluşturur. Bedene ve duygulara rehberlik için zihnin kullanılması gereklidir. Bununla birlikte, bedenin isteklerini dinleme alışkanlığının kazanılması da önemlidir. Bu iletişim iki yönlü bir işlemdir.

Sporcuların psikolojik becerilerini değerlendirme Karşılaşmanın önemli anlarında aşırı heyecanlanmak ve hiç beklenilmeyen davranışlar göstermek. Basit yanlışlar yapmak. Sakatlanmak ve sakatlıktan çabuk toparlanamamanın neden olduğu depresyon durumlarına düşmek Karşılaşmalarda, antrenmanlarda isteksizlik, arzusuzluk sergilemek ve motivasyon problem yaşamak Karşılaşmalarda ve antrenmanlarda düşüncenin farklı şeylerle ilgileniyor olması.Kendisi orada ama düşünceleri başka yerde olmak Karşılaşmalarda ve antrenmanlarda devamlı takım arkadaşlarıyla, rakip takım oyuncularıyla ve hakemle çatışmak

Ortaya konulan kötü performans sonucu bıkkınlık yaşamak, kızgın ve sinirli davranışlar göstermek Antrenmanlarda çok iyi ama karşılaşmalarda zayıf performans ortaya koymak Güçlü rakipler karşısında iyi, ama güçsüz rakipler karşısında zayıf performans ortaya koymak.Ya da bunun tam tersi Seyircili ortamlarda, seyircisiz ortamlara göre daha iyi performans ortaya koymak. Ya da bunun tam tersi Basit becerilerde iyi, fakat karmaşık becerilerde zayıf performans ortaya koymak. Ya da bunun tam tersi

Sporcu ve sporcularla ilgili bilgi toplama yolları Sporcularla bireysel görüşme düzenleme Sporcularla grup halinde görüşme düzenleme Sporcularla takım halinde görüşme düzenleme Sporcuların antrenmanını izleme Sporcuların karşılaşmalarını izleme Sporcuların geçmiş karşılaşmalarını videodan izleme Sporcuların bilgisayar ile analiz edilmiş performans görünümüne bakma Antrenörlerin ve diğer uzmanların görüşlerini alma Sporcuların gönüllülüğü ve izni ile diğer yakınlarına danışma

Sporcularla yapılacak görüşme örnekleri (Orlick, 1980) Sporunuza katılımınız hakkında bilgi veriniz. Olumlu ve olumsuz olarak neler düşünüyorsunuz? En iyi ve en zayıf performansınız ile ilgili hissettiklerinizi ve düşüncelerinizi detaylarıyla açıklar mısınız? Psikolojik olarak en güçlü yönünüzün ne olduğuna inanıyorsunuz? Psikolojik olarak en zayıf yönünüzün ne olduğuna inanıyorsunuz? Şu anda sahip olduğunuz herhangibi bir psikolojik probleminizi açıklayabilir misiniz? Antrenörünüzle ilişkiniz nasıl?

Sporcularla yapılacak görüşme örnekleri (Orlick, 1980) Geliştirmek istediğiniz veya odaklandığınız yer neresidir? Yapıyor olup da yapmak istemediğiniz veya yapmak istediğiniz ama başarısız olduğunuz nedir? Nerede, ne zaman ve hangi koşullarda problem ortaya çıkmaktadır? Bu hangi durumlarda olmaktadır? Ne zaman belirli türde istemler üzerinize binmektedir? Belirli şekiller içinde ne zaman düşünüyorsunuz? Bu durumu değiştirmek veya düzeltmek sizin için ne kadar önemli olmaktadır?

Bu durumda bulunduğunuz zamanları, odaklanmanızın, tepkinizin veya performansınızın en iyi durumda bulunduğu zamanları düşününüz.Bu zamanda neler oluyordu?Kendinize ne söylüyor veya ne yapıyordunuz? Neye odaklanıyordunuz? Performansınızın ya da odaklanmanızın en kötü göründüğü zamanlardaki durumunuzu düşününüz. O zaman neler olmaktaydı? oluyordu?Kendinize ne söylüyor veya ne yapıyordunuz? Odaklanmanız neredeydi?

