T.C. İçişleri Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı “Genel Hatlarıyla” Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi (PCM) Yunus Emre ÖZKAN İçişleri Bakanlığı AB Uzman Yardımcısı 14 Kasım 2013 98. Dönem İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürleri Hizmet İçi Eğitim Semineri / Antalya

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Sunum Planı (09:30-10:30) Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi (PCM) Proje Fişi Nasıl Hazırlanır? Proje Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi (PCM)

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi (PCM) Proje Nedir? belirli bir amaca ulaşmayı sağlayacak sonuçları üretmek üzere, belirli bir zaman ve bütçe çerçevesinde, beşeri ve nakdi sermayenin bir araya getirildiği, planlanmış faaliyetler bütünüdür.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi (PCM) Proje; Belirlenmiş ihtiyaçları gidermeye yönelik, Açıkça tanımlanmış amaçları, Açıkça tanımlanmış hedef grupları Açıkça tanımlanmış idari sorumluları Başlangıç ve bitiş tarihi (time related) Belirli bir mali kaynağı ve bütçesi olan faaliyetler bütünüdür..

Dünya Bankası katkılarıyla oluşturulan PCM yaklaşımı ile kastedilen Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Dünya Bankası katkılarıyla oluşturulan PCM yaklaşımı ile kastedilen proje terminolojisi, “inşaat projeleri” gibi teknik projeleri kapsamamaktadır.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Makro Proje ve Mikro Proje Ayrımı ! Türkiye, aday ülke statüsüyle Avrupa Birliği fonlarından yararlanmaktadır. Kısaca IPA olarak adlandırılan “Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı”, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne uyum sürecindeki reformlarını ve bu yönde yapılan her türlü çalışmayı desteklemektedir. IPA’ dan faydalanmak amacıyla bakanlıklar ve müsteşarlıklar gibi merkezi düzeydeki kamu kuruluşları, her yıl ulusal belgelerdeki öncelikler doğrultusunda makro düzeyde proje geliştirirler. Örnek; Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Türkiye’deki Yerel Yönetim Reformu Uygulamasının Devamına Destek Projesi Bütçe 3 milyon €

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Makro Proje ve Mikro Proje Ayrımı ! Mikro Proje, Merkezi düzeydeki kamu kuruluşları tarafından hazırlanan bu makro projelerin içinde, sivil toplum kuruluşlarını da desteklemek amacıyla “Hibe Programları” yer alabilmektedir. Ya da yerel düzeyde faaliyet gösteren Kalkınma Ajansları, KOSGEB vb. kurumların verdiği proje bazlı destekler. Örnek; SOKAKTAN OKULA OKULDAN HAYATA SODES PROJESİ, Gaziantep, Bütçe 500 bin TL

PROJE DÖNGÜSÜ NEDİR? İhtiyaç Analizi Proje Fikrinin Belirlenmesi Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi PROJE DÖNGÜSÜ NEDİR? İhtiyaç Analizi Proje Fikrinin Belirlenmesi Yaygınlaştırma, Deneyim Paylaşımı Projenin Tasarlanması (Durum Analizi ve Planlama) Projenin Değerlendirilmesi Ön Değerlendirme Projenin Uygulanması Projeye Kaynak Bulunması Birbirini takip eden 8 aşamalı bir süreç olarak da tanımlanır

Proje Döngüsünde Yer Alan Aşamalar… Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Döngüsünde Yer Alan Aşamalar… Hazırlık Aşamaları Proje Fikrini Belirleme: Projeye ilişkin ilk fikirlerin ortaya konduğu tasarım aşaması Proje Fikrinin Analizi: Projenin teknik ve operasyonel açıdan detaylı olarak analiz edildiği aşama Ön Değerlendirme: Tasarımı tamamlanmış olan projenin teknik, mali, ekonomik, kadın-erkek eşitliği, sosyal, kurumsal, çevresel faktörler açısından tutarlılığının, bütünselliğinin ve işlevselliğinin değerlendirilmesi aşaması

Proje Döngüsünde Yer Alan Aşamalar… Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Döngüsünde Yer Alan Aşamalar… Uygulama Aşamaları Finansman: Proje fişinin yazılması ve finansmanın sağlanması aşaması Uygulama: Projede öngörülen faaliyetlerin hayata geçirilmesi Denetim Aşaması Proje sonuçlarının gözden geçirilmesi ve değerlendirilmesi aşaması Yaygınlaştırma Proje çıktılarının ve iyi örneklerinin paylaşılması

ANALİZLER (Ön Hazırlıklar) Proje Fişi (Standart Format) Proje Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi ANALİZLER (Ön Hazırlıklar) Proje Fişi (Standart Format) PESTLE analizi Paydaş Analizi Sorun Analizi Hedef Analizi Strateji Analizi PLANLAMA & BÜTÇE Proje

