BULGARİSTAN “ BULGARİSTAN GÖÇMENLERİNİN SOSYAL GÜVENLİK SORUNLARI ”

TÜRKİYE İLE BULGARİSTAN ARASINDA İMZALANAN 1968 GÖÇ ANLAŞMASININ 12 TÜRKİYE İLE BULGARİSTAN ARASINDA İMZALANAN 1968 GÖÇ ANLAŞMASININ 12. MADDESİYLE, BULGARİSTAN’DA GEÇEN ÇALIŞMALARLA İLGİLİ SOSYAL HAKLARIN TÜRKİYE’YE AKTARILMASI ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR.

1968 – 1978 DÖNEMİNDE GÖÇ EDEN 300 BİN CİVARINDA VATANDAŞIMIZIN BULGARİSTAN’DAKİ ÇALIŞMALARI KARŞILIĞI KENDİLERİNDEN KESİLEN SİGORTA PRİMLERİ; O ÜLKEDE KALMIŞ, HİÇBİR VATANDAŞA PRİM İADESİ YAPILMADIĞI GİBİ EMEKLİLİK HAKKI DA TANINMAMIŞTIR.

BU İNSANLARIMIZDAN BÜYÜK BİR KISMI TÜRKİYE’DEN EMEKLİ OLMUŞ VE BİR KISMI DA VEFAT ETMİŞTİR. ANCAK, HALEN BU KAPSAMDA 5 – 6 BİN CİVARINDA MAĞDUR VATANDAŞIMIZIN OLDUĞU DA TAHMİN EDİLMEKTEDİR. BU VATANDAŞLARIMIZIN ELLERİNDE; BULGARİSTAN MAKAMLARINCA VERİLMİŞ TASDİKLİ ÇALIŞMA BELGELERİ MEVCUTTUR.

1989 ZORUNLU GÖÇÜ İLE GELEN 258 BİN KİŞİ; TÜRK SOYLU OLDUKLARINDAN DOLAYI, KISA SÜRE İÇİNDE T.C. VATANDAŞLIĞINA ALINMIŞTIR. BU SOYDAŞLARIMIZDAN BULGARİSTAN’DA İKEN EMEKLİ OLANLARIN VE SONRADAN BULGARİSTAN ŞARTLARINA GÖRE EMEKLİLİKLERİNİ HAKEDENLERİN AYLIKLARI, 01.03.1999 TARİHİNDEN BERİ TÜRKİYE’DE ÖDENMEKTEDİR .

İKİ ÜLKE ARASINDA SOSYAL GÜVENLİK ANLAŞMASI OLMADIĞINDAN; GÖÇTEN SONRA YAŞLARI EMEKLİLİK ÇAĞINA GELDİĞİ HALDE HİZMET BİRLEŞTİRMESİ YAPAMADIKLARINDAN DOLAYI, SAYILARI 55 – 60 BİN CİVARINDA TAHMİN EDİLEN, ÇİFTE VATANDAŞLIK HAKKINA DA SAHİP OLAN GÖÇMENLERİMİZ NE TÜRKİYE’DEN NE DE BULGARİSTAN’DAN EMEKLİ OLAMAMAKTADIRLAR.

AYRICA 1989 GÖÇÜ ESNASINDA TÜRKİYE’YE GELEN, BURADA BELİRLİ BİR SÜRE ÇALIŞTIKTAN SONRA BAZI NEDENLERDEN DOLAYI BULGARİSTAN’A DÖNEREK ÇALIŞMALARINA ORADA DEVAM EDEN SOYDAŞLARIMIZIN DA TÜRKİYE’DEKİ HİZMETLERİ İLE BULGARİSTAN’DAKİ HİZMETLERİ BİRLEŞTİRİLEMEMEKTEDİR.

SAYILARI TÜRKİYE GENELİNDE 20 BİN CİVARINDA OLDUĞU TAHMİN EDİLEN BİR KISIM GÖÇMENİMİZ, 3201 SAYILI KANUNA GÖRE SİGORTA PRİMLERİNİ KENDİLERİ ÖDEYEREK EMEKLİ OLABİLMEK İÇİN DAVA AÇMIŞTIR. BU DAVALARDAN BİR KISMI KAZANILMIŞ OLUP, YARGITAYCA ONANMIŞ VE ŞAHISLAR EMEKLİ OLABİLMİŞLERDİR.

ANCAK, YARGITAY HUKUK GENEL KURULU’NUN 16. 11 ANCAK, YARGITAY HUKUK GENEL KURULU’NUN 16.11.2005 GÜN 2005/21-682 ESAS 2005/618 K. VE 23.11.2005 GÜN 2005/10-492 E.2005/646 K. SAYILI KARARLARI UYARINCA; BENZER DAVALAR REDDEDİLMEKTE OLUP, BU KONUDA GÖÇMENLERE YÖNELİK ALEYHTE BİR TUTUM İZLENDİĞİ SOYDAŞLARIMIZCA DİLE GETİRİLMEKTEDİR.