Sizlerin en iyi ve en kötü performanslarınız arasındaki büyük farklılıkların neler olduğu görünmektedir? a.Performans veya deneyim öncesinde ne düşünüyordunuz? b.Performans veya deneyim sırasında neye odaklanmıştınız? c.Etrafınızda bulunanlar ne yapıyor veya ne yapmıyordu?

Durumunuzu düzeltmek için ne yapabileceğinizi düşünüyorsunuz? Bu yerde (alanda, bölgede) odaklanma kontrolunuzu geliştirmek için düzenli çalışma yapmaya yeterince güçlü bir şekilde adandınız mı?

PSİKOLOJİK BECERİ ANTRENMANLARININ AŞAMALARI EĞİTİM ÖĞRETİM AŞAMASI KAZANMA EDİNME AŞAMASI UYGULAMA AŞAMASI

HEDEF BELİRLEME Yaşamın her alanında bir işe başlarken önümüze bir hedef koyarız. Eğer istenen noktaya ulaşabilecek; iyi bir hedef belirlemiş isek bu motivasyonu yükseltici önemli bir süreç olarak ortaya çıkar. Hedef: Hedef belirleme bireyleri daha üretken hale getiren, etkili bir enerji veren bilişsel bir motivasyon sürecidir.

SPOR PAZARLAMASI Amaç devamlı olarak en üst düzeye çıkartılabilen ve geliştirilebilen, arası kesilmez, bölünmez değişmez bir boyuttur. Hedef ise amacın bölünmezliği, kesilmezliği ve değişmezliği içinde bir noktadır. (Martens, 1987)

Hedef belirlemenin yararları 1.Hedefler performansın düzelmesine yardımcı olur. 2.Çalışmanın kalitesini yükseltir. 3.Beklentileri açığa kavuşturur. 4.Antrenmanı daha mücadeleci yaparak sıkıntılı problemlerin giderilmesine yardımcı olur. 5.Başarmak için içsel motivasyonu yükseltir. 6.Onuru, tatmin olmayı, kendine güveni, becerikliliği, ehliliği ve motivasyonu geliştirir.

Hedef belirlemenin performansa etkileri 1.Hedefler sporcuların enerjilerini ve çabalarını harekete geçirirler.(Mobilize eder) 2.Hedefler çalışmaya gereksinme duyan sporcuların dikkat ve konsantrasyonunu kendi eylem ve konularına yöneltir. 3.Hedefler ilerleme oldukça zorlu bir durum kazandığında, sporcuların ısrarlılığını arttırır. 4.Hedefler sporcuları ve çalıştırıcıları en uygun taktik ve stratejileri bulmak ve bunları başarmak için motive eder.

Hedef Çeşitleri 1.SUBJEKTİF HEDEFLER: (Bir sporcunun iyisini ortaya koyacağını söylemesi) 2.GENEL OBJEKTİF HEDEFLER: (Lig Şampiyonluğu, kupa şampiyonluğu) 3.ÖZEL OBJEKTİF HEDEFLER: (Şut yüzdesini yükseltmek) 4.SONUÇ HEDEFLERİ: (Bir maçın sonucuna yönelik hedef) 5.PERFORMANS HEDEFLERİ: (Geçmiş performansa bağlı olarak ortaya koyduğu düzelme, gelişmeler)

Hedef Kurmanın İlkeleri 1.Sonuç hedeflerine karşı performans hedefleri kurmak 2.Kolay hedeflere karşı, mücadele verici hedefler kurmak 3.Gerçekçi olmayan hedefler değil, gerçekçi hedefler kurmak 4.Genel hedeflere karşı, özel hedefler kurmak 5.Uzun dönemli amaçlar için kısa dönemli hedefler kurmak 6.Takım hedefleri ile kişisel hedefleri uyumlu kurmak 7.Yarışma hedefleriyle birlikte antrenmanlar için hedefler kurmak 8.Negatif hedeflere karşı , pozitif hedefler kurmak

PSİKOLOJİK BECERİLERİN ÖĞRENİLMESİ VE ÇALIŞILMASINDA SORUMLULUKLAR

BECERİ ÖĞRENİMİ SIRASINDA: a) SPORCU Öğretici açıklamalara katılma Verilen egzersizleri yapma Özel becerilerin nasıl ve ne zaman kullanılacağını anlama Düzeltici geri-bildirme yardımcı aracı olacak teknik direktöre ve yardımcı antrenöre bilgi sağlamak Becerinin nasıl kişiselleştirileceği ile ilgili karar vermek