PROJE FİŞİ NASIL HAZIRLANIR? -Ön Hazırlıklar- Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi PROJE FİŞİ NASIL HAZIRLANIR? -Ön Hazırlıklar-

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Fişi Nasıl Hazırlanır? Mevcut Durum Analizleri PESTLE Analizi SWOT Analizi Paydaş Analizi Sorun Analizi Hedef Analizi Strateji Analizi

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 1. Mevcut Durum Analizleri Uygun bir proje tasarımında bulunmak için projenin kapsamı ve hedef grupların çıkar ve ihtiyaçları hakkında olabildiğince bilgi sahibi olma sürecidir. İyi bir literatür taraması Proje alanının coğrafi yapısı ve iklim özellikleri Toprak kullanım özellikleri Çevresel sorunlar ve riskler Temel altyapıya ilişkin bilgiler Alana ait istatistikler Hükümet politikaları ve programlar Alanın sosyo-kültürel göstergeleri Alanın ekonomik göstergeleri

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi PESTLE ANALİZİ Makro Çevre Sektör Rakipler Organizasyon Bir organizasyonun strateji geliştirme sürecinde içinde faaliyet gösterdiği (veya göstermeyi planladığı) dış çevrenin analiz edilmesine yarayan tekniktir. Political Social Economical Technical Legal Environmental

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi SWOT ANALİZİ İç ve dış durum değerlendirmesini içeren ve yönetim açısından şu an ki konumu ve önünü görebilme açılarından büyük kolaylık sağlayan stratejik bir yönetim uygulamasıdır. Strength (Güçlü yönler) Weakness (Zayıflıklar) Opportunity (Fırsatlar) Threat (Tehditler)

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 2. Paydaş Analizi Paydaş nedir? belirlenen problemleri çözmede projeye ilişkin olarak arzu edilen sonuçlara ulaşmada çıkarı/rolü olan herhangi bir insan grubudur.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 2. Paydaş Analizi Paydaşlar Birincil Paydaşlar Olumlu Olumsuz Hedef Grup Yararlanıcılar İkincil Paydaşlar Destekleyen Fon Sağlayan Karşıtlar

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 2. Paydaş Analizi

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 3. Sorun Analizi Niçin Yapılır? Ana Sorun ve buna neden olan sorunlar ile sebep olduğu sonuçların tarafların üzerinde uzlaşabileceği bir netlikte ortaya çıkarılması için yapılır. Nasıl Yapılır? Farklı kişilerin bakış açılarından sorunlar formüle edilir Konuyla ilgili tüm sorunların ortaya çıkıp çıkmadığı incelenir Ortaya çıkanların önemli sorunlar olduğu konusunda görüş birliği oluşturulur Bir “odak sorun” seçilerek, sorunlar sebep-sonuç ilişkisine göre hazırlanan sorun ağacıyla gösterilir

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 3. Sorun Analizi SONUÇ NEDEN

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Kaynak: Proje Geliştirmede Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı, STGP,

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 4. Hedef Analizi Gelecekte olması istenen durumun gerçekleştirilmesi için potansiyel çözümlerin analiz edilmesidir. Sorun ağacındaki problemler pozitif olarak yeniden ifade edilir Sorun ağacıyla karşılaştırılır ve yapılması gerekenler veya başarılması gerekenler yeniden ifade edilir Gerçekçi bir şekilde revize edilmesi gereken ve/veya ekleme/çıkarma yapılması gereken hususlar tamamlanır Bağlantıların tutarlı olmasına dikkat edilerek “Hedef Ağacı” oluşturulur.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 4. Hedef Analizi AMAÇ ARAÇ

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Kaynak: Proje Geliştirmede Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı, STGP,

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 5. Strateji Analizi Nasıl Yapılır? Hedef ağacından arzu edilmeyen hedefler elenir Bir proje oluşturacak olası alternatif stratejiler ortaya konur Bir veya birden fazla strateji seçilir Belirlenen kriterlere (maliyet, aciliyet, politik durum vb.) göre optimum stratejinin hangisi olduğunu konusunda değerlendirme yapılır Projeyi oluşturacak stratejiye karar verilir

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi 5. Strateji Analizi Strateji seçiminde dikkate alınacak kriterler Maliyetler Farklı Paydaşların Bakış Açıları Faydaların Zaman Perspektifi Mevcut Kaynaklar Mevcut Potansiyel ve Kapasiteler Politik Yapılabilirlik Verimlilik ve Etkinlik Sosyal Kabul Edilebilirlik Eşitsizliklerin (Kadın-Erkek) Giderilmesine Katkısı Diğer Projeleri Tamamlayıcılık Aciliyet

Proje Fişinin Hazırlanması (Doldurulması) Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Fişinin Hazırlanması (Doldurulması) Standart Format ve Uygulama Kuralları Altında Hazırlanır!

