ÅRHUS ya da AARHUS Nasıl okunur Halkın şikayeti

AARHUS SÖZLEŞMESİ (KONVANSİYONU) UN ECE Çevre Konularında Bilgiye Erişim, Karar Almada Halkın Katılımı ve Adalete Erişim Anlaşması Thanks to the organization Introduction Not UN/ECE representative National focal point, implementing the Convention in Dutch law Short notice Not present at negociations, contribution

ÅRHUS SÖZLEŞMESİ 25 Haziran 1998 Danımarka’nın Aarhus kentinde yapılan “Avrupa yılında için Çevre” konulu Bakanlar Toplantısında yazılmıştır 44 Ülke tarafından imzalanmıştır 30 Ekim 2001 de geçerlilik kazanmıştır By early October 2000, five of the signatories (Denmark, Georgia, Republic of Moldova, Romania and Ukraine) had ratified, three other countries (Turkmenistan, Former Yugoslav Republic of Macedonia and Azerbaijan) had acceded and another (Belarus) had approved the Convention, making a total of nine. 2nd MoS: Convention is likely to enter into force during 2001.

KABUL EDEN ÜLKELER

TEMEL ÖZELLİKLER İnsan Hakları-Çevre Hakları Gelecek kuşaklara karşı sorumluluk Sürdürülebilir gelişme için herkesin katılımı Hükümetler ve çevre Halk ve kamu kuruluşlarının demokratik etkileşimi

SÖZLEŞMENİN TEMELİ Bilgiye erişim Halkın karar verme sürecine katılımı Adalete erişim

GENEL ÖZELLİKLER İnsan haklarına dayalı yaklaşım Çatı değil temel Ayrımcılığı yasaklar Kamu kuruluşları ve özel sektör AB onaylıdır Aarhus Avrupa ile kısıtlı değildir Rights based approach - rights to information, participation, justice - right to “an environment adequate to ... health and wellbeing” Enforce their rights in courts Public: any natural or legal person, without distinction on basis of citizenship, residency, etc Public authority: - all sectors and levels of government - inclusion of private environmental bodies under control of governmental bodies - exclusion of bodies acting in legislative or judicial capacity Implications EU signature Compliance mechanism: 1stMoP

BİLGİYE ERİŞİM- PASİF Herkes bilgiye erişebilir (ilişkili olmak zorunlu değil) Zaman limiti: en fazla 1 ay +1 ay Talep edilecek ücret makul olmalı Passive and active The two aspects are essential and complementary elements in an effective information regime Environmenal information: - non-exhaustive list of environmental elements such as air, water, soil, environmental policies and programmesa and legislation Presumption in favour of public access to environmental information held by any public authority, with some finite exceptions: national defence, public security, commercial confidentiality and intellectual property Restrictive interpretation and balancing of interests.

ÇEVRESEL BİLGİNİN GENİŞ TANIMI Çevresel elementlerin durumunu: hava, atmosfer, su, toprak, toprak, peysaj, bioçeşitlilik (GDO dahil), ve bunların etkileşimi Politikalar, planlar, programlar, yasalar, çevresel anlaşmalar ve çevresel karar vermede kullanılan ekonomik analizler - Çevresel etkilerden kaynaklanan insan sağlığı ve güvenliği Requirement for p.a. to actively disseminate certain types of information. In a transparant and accessible way f.I. by public registers and lists. Categories of information Parties must take steps in developing a Pollutant Release and Transfer Register. Use of Internet Parties must publish and disseminate state of the environment reports

- Uluslarası ilişkiler - Ulusal savunma - Kamu güvenliği İSTİSNALAR - Kamu kuruluşlarının gizli girişimleri - Uluslarası ilişkiler - Ulusal savunma - Kamu güvenliği - Ticari sırlar - Fikri haklar - Kişisel gizlilik - Bitmemiş malzeme - İç iletişim - Mantıksız ve kötü tariflenmiş talepler Requirement for p.a. to actively disseminate certain types of information. In a transparant and accessible way f.I. by public registers and lists. Categories of information Parties must take steps in developing a Pollutant Release and Transfer Register. Use of Internet Parties must publish and disseminate state of the environment reports

DİĞER ÖZELLİKLER Bilginin talep edilen şekilde (fiziksel, elektronik) verilmeli Bilgi mevcut değil ise, diğer mercilere iletilmeli Yazılı ve mantıklı red hakkı

BİLGİYE ERİŞİM– AKTİF Şeffaflık ve bilgi sistemlerine erişilebilirlik Uluslarası anlaşmaların , kanunların, politikaların, stratejilerin, programların ve aksiyon planlarının halkın bilgisine sunulması Kirli atık salım ve taşınması arşivi İnternet üzerinden bilgiye erişim Çevre raporları(maks 4 yılda bir) Requirement for p.a. to actively disseminate certain types of information. In a transparant and accessible way f.I. by public registers and lists. Categories of information Parties must take steps in developing a Pollutant Release and Transfer Register. Use of Internet Parties must publish and disseminate state of the environment reports

HALKIN KATILIMI Karar verme sürecinin erken aşamalarında bilgilendirme konuları: Teklif edilen aktivite nedir Olası kararlar nedir İlgili kamu kuruluşu nedir Prosedür i. Zaman planı ii. Halkın katılım fırsatları iii. Halkın dinleneceği zaman ve yer iv. Bilgi alınabilecek ve soru sorulabilecek merciler v. İlgigi çevresel bilgiler e. Ulusal veya uluslararası etki Yeterli zaman bırakılmalı En erken aşamada katılım

HALKIN KATILIMI Kamu kuruluşunun vereceği bilgiler Yer, fiziksel ve teklik bilgiler, atık ve emisyon Tahmini çevresel etkiler Alınacak önlemler Teknik olmayan özet Ana alternatifler Karar halkın katılımı neticesinde verilir Halkın katılımı için prosedürler Verilen kararın detaylı gerekçeleri

ADALETE ERİŞİM Bilgiye ulaşan herkese adalete ulaşım hakkı Mahkemeye veya özel olarak atanmış mercilere (örn. Ombudsman) başvuru hakkı Eğer mahkeme olacaksa başvuru için talep edilecek ücret makul olmalı Kararlar bağlayıcı olmalı Prosedürler adil, eşit, kısa süreli ve ucuz olmalı Mahkeme kararları halka açık olmalıdır Parasal engelleri ortadan kaldıracak mekanizmallar olmalıdır

Kirli atıkların salımı ve taşınması PRTR Kirli atıkların salımı ve taşınması hakkında protokol: İlk uluslararası bağlayıcı anlaşma Arşivlerin tutulması Amaç kirli atıkların engellenmesi değil, kirli atıklar hakkında detaylı bilgilendirme

Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar: GDO Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar: İlk olarak çevreye salımı Pazara çıkışları

Daha fazla bilgi için THE ÅRHUS CONVENTION web sitesi http://www.unece.org/env/pp