TÜRKİYE’DE HAVALİMANLARINDA GÖREV YAPAN GÜVENLİK PERSONELLERİ ÜZERİNDE “MESLEĞE BAĞLILIK” ARAŞTIRMASI Yener KARDEŞ, Havalimanları Güvenlik Memurları Derneği, Lisans Harun YILMAZ, Mustafa Kemal Üniversitesi, Doktora Savaş S. ATEŞ, Anadolu Üniversitesi, Doktora Ahmet Kenan SAYIN, Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Eser GEMİCİ, Kastamonu Üniversitesi, Yüksek Lisans 16 NİSAN 2014 ANKARA

SÜRECE KATILAN İNSAN FAKTÖRÜNÜN ROLÜ Havalimanı güvenlik hizmetinde karar verici güvenlik personeli iken, teknoloji karara yardımcı olan araç rolü onar. Havacılık faaliyetlerinin planlanan emniyet ve güvenlik seviyesinde yürütülebilmesinde sürece katılan insan faktörünün rolü çok önemlidir. Havaalanlarında güvenlik zafiyetinin yaşanmaması için öncelikle güvenlik personelinin hataları en aza indirecek şekilde eğitim sürekliliğinin sağlanması gereklidir. Bunun yanında uygun teknolojilerin kullanılması ve süreç standartlarının havalimanı karakteristiğine uygun şekilde tasarlanması da önemli faktörlerdir. Havalimanı güvenlik hizmetinde karar verici güvenlik personeli iken, teknoloji karara yardımcı olan araç rolü onar. Bu nedenle havalimanı güvenlik personelinden; alanında eğitimli olması, ruhsal ve bedensel sağlık yönünden engelsiz olması, kurum ve meslek bağlılık düzeyinin yüksek olması, görev tanımı ile yeteneklerinin uyumlu olması, motivasyon düzeyinin yüksek olması gibi özellikler beklenmektedir.

GÜVENLİK Tehditler, kaygılar ve tehlikelerden uzak olma hissi Güvenlik tehdit ve saldırı unsurlarının yanında savunma, önlem ve caydırıcılık öğelerini birlikte içerir Güvenlik kelimesi en basit tanımıyla tehditler, kaygılar ve tehlikelerden uzak olma hissi anlamında olup, bireyin diğerlerinin verebileceği zararlardan uzak olduğunu hissettiği bir ruh halidir.Günümüzde güvenliği; doğal felaketler, mülteci akınları, terör eylemleri, etnik milliyetçiliğin yükselmesi gibi olaylar devlet güvenliğini doğrudan veya dolaylı şekilde etkilemektedir .Kavramsal çerçevede bakıldığında güvenlik tehdit ve saldırı unsurlarının yanında savunma, önlem ve caydırıcılık öğelerini birlikte içerir

GÜVENLİK Ulus devletlerin içerisindeki alt kültür gruplarının özerklik istekleri, teknolojinin gelişimi, silah olanakları, canlı bombalar, silaha dönüştürülebilen uçaklar gibi etkenler terörist yöntemleri yaygınlaştırmakta ve küreselleştirmektedir.

11 Eylül 2001’de YAPILAN SALDIRILARILAR X-ray tarayıcı eğitimleri hususunda yeni uygulamalar Saldırıları karşılayacak sistem ve yapıların üretimi Havacılık sektöründeki güvenlik paydaşlarının rolü ve önemi değişmiş, havalimanı güvenlik çalışanlarının sektör için vazgeçilemez öneme sahip olduğu tekrar anlaşılmıştır X-ray tarayıcı eğitimleri hususunda yeni uygulamalar getirilerek güvenliği tehlikeye sokabilecek birçok maddenin havaalanlarına ve uçaklara girişleri yasaklamıştır (Bala, 2010: 71). Saldırıları karşılayacak sistem ve yapıların üretimi ön plana çıkmıştır. Örneğin 11 Eylül sonrası uçak kaçırmalarını engellemek için kokpit kapıları daha sert bir malzemeden üretilmiştir (Andriessen, Gulijk ve Ale, 2012:1). Havacılık sektöründeki güvenlik paydaşlarının rolü ve önemi değişmiş, havalimanı güvenlik çalışanlarının sektör için vazgeçilemez öneme sahip olduğu tekrar anlaşılmıştır