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Faaliyetlerinin Belirlenmesi Faaliyetler, proje kapsamında gerçekleştirilen somut iş tanımlarıdır. Her faaliyet, somut bir çıktı ortaya çıkarır. Faaliyetler, projenin süresini ve bütçesini belirler. Faaliyetler iyi planlanır ve uygulanırsa beklenen etkiler yaratılabilecek, bunlar da projenin amaca ulaşılmasına katkıda bulunacaktır. FAALİYETLER Projenin Temel Bileşenleridir!

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Bütçesinin Belirlenmesi Planlanmış kaynakların harekete geçirilmesine dayanak oluşturur. Proje maliyetinin ve finansman kaynaklarının belirlenmesine kolaylık sağlar. Bütçe donör kuruluşun belirlediği para birimi ile hazırlanmalıdır. Bütçe süresi proje süresi ile sınırlıdır. Bütçeye aktarılan her türlü gider yapılacak faaliyetlerle ilgili olmalıdır.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Bütçesinin Belirlenmesi Bütçeye aktarılan giderler sadece istenilen hibe tutarını değil, projeyle ilgili tüm giderleri kapsamalıdır. Bütçenin yıllar itibarıyla dağılımının faaliyet planına uygun olması gerektiği unutulmamalıdır. Bütçe aktarılan her tutar gerçekçi olmalı, hibe tutarını arttırabilmek için bu tutarlar şişirilmemelidir. Bütçeye aktarılan giderler hibe rehberinde açıklanan uygun giderler tanımına uymalıdır. Bütçeye aktarılan her giderin kullandırılması aşamasında belgelenmesinin istenmesi unutulmamalıdır.

Proje Bütçesinin Belirlenmesi Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Bütçesinin Belirlenmesi Proje Bütçesi yedi ana bölümden oluşur İnsan Kaynakları Seyahat Giderleri Ekipman ve Malzeme Giderleri Yerel Ofis Maliyetleri Diğer Maliyetler / Hizmetler Diğerleri 7. İdari Maliyetler Toplam Uygun Proje Maliyeti Uygun Doğrudan Maliyetler

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Kurumunuzun “faaliyet alanı” ile paralel olarak Avrupa Birliği AB Üyesi Ülkeler Uluslararası Örgütler Ulusal (Yerel) Kaynaklardan Hibe Desteği Alabilirsiniz HİBE DESTEĞİ ALABİLMEK İÇİN YAPILMASI GEREKEN İŞLERİN BAŞINDA HİBE BAŞVURU FORMUNU DOLDURMAK GELMEKTEDİR.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Süreç Nasıl İşliyor? 1- TEKLİF ÇAĞRISI (Call for proposals) Hibe Olarak Dağıtılmak Üzere Ayrılan Bütçeye Başvuracak Projelerin Hazırlanması İçin Davet Ve Proje Ön Kabul Süreci (Sınırlı Zaman) Her Hibe Programının Kendine Özgü Başvuru Süresi

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Süreç Nasıl İşliyor? 2- BAŞVURU REHBERİ (Rules of Application) Başvuru Koşullarını Açıklayan Kılavuz. Rehberde Uygun Başvuru Sahipleri, Verilecek Destek Tutarları Ve Oranları, Programın Amaçları Vb. Detaylar Yer Alır.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Süreç Nasıl İşliyor? 3- HİBE BAŞVURU FORMU (Project Fiche / Application Form) Hibe İstenilen Proje Teklifi İçin Doldurulması Gereken Standart Format. Başvuru Formuna Ek Olarak Destekleyici Belgeler Sözleşme Makamı Tarafından Talep Edilmektedir. Destekleyici Belge Türleri Başvuru Sahibine Göre Değişir. Bütçe vb. standart formattaki ekleri bulunmaktadır.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Süreç Nasıl İşliyor? 4- DEĞERLENDİRME AŞAMASI: Hibe Almak İçin Başvuran Projelerin Kriterlere Göre ‘Bağımsız Değerlendirme’ ve Puanlama Süreci Örneğin, Kalkınma Ajansları Mali Destek Verdikleri Programlarda Projeleri İki Farklı Bağımsız Değerlendiriciye Okutmaktadır.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Süreç Nasıl İşliyor? 5- SÖZLEŞME İMZALANMASI: Hibe Almaya Hak Kazanan Proje Sahipleri İle Sözleşme Makamı Arasında Sözleşme İmzalanması. 6- PROJENİN YÜRÜTÜLMESİ: Proje Kapsamında Yürütülen Tüm Faaliyetler Kayıt Altına Alınmakta, Yapılacak Satın Almalarda İlgili Mevzuata Uyulması Gerekmektedir. Satın alma ve Proje Uygulama Rehberleri Başarılı Proje Sahiplerine Dağıtılmakta ve Yararlanıcılara Destek ve Eğitim Verilmekte !