BECERİ ÖĞRENİMİ SIRASINDA: b) TEKNİK DİREKTÖR ve YARDIMCI ANTRENÖR Sistematik antrenman programının geliştirilmesi için yerinde ve uygun bilgiler elde etmek Program ve programda kullanılan kavramlar ve çalışmalarla ilgili yabancı olmamak Yapılan sporun zihinsel istemlerin farkında olmak Sporcunun yeteneklerine uygun bir tarzda beceriyi öğretmek Sporcunun ilerlemesini ve programı kontrol etmek Sporcuya anlamlı geri-bildirim vermek.

BECERİNİN ÇALIŞILMASI SIRASINDA: a) SPORCU Düzenli ve yoğun bir şekilde egzersizleri çalışmak Teknik direktör ve yardımcı antrenörlerle birlikte çalışma programını ilerletmek Beceriyi çalışmanın farklı yöntemlerini değerlendirmek En etkili yöntemi belirlemek Psikolojik becerilerle ilgili bir kayıt defteri tutmak (bu deftere psikolojik beceri ile ilgili çalışma öncesi, sırasında ve sonunda nasıl hissettiğine dair notlar almak) Teknik direktörün ve yardımcı antrenörün destekleyeceği ve düzeltici geri-bildirim vermesine yardımcı olacak bilgiler sağlamak

BECERİNİN ÇALIŞILMASI SIRASINDA: b)TEKNİK DİREKTÖR ve YARDIMCI ANTRENÖR Sporcunun çalışma programını izlemek ve ilerletmek Sporcuya teşvik ve destek sağlamak Sporcunun kendini geliştirmesi için olumlu geri-bildirim sağlamak Teknik ve taktik olarak sporcunun çalıştığı becerinin doğruluğunu kontrol etmek Sporcunun ne imgelediği ve söylediği ile ilgili soru sormak ve sporcunun bunu detayları ile açıklamasını istemek