HAVALİMANI GÜVENLİK PERSONELİNİN ÇALIŞMA ORTAMI Geniş sorumluluk alanı, Lisans ve yetki karmaşası, Artan güvenlik düzenlemeleri Yüksek teknolojinin kullanımı içerisinde çalışmaktadır. Havalimanı güvenlik personeli geniş sorumluluk alanı, lisans, yetki karmaşası, artan güvenlik düzenlemeleri ve yüksek teknolojinin kullanımı içerisinde çalışmaktadır. Personelin bu unsurlara daha iyi adapte olabilecek yetkinlikte, yetkide ve kalitede olması beklenmektedir.

İNSAN FAKTÖRÜ Havacılık sektöründe yaşanan güvenlik sorunlarının (büyük bölümünün) temelinde insan faktörünün etkili olduğu görülmektedir. Güvenlik açığının kapatılması için yüksek teknolojinin kullanılması ve güvenlik personelinin eğitimler ile bu teknolojiye adapte olması şarttır. Güvenlik açığının kapatılması için yüksek teknolojinin kullanılması ve güvenlik personelinin eğitimler ile bu teknolojiye adapte olması şarttır. ;Güvenlik cihazlarının teknolojisinde çok önemli gelişmelerin olmasına rağmen hiçbir şeyin iyi eğitilmiş ve motive olmuş güvenlik personelinin yerini tutamayacağını, güvenlik cihazlarının cihazı kullanacak personelin beceri ve kararı ile verimli bir şekilde kullanılabileceği ve iyi bir şekilde organize olmuş, motivasyonu yüksek ve bilgili bir havacılık güvenlik biriminin, hava meydanı güvenlik önlemlerinin uygulanmasında temel oluşturacağını belirtmektedir.

TÜRKİYE’DEKİ HAVALİMANI GÜVENLİK HİZMETLERİ Milli Sivil Havacılık Güvenlik Kurulu SHGM EGM DHMİ Gümrükler Muh. Gn. Md. Jandarma Genel Komt. Havalimanı Güvenlik Komisyonu İşletmeci Kuruluşlar Özel Güvenlik Personeli Türkiye’de havacılık sektörünün gelişimi ve sivil havacılık faaliyetlerinin başlamasıyla birlikte havalimanları öncelikli korunan tesisler konumuna gelmiştir. Tarihsel olarak bakıldığında 1960 ve 1970’li yıllarda dünya genelinde yoğun bir terör faaliyeti olduğundan, bu durum Türkiye’deki havalimanlarındaki güvenlik tedbirlerinin çeşitlenmesine neden olmuştur. 1988 tarihinde “Hava Meydanlarında Alınacak Güvenlik Tertip ve Tedbirleri Yönetmeliği” yürürlüğe konulmuştur . Bu yönetmelikle Milli Sivil Havacılık Güvenlik Kurulu ve Havalimanı Güvenlik Komisyonun oluşturulması ve 2495 sayılı yasada Madde 2 – (Değişik: 2/7/1992 - 3832/2 md.) ilede hava meydanları Özel Güvenlik bölgesine dahil edilerek özel güvenliğin havalimanlarında güvenlik hizmetlerinde kullanılması yer almıştır . Türkiye'de sivil havacılık ve güvenliğinde ilgili kuruluşlar Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığına bağlı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü’dür. Ayrıca görevin yürütülmesinde İçişleri Bakanlığı EGM , GMGM, JGK gereken destek ve yardımı yaparlar. .’’ 2920 sayılı Türk sivil havacılık kanunu GÜVENLİK TEDBİRLERİ Madde 40 -  Ulaştırma Bakanlığı, kamu ve özel havaalanlarında can ve mal güvenliğinin sağlanması, yolcu ve eşya trafiğinin güvenlik içinde yürütülmesi, yangın ve sair tehlikelere karşı korunması amacı ile gereken önlemleri alır, aldırır ve denetler. Bu görevin yerine getirilmesinde; İçişleri, Gümrük ve Tekel, Sağlık ve Sosyal Yardım bakanlıkları, Ulaştırma Bakanlığına gereken desteği sağlar ve işbirliğinde bulunur.’’