“SOSYAL GÜVENLİK” KONUSUNDA; İKİ ÜLKE BAŞBAKANLARI TARAFINDAN SORUNUN 2000 YILI SONUNA KADAR ÇÖZÜLECEĞİ VAADİNDE BULUNULMUŞ, HATTA O DÖNEMİN ÇALIŞMA ve SOSYAL GÜVENLİK BAKANI TARAFINDAN DA “SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ’NİN” BURSA ’ DA ATATÜRK STADYUMU’NDA BİNLERCE VATANDAŞIMIZIN ÖNÜNDE İMZALANACAĞI DİLE GETİRİLMİŞTİR. ANCAK BUGÜNE KADAR BU KONUYLA İLGİLİ İKİ ÜLKE ARASINDA MAALESEF İMZALANMIŞ BİR SÖZLEŞME YOKTUR.

SOYDAŞLARIMIZIN “SOSYAL GÜVENLİKLERİ ” İLE İLGİLİ SORUNLARI, DERNEĞİMİZCE HER PLATFORMDA GÜNDEME GETİRİLMİŞ OLMASINA RAĞMEN AŞILAMAMIŞ BİR SIKINTI OLARAK ÖNÜMÜZDE DURMAKTADIR.

BU KONUDA 05.10.2002 TARİHİNDE, DÖNEMİN BULGARİSTAN BAŞBAKANI SİMEON SAKSKOBURGOTSKİ’NİN TÜRKİYE ZİYARETİ ESNASINDA BİZZAT GENEL BAŞKANIMIZ TARAFINDAN GÖÇMEN SORUNLARINI İÇEREN BİR DOSYA KENDİLERİNE TAKDİM EDİLMİŞTİR.

YİNE 09.10.2003 TARİHİNDE; SOSYAL GÜVENLİK DIŞINDAKİ GÖÇMEN SORUNLARINI DA İÇEREN AYRI BİR DOSYA, GENEL BAŞKANIMIZ TARAFINDAN BULGARİSTAN CUMHURBAŞKANI GEORGİ PIRVANOV’A SUNULMUŞTUR.

2003 YILININ 2. YARISINDA DERNEĞİMİZE VERİLEN SOYDAŞLARIMIZA AİT 13882 DİLEKÇE (Türkiye’ deki ve Bulgaristan’ daki kullandıkları isimleri, vatandaşlık ve sigorta no’ ları, adresleri, telefon numaraları vs. içeren cd’ler) ; YİNE BİZZAT GENEL BAŞKANIMIZ TARAFINDAN HER İKİ ÜLKENİN BAKANLARINA TESLİM EDİLMİŞTİR. 1 – 5 yıl arası hizmeti olanlar - 671 6 – 10 yıl arası hizmeti olanlar - 3071 11 – 15 yıl arası hizmeti olanlar - 3521 16 – 20 yıl arası hizmeti olanlar - 3231 20 yıl ve üzeri hizmeti olanlar - 3388 Toplam: 13882 SÖZ KONUSU DİLEKÇELER; AB VE İ LO’NUN ALT KOMİSYONLARINA DA İLETİLMİŞTİR.

BU KONUDA SON OLARAK; 13.09.2006/67 TARİH / SAYILI ve “SOSYAL GÜVENLİK” KONULU YAZIMIZ BULGARİSTAN PARLAMENTOSU SOSYAL GÜVENLİK KOMİSYON BAŞKANI ADEM HASANOV ve 33 HÖH MİLLETVEKİLİNE İLETİLMİŞTİR.

Bulgaristan Zorunlu Sosyal Sigorta Yasasına Göre Emekli Olma Şartları; a) Hizmet Süresi ve Yaşa Göre Emeklilik   KADIN ERKEK YIL YAŞ ÇALIŞMA SÜRESİ TOPLAM PUAN 2002 56.5 33.5 90 61.5 38.5 100 2003 57 33 62 38 2004 57.5 32.5 62.5 37.5 2005 58 91 63 37 2006 58.5 92 2007 59 34 93 2008 59.5 34.5 94 2009 60 - 65 15

b) Malüliyetten Emeklilik En az %50 işgücü kayıbı ile malül sayılanların malüliyet tarihinde: 20 yaşına kadar sigortalılık süresine bakılmaksızın. 25 yaşına kadar 1 yıl sigortalı olanlar, 30 yaşına kadar 3 yıl sigortalı olanlar, 40 yaşına kadar 7 yıl sigortalı olanlar, 40 yaş üstü 10 yıl sigortalı olanlar, Doğuştan görme özürlü olan veya sigortalı olarak işe başlamadan önce görme özürlü olarak malül sayılanlardan da hizmet aranmaz.

c) Ölümden Emeklilik Vefat eden çalışan veya emeklinin bakmakla yükümlü olduğu çocukları ile eşine ve anne-babasına emekli aylığı bağlanır. Yaşayan eşlere normal emeklilikte istenen yaş haddinden 5 yıl önce ölüm maaşı bağlanır. Kendi çalışmalarından emekli olanlara %20 artış verilir. Not : Bulgaristan Emeklilik Kanunu’nda yapılan bir değişiklik ile 5 yıllık hizmet borçlanması yapılabilmektedir.