PSİKOLOJİK BECERİ ANTRENMANLARI İÇİN GÜÇLÜ VE ZAYIF TARAFLARIN TESPİT EDİLMESİ

SORULAR YANITLAR HEDEF BELİRLEME Uzun dönemli sportif hedefleriniz var mı? Uzun dönemli hedefleriniz özel mi? Belirlenen hedefi başarmak için zaman ayırıyor musunuz? Belirlenen hedef takım veya diğer bir oyuncunun performansından bağımsız olarak başarılabilir mi? Yazılı bir hedef programına sahip misiniz? Gelişmenizi değerlendirme ve kaydetme araçlarına sahip misiniz ? Programınız kısa ve orta dönemli hedefler içeriyor mu? Hedefiniz performansınızın sonucu mu? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR AKTİVASYON YÖNTEMİ 1. Çok sinirli olmaktan ötürü performans problemi yaşıyor musunuz? 2. Sık bir şekilde çalışmalarda, maçlardan veya karşılaşmalardan daha iyimi oynuyorsunuz? 3. Uyarılma düzeyinizi kontrol etmede zorlanıyor musunuz? 4. Bilinçli bir şekilde uyarılma düzeyinizi değiştirebilir misiniz? 5. Çok kolayca gevşeyebiliyor musunuz? 6. Çok gevşek hissettiğinizde, yarışma öncesi kendinizi aktive eder misiniz? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR İMGELEME Aklınızda zihinsel imgeler kolay yaratabiliyor musunuz? Zihinsel imgeleriniz her zaman açık ve berrak mı? Zihinsel imgelerinizi çabuk bir şekilde değiştirebilir misiniz? Büyük bir yarışmadan önce kendinizi ısınma yaparken imgeleyebilir misiniz? Var olan sesleri duyabilir misiniz? Isındığınızı imgelerken kaslarınızı hissedebilir misiniz? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR ZİHİNSEL ÇALIŞMA 1.Zihinsel olarak sporunuzun çalışmasını yapıyor musunuz? 2. Zihinsel çalışmanız planlı mı? 3. Haftada üç günden daha çok sporunuzun zihinsel çalışmasıyla ilgileniyor musunuz? 4. Zihinsel çalışma yaptığınızda genellikle görüntüleri kendi görmek istediğiniz gibi görebilir misiniz? 5. Gerçekteki süratiyle zihinsel çalışma yapıyor musunuz? 6. Performans ortaya koymaya kabiliyetli olduğunuz kadar, her zaman kendinizin performans gösterdiğini görüyor musunuz? 7. Zihinsel olarak çalıştığınızda vücudunuzun yaptığı hareketleri hissediyor musunuz? 8. Zihinsel çalışmadan önce, gevşeme çalışması yapıyor musunuz? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR KONSANTRASYON Yarışma sırasında konsantrasyonunuzu kaybediyor musunuz? Antrenmanlarda konsantrasyonunuzu kaybediyor musunuz? Konsantrasyonunuzu kaybettiğinizde düzelmede toparlanmada zorlanıyor musunuz? Belirli bazı durumlara konsantre olmayı zor buluyor musunuz? Uzun süren yarışma döneminin son anlarında konsantre olmayı güç buluyor musunuz? Hiç konsantrasyon egzersizleri çalışır mısınız? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR KENDİNİ ONAYLAMA VE GÜVEN 1.Güven eksikliği nedeniyle sık sık performans problemi yaşıyor musunuz? 2.Yeteneğinizle ilgili sık sık şüphe duyuyor musunuz? 3.Yapabilecek olduğunuz bir şeyden şüphe duyuyor musunuz? 4. Başarısız bir deneyim yaşadığınızda iyi bir insan olmadığınızı mı hissedersiniz? 5. Antrenman programı ile ilgili şüphelere sahip misiniz? 6. Kendinize güveninizi yükseltmek için kendi kendinize konuşur musunuz? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR PARK ETME –DİKKATİ TEKRARDAN ODAKLAMA Karşılaşma sırasında uzun uzadıya yanlışlar, verilen yanlış hakem kararları ve kötü bağırışlarla ilgili düşünür müsünüz? Yaptığınız bir yanlışı, verilen yanlış bir hakem kararı ve kötü bağırışları düşüncelerinizden atmakta zorlanır mısınız? Yarışma veya çalışma sırasında bir yanlışlık daha öte yanlışlıklara yol açıyor mu? Yanlışlıkları ve kötü bağırışları unutmak için bazı yöntemler kullanıyor musunuz? Bir şeyin konsantrasyonunuzu bozduktan sonra dikkatinizi tekrardan odaklamayı zor buluyor musunuz? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR STRES ‘E BAĞIŞIKLIK Yaptığınız sporun belirli bazı yönlerini stresli buluyor musunuz? Geniş kitleler önünde veya yeni yerlerde oynamakla ilgili hiç tasalanır mısınız? Belirli bir yerde veya belirli bazı rakiplere karşı oynamaktan sıkıntı duyar mısınız? Stresli durumların neden olduğu kaygıyla hiç performansınız etkilenir mi? Sizde kaygılanmaya neden olan sporunuzla ilgili olarak herhangi bir anınız var mı? Kaygının üstesinden gelecek herhangi bir stratejiniz var mı? Sizin bir çok kez stresli bulduğunuz sporunuzla ilişkili olan durumlardan teknik direktörünüz haberdar mı? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR ENERJİKLEŞME 1. Yarışma veya çalışma sırasında yorgunlukla başa çıkabilmek için bir yönteminiz var mı? 2.Yorgunluk konsantrasyonunuzu kaybetmenize neden oluyor mu? 3. Yorgunluk yerleştikten sonra yüksek performansınızı koruyup sürdürmeyle ilgili bir yola sahip olmayı ister misiniz? 4. Diğer sporcuların yorgunlukla başa çıkmada sizden daha iyi olduklarını düşünür müsünüz? Evet Hayır

SORULAR YANITLAR YARIŞMA ÖNCESİ VE YARIŞMA PROGRAMI Yarışma öncesinde belirli bazı şeyleri yapmada düzenliliğe sahip misiniz? Yarışma sırasında konsantre olma ve düşünme ile ilgili belirli bir listeye sahip misiniz? Genellikle yaptığınız yapamayacağınızı düşünüyorsanız yarışma hazırlığı için yedek yollara sahip misiniz? Herhangi bir yarışma öncesi batıl inancınız var mı? Hazırlıkta yaptığınız ve kullandığınız her şey bir yere kayıdediliyor mu? Evet Hayır