MESLEKİ BAĞLILIKTA KAVRAMSAL ÇERÇEVE Mesleki bağlılık Mesleki bağlılık alt boyutları meslek kariyerine bağlılık, mesleki kariyerine kendini adama, mesleki etik ve mesleki amaçlara inanma ve kabul etme Meslek, bireylerin yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmek ve maddi kazanç sağlamak amacıyla bir işte belirli bir zaman çalışmaları olarak tanımlanmaktadır. Mesleki bağlılık kavramının ilk olarak 1971 yılında Greenhaus tarafından tanımlandığı görülmektedir. Mesleki bağlılık alt boyutlarından bazıların meslek kariyerine bağlılık, mesleki kariyerine kendini adama, mesleki etik ve mesleki amaçlara inanma ve bunları kabul etme olarak tanımlanmaktadır

ÜÇ BOYUTLU MESLEKİ BAĞLILIK Duygusal mesleğe bağlılık Mesleki devamlılık bağlılığı Normatif mesleki bağlılık Duygusal mesleğe bağlılık: Mesleğine duygusal olarak bağlı bireyler meslekte kalmayı çok güçlü bir biçimde arzu etmektedir. Mesleğe ilişkin olumlu deneyim, fırsatlar ve tatmin düzeyi artıkça bireylerin mesleklerine duygusal olarak bağlanma düzeyleri artmaktadır. Duygusal mesleki bağlılığın davranışsal yansıması ise bireylerin mesleki gelişime daha fazla önem vermeleri ile ortaya çıkar. Bu amaçla bireyler mesleki yayınları izler, mesleklerine ilişkin konferanslara katılır ve mesleki uzmanlıklarını geliştiren bilimsel çalışmaları takip ederler. Mesleki devamlılık bağlılık: Bireyler mesleğinden ayrılma maliyetini veya meslekte kalmasından doğacak faydayı dikkate alarak bağlılık geliştirmektedir. Birey duygusal ya da normatif gerekçelerle değil zorunluluklar nedeniyle mesleğinde kalmayı tercih etmektedir. Normatif mesleki bağlılık: Normatif mesleki bağlılık bireyin meslekte kalmayı bir yükümlülük olarak görmesidir. Bireyler belirli bir davranış şeklini benimsemeye ilişkin normatif baskıları içselleştirir. İçselleştirmenin sonuçlarından fayda gören bireyler mesleklerine normatif nitelikte bir bağlılık geliştirmektedirler. Örneğin kariyer gelişiminin finansal olarak desteklenmesi normatif mesleki bağlılığın gelişmesine sebep olabilmektedir. Başka bir örnekte ise ailesinde aynı meslekten kişiler olması normatif mesleki bağlılığa sebep olmaktadır.

METEDOLOJİ Çalışma evreni Üç Boyutlu Mesleğe Bağlılık ölçeği Kolayda ve yargısal örneklem yöntemi Çalışma evreni Türkiye’de havalimanı güvenliği konusunda çalışan personel olarak belirlenmiştir. Çalışmada Meyer ve diğerlerinin (1991) alan yazında kabul gören Üç Boyutlu Mesleğe Bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin Türkçesi’nde Tak ve Çitfçioğlu (2009)’nun çalışmasından faydalanılmıştır. Bu kapsamda SİHAGÜVDER üyeleri başta olmak üzere diğer güvenlik personeli ile uygulama yapılmıştır. Havalimanı güvenlik personel sayısı N=1.608 olarak belirlenmiştir. Ana kütleden kolayda ve yargısal örneklem yöntemi ile örneklem seçilmiştir.