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Süreç Nasıl İşliyor? 7- PROJELERİN İZLEME VE DEĞERLENDİRİLMESİ: Proje Süresince İzleme Ve Değerlendirme Birimi Tarafından “Proje Uygulama” Ve “Satın Alma” Gibi Konularda Destek Verilmekte Ve Süreç Denetlenmektedir.

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Başvurusu Yapmadan Önce ! Finansman Desteği Sağlayan Programın Rehberinin İnceleyin Program Önceliklerinin Sizin Geliştirmek İstediğiniz Proje İle Örtüşüp Örtüşmediği, Proje Uygulama Takviminin Sizin Takviminizle Uyuşup Uyuşmadığını Kontrol Edin Finansman Miktarlarının Sizin Proje Bütçe Tahmininize Uyup Uymadığını Hesaplayın

Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar “Kalkınma Ajansları”

Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Destek Sağlayan Kurum Program Desteğin İçeriği Kalkınma Ajansları (Yerel&Ulusal) Teknik Destek Eğitim, Danışmanlık, Fizibilite Çalışmalarına Uzman Desteği Doğrudan Faaliyet Desteği (*) Fizibilite, Planlama, Programlama, Araştırma Mali Destek Sosyal Kalkınma (*) İktisadi Kalkınma (KOBİ) Turizm Altyapı vb.

Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Destek Sağlayan Kurum Program Desteğin İçeriği Kalkınma Bakanlığı SODES Programı(*) İstihdam Sosyal İçerme Kültür, sanat ve spor projeleri SODES’in kapsadığı nüfus kesimleri ise, özellikle yoksulluk ve sosyal imkanlara erişimde sıkıntı yaşayan; çocuklar, gençler, kadınlar, işsizler, yoksullar, göç etmişler ve kentlerin gecekondu bölgelerinde yaşayan bireyler ve gruplardır.

Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar SODES'in kapsadığı iller; Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illeri ile Doğu Anadolu Projesi kapsamındaki Ağrı, Ardahan, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Iğdır, Hakkari, Kars, Malatya, Muş, Tunceli ve Van'dır. Ayrıca, 2011 yılında Adana, Mersin, Osmaniye, Kahramanmaraş ve Hatay'ın farklı birer uygulama modeliyle pilot iller olarak programa dahil edilmesi planlanmaktadır.

Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Proje Bazlı Çalışmalara Destek Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Destek Sağlayan Kurum Program Desteğin İçeriği Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) AB Katkısı Teklif Çağrısına göre değişir Tarım İşletmeleri, Gıda İşleme Tesisleri, Meyve-Sebze İşleme Tesisleri, Kırsal Turizm vb. KOSGEB (Ulusal&Yerel) KOBİ’lerin kapasitelerini artırmaya yönelik çeşitli destekler ve girişimcilik desteği TÜBİTAK 7. Çerçeve Programı Üniversitelere, Araştırma Kuruluşlarına yönelik destekler

AB Bakanlığı’nın Sağladığı Desteklere Örnek Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi AB Bakanlığı’nın Sağladığı Desteklere Örnek Sivil Toplum Diyalogu Programı III Siyasi kriterler alanında çalışan Türkiye ve AB STK’ ları arasında ileri diyalogun teşviki, daha iyi bilgi ve uzmanlık değişimi ve siyasi kriterlerle ilgili konularda Türkiye ve AB Üye Ülkeleri’ndeki yanlış anlamalar ve kaygıların azaltılması için sürdürülebilir ağların kurulması

Proje ve Proje Döngüsü Yönetimi Yararlı Web Siteleri www.ab.gov.tr (Hibe Duyuruları Bölümü) www.ab-ilan.com (Tüm Proje Teklif Çağrısı Duyuruları & Yararlı Bilgiler) www.cfcu.gov.tr (Merkezi Finans ve İhale Birimi Web sitesi/ İhaleler, duyurular) www.sodes.gov.tr (Kalkınma Bakanlığı SODES Programı resmi web sitesi) www.kalkinma.gov.tr Bulunduğunuz ilde faaliyet gösteren Kalkınma Ajansı web siteleri

Proje ve Koordinasyon Şubesi TEŞEKKÜR EDERİM Soru ve İrtibat proje.diab@icisleri.gov.tr