Spor Psikolojisinde uygulamanın ana hatları ANTRENMAN ANTRENMAN Performans Yükseltme Performansı Engelleyen Faktörleri Giderme Yetenek seçimi Antrenman Yarışma Yarışma Grup Dinamiği 1.Kişilik 2.Motivasyon 3.Psikomotor 1.Bedensel 2.Zihinsel 1.Yarışma öncesi 2.Yarışma esnası 3.Yarışma sonrası Sürüp giden Faktörler Duruma bağlı Faktörler 1.Kişilik 2.Motivasyon 1.Stres 2.Anksiyete/Kaygı SPORTİF BAŞARI BEDENSEL PERFORMANS RUHSAL PERFORMANS ZİHİNSEL PERFORMANS = + +

KAYNAKLAR TAVACIOĞLU, Leyla. (1999). “Spor Psikolojisi- Bilişsel Değerlendirmeler”. ANKARA: Bağırgan Yayınevi. KONTER, Erkut. (1995). “Sporda Motivasyon”. İZMİR: Doğaşan Matbaası. KONTER, Erkut. (1998). “Sporda Psikolojik Hazırlığın Teori ve Pratiği”. ANKARA. Bağırgan Yayınevi. BİÇER, Turgay. (2000). “Kazanmak Beyinde Başlar”. İSTANBUL: Beyaz Yayınları. SUINN, R. (Ç: Tanju BAĞIRGAN).(1996). “Zihinsel Antrenman-Yüksek Verim İçin 7 Aşama”. ANKARA: Bağırgan Yayınevi. KUTER, Murat ve ÖZTÜRK, Füsun. (1998). “Sporda Risk Faktörleri”. BURSA: Özsan Matbaası. BAŞER, Ergun. (1998). “Uygulamalı Spor Psikolojisi-Performans Sporunda Psikolojinin Rolü”. ANKARA: Bağırgan Yayınevi. SYER, John ve CONNALLY, Christopher. (Ç: F. Umur ERKAN) (1998). “Zihinsel Antrenman Rehberi”. ANKARA: Bağırgan Yayınevi. MARTENS, Rainer. (1982). “Sport Competition Anxiety Test”. ILLINOIS: Human Kinetics Publishers. KUTER, Murat ve ÖZTÜRK, Füsun. (1999). “Antrenör ve Sporcu El Kitabı”. ANKARA: Bağırgan Yayınevi. (2000). Gazi Üni. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Kongresi Bildirileri. ANKARA: Sim Yayınları. ÖZBAYDAR, Sabri. (1983). “İnsan Davranışının Sınırları ve Spor Psikolojisi”. ANKARA: Altın Kitaplar Yayınevi. MARTENS, Rainer. (1978) . “Joy and Sadness In Chıldren’s Sports”. ILLINOIS: Human Kinetics Publishers. KOÇ, Şevki. (1994). “Spor Psikolojisine Giriş”. İZMİR: Saray Medikal Yayıncılık. BALTAŞ, Acar ve BALTAŞ, Zuhal. (1988). “Stres ve Başa Çıkma Yolları”. İSTANBUL: Remzi Kitapevi. BAUMANN, S. (Ç: İKİZLER, Can ve ÖZCAN, Ali Osman). (1994). “ Uygulamalı spor Psikolojisi”. İSTANBUL: Alfa Basın Dağıtım. KONTER, Erkut. (1996). “Sporda Stres ve Performans”. İZMİR. Saray Medikal Yayıncılık. ÖZTÜRK, Füsun. (1991). “Sporda Stres- Spor Müsabakaları Anksiyete Testi”. BURSA: Özsan Matbaacılık. TİRYAKİ, Şefik. (2000). “Spor Psikolojisi-Kavramlar, Kuramlar ve Uygulama”. ANKARA: Eylül Kitap ve Yayınevi. (1997). Mersin Üniversitesi 1. Uluslar arası Spor Psikolojisi Sempozyumu Bildirileri . ANKARA: Bağırgan Yayınevi. MARTENS, Rainer. (Ç: BÜYÜKONAT, Tuncer). (1997). “Başarılı Antrenörlük”. İSTANBUL: Beyaz Yayınları. İKİZLER, Can ve KARAGÖZOĞLU, Cengiz. (1997). “Sporda Başarının Psikolojisi”. İSTANBUL: Alfa Basın Yayın Dağıtım.