METEDOLOJİ Çalışma evreni Üç Boyutlu Mesleğe Bağlılık ölçeği Kolayda ve yargısal örneklem %95 Günvenirlik Sınırları Çalışma evreni Türkiye’de havalimanı güvenliği konusunda çalışan personel olarak belirlenmiştir. Çalışmada Meyer ve diğerlerinin (1991) alan yazında kabul gören Üç Boyutlu Mesleğe Bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin Türkçesi’nde Tak ve Çitfçioğlu (2009)’nun çalışmasından faydalanılmıştır. Bu kapsamda SİHAGÜVDER üyeleri başta olmak üzere diğer güvenlik personeli ile uygulama yapılmıştır. Havalimanı güvenlik personel sayısı N=1.608 olarak belirlenmiştir. Ana kütleden kolayda ve yargısal örneklem yöntemi ile örneklem seçilmiştir. Çalışmada %5 hata payı ile %95 güvenirlilik sınırları içinde örneklem seçilmiştir

METEDOLOJİ Çalışma evreni Üç Boyutlu Mesleğe Bağlılık ölçeği Kolayda ve yargısal örneklem %95 Güvenilirlik Sınırları Çalışma evreni Türkiye’de havalimanı güvenliği konusunda çalışan personel olarak belirlenmiştir. Çalışmada Meyer ve diğerlerinin (1991) alan yazında kabul gören Üç Boyutlu Mesleğe Bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin Türkçesi’nde Tak ve Çitfçioğlu (2009)’nun çalışmasından faydalanılmıştır. Bu kapsamda SİHAGÜVDER üyeleri başta olmak üzere diğer güvenlik personeli ile uygulama yapılmıştır. Havalimanı güvenlik personel sayısı N=1.608 olarak belirlenmiştir. Ana kütleden kolayda ve yargısal örneklem yöntemi ile örneklem seçilmiştir. Çalışmada %5 hata payı ile %95 güvenirlilik sınırları içinde örneklem seçilmiştir. 1.608 kişi için elde edilen örneklem sayısı 283 olarak belirlenmiştir. Anketlerin dağıtımında internet üzerinden dağıtım yöntemi tercih edilmiştir. İnternet anketi dağıtımı http://www.sihaguvder.com/ internet adresi üzerinden yapılmıştır. SİHAGÜVDER aracılığı ile yaklaşık 1.000 anket yollanarak anketin formunun doldurulması ve duyurulması rica edilmiştir. 21 gün boyunca aktif kalan anketi 411 katılımcı cevaplamıştır. Anketlerin analizinde IBM SPSS Statistics 20 yazılımı kullanılmıştır.

ANALİZ VE BULGULAR

DEMOGRAFİK VERİLER Cinsiyet Yüzde Erkek %96,8 Bayan %3,2 Medeni durum Bekâr %6,4 Evli %93,6 Meslekteki yılı Yüzde 1-5 yıl %8,1 6-10 yıl %1,2 11-15 yıl %65 16-20 yıl %23,5 21 yıl ve üzeri %2,2 Yaş Yüzde 22-28 %5,1 29-35 %3,4 36-42 %83,4 43-49 %6,4 50 ve üzeri %1,7 Çalışma kapsamında toplam 411 havalimanı güvenlik personeli ile anket yapılmıştır. Ankete katılanların %96,8’i Tabloda da görülüğü gibi erkektir. Güvenlik personelinin büyük bölümünün erkek olması nedeniyle anket katılımında erkekler ağırlıklı olarak yer almaktadır. Ankete katılan güvenlik personelinin 385’i evlidir. Ankete katılanların %83,4 gibi büyük bir bölümü 36-42 yaş aralığındadır ve %90,7’si 10 yıldan fazla mesleki kıdeme sahiptir. Gerek yaş ve gerek kıdem aralığı yüksektir. Bu durum anketi cevaplayan personelin meslek ve örgütü iyi tanıdığı şeklinde yorumlanabilir.

GÜVENİRLİK ANALİZİ Cronbach's Alpha N of Items ,862 15 KMO ve Bartlett's Testi Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. ,876 Bartlett's Test of Sphericity Approx. Chi-Square 2273,941 df 105 Sig. 0,000 Mesleki bağlılık ölçeğine ankete katılan 411 kişinin tümü cevap vermiştir. Maddeler güvenirlik testine tabi tutulmuştur. Bir maddenin ölçekten çıkartılması ile faktörün güvenilirliğini arttırılabileceği tespit edilmiştir. Faktör analizi için döndürmede Varimax Yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda literatürde genel kabul gördüğü üzere birden büyük özdeğer sayısı kadar ana bilesen seçilmiştir. “Rotated Component Matrix” tablosu incelendiğinde, eşik yük değerinin altında kalan değere rastlanmamıştır. Binişik iki madde ise ölçekten çıkartılarak işlem tekrarlanmıştır. Bir sonraki aşamada Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) Örneklem Uygunluk Katsayısı (0,87) ve Bartlett Küresellik Testi (p<0,001) kontrol edilmiştir. Test sonuçları verilerin faktör analizi için uygun olduğunu göstermiştir. Bir sonraki aşamada Levene testinden yararlanılarak değişkenlerin varyans homojenliği test edilmiştir ve analizlerde korelasyon matrisinin kullanılmasına karar verilmiştir.

GÜVENİRLİK ANALİZİ Cronbach's Alpha N of Items ,862 15 KMO ve Bartlett's Testi Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. ,876 Bartlett's Test of Sphericity Approx. Chi-Square 2273,941 df 105 Sig. 0,000 Mesleki bağlılık ölçeğine ankete katılan 411 kişinin tümü cevap vermiştir. Maddeler güvenirlik testine tabi tutulmuştur. Bir maddenin ölçekten çıkartılması ile faktörün güvenilirliğini arttırılabileceği tespit edilmiştir. Faktör analizi için döndürmede Varimax Yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda literatürde genel kabul gördüğü üzere birden büyük özdeğer sayısı kadar ana bilesen seçilmiştir. “Rotated Component Matrix” tablosu incelendiğinde, eşik yük değerinin altında kalan değere rastlanmamıştır. Binişik iki madde ise ölçekten çıkartılarak işlem tekrarlanmıştır. Bir sonraki aşamada Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) Örneklem Uygunluk Katsayısı (0,87) ve Bartlett Küresellik Testi (p<0,001) kontrol edilmiştir. Test sonuçları verilerin faktör analizi için uygun olduğunu göstermiştir. Bir sonraki aşamada Levene testinden yararlanılarak değişkenlerin varyans homojenliği test edilmiştir ve analizlerde korelasyon matrisinin kullanılmasına karar verilmiştir.

DÖNDÜRÜLMÜŞ MATRİS TABLOSU Ölçekte yer alan tüm ifadelerin kavramsal olarak ait oldukları faktörlere (duygusal, devamlılık ve normatif) yüklenmedikleri tespit edilmiştir. Kavramsal olarak uygulanan ölçekten farklı olarak “Güvenlik görevlisi olduğum için gurur duyarım”, “Güvenlik görevliliğini heyecan verici bir meslek olarak görüyorum” ve “Bu mesleğe şimdi değiştirmeyi düşünemeyecek kadar çok şey verdim” seçenekleri “Normatif bağlılık” altında yer almıştır. Ölçekte meydana gelen farklılığın anlaşılması için Meyer ve diğerlerinin (1991) Üç Boyutlu Mesleğe Bağlılık ölçek uygulamaları ve Tak ve Çitfçioğlu’nun uygulamaları yani kavramsal ölçek tekrar incelenmiştir. Buna göre kavramsal ölçek uygulamaları hemşirelik mesleği üzerinde yapılmıştır. Kavramsal ölçek ağırlıklı kadınlar üzerindedir. Bunun yanında kavramsal ölçek farklı yaş gruplarındaki hemşirelere yapılmıştır. Çalışma kapsamında incelenen örneklem havalimanı güvenlik personelidir. Güvenlik personeli meslekten gurur duyma ve mesleği heyecan verici bulmaları ile ilgili ölçek maddelerine hemşirelerden farklı yaklaşmaktadır. Çalışma kapsamında ele alınan güvenlik personelinin %91,5’i 36 yaş ve üzerindedir. Anketi cevaplayan güvenlik personelinin çoğu mesleki yıpranma payları ve yaşları dikkate alındığında emekliliği hak etmiş veya emeklilik yaşını doldurmaya yaklaşmıştır. Bu nedenle “mesleği değiştirmeyi düşünemeyecek kadar çok şey verdim” seçeneği anket uygulamasında kavramsal ölçekten farklı bir faktörde yer almış olabilir. Bu unsurlar göz önüne alınarak araştırma sonuçlarının yorumlanmasında yukarıda yer alan maddelerin göz ardı edilmesine karar verilmiştir.

SONUÇ VE ÖNERİLER Analize sonuçlarına göre havalimanı güvenlik personelinin mesleğe bağlılığında faktör yükleri göz önüne alındığında en fazla etkili olan alt boyut mesleki devam bağlılığıdır. Bu faktör tek başına toplam varyansın %20’sini açıklamaktadır. Söz konusu faktöre yüklenen ifadeler incelendiğinde faktör yüklerinin 0,88 ile 0,72 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Güvenlik personelinin mesleğe bağlılığında faktör yükleri göz önüne alındığında en fazla etkili olan ikinci alt boyut mesleğe duygusal bağlılıktır. Bu faktör tek başına toplam varyansın %21’ni açıklamaktadır ve faktör yükleri 0,73 ile 0,57 arasında değişmektedir. Faktör yükleri göz önüne alındığında mesleğe bağlılıkta en az etkili olan faktör normatif mesleğe bağlılıktır.

SONUÇ VE ÖNERİLER Yeni bir ölçek geliştirmek Uygulama sonucunda havalimanı güvenlik personelinin ölçek maddelerini daha önce yapılmış araştırmalardan farklı şekilde yorumladığı görülmüştür. Bu açıdan havalimanı güvenlik personelinin meslek bağlılığını ölçmeye yönelik özgün bir ölçeğin geliştirilmesinde veya alan yazındaki diğer ölçeklerle meslek bağlılığının ölçülmesinde yarar vardır.

SONUÇ VE ÖNERİLER Mesleki devamlılık bağlığı Analiz sonucunda anket yapılan havalimanı güvenlik personelinin faktör yüklerine göre en fazla mesleki devamlılık bağlığı geliştirdiği tespit edilmiştir. Buna göre anketi cevaplayan havalimanı güvenlik görevlileri mesleklerinden ayrılma maliyetinden ve/veya meslekte kalmasından doğacak faydayı dikkate alarak mesleklerine devam etmektedir. Güvenlik personelinin ağırlıklı olarak mesleki devam bağlılığı geliştirmesinin sebepleri; bu kişilerin devlet memuru kapsamında çalışması, uzmanlaştıkları alan olan havalimanı güvenliği ile ilgili özel sektördeki işletme sayısının sınırlı olması ve kamu alanında havalimanları dışında farklı alanlarda meslekleri ile ilgili çalışamayacak olmaları olabilir. Bu anlamda havalimanı güvenlik personeli zorunluluklar nedeniyle mesleğinde kalmayı tercih etmektedir

SONUÇ VE ÖNERİLER Bireyin meslekte kalma olasılığı Kavramsal ölçekte yer alan üç mesleki bağlılık biçimi aynı zamanda “bireyin meslekte kalma olasılığı” ile de ilişkilidir. Bunun yanında bireylerin meslekte kalma isteğinin derecesi de bağlılık türüne göre farklılaşabilmektedir. Araştırma sonucunda havalimanı güvenlik personelinin mesleki bağlılığının güçlendirilmesinde fayda görülmektedir. Havalimanı güvenlik personelinin mesleğinde zorunluluk nedeniyle kalmasının yanında mesleği ile duygusal bağlılık geliştirmesinde de yarar vardır.

SONUÇ VE ÖNERİLER Güvenlik personelinin süreçteki yeri ve önemi çok Kişisel gelişim eğitimleri Sosyal refah seviyesinin arttırılması Öneri, şikâyet, teşekkür sunabilecek sistem geliştirilmesi Havalimanı güvenlik hizmet süreçleri dikkate alındığında güvenlik personelinin süreçteki yeri ve önemi çok büyüktür. Havalimanı güvenlik personelinin motivasyonunun arttırılmasına yönelik etkili iletişim, stresle mücadele, sorun çözme gibi kişisel gelişim eğitimleri verilebilir. Bunun yanında güvenlik personelinin sosyal refah seviyesinin arttırılması için maaş artırımı, yararlanılabilecek sosyal tesisler, mesleki yeteneklerinin dışında kurum içerisinde personelin kendini ifade edebileceği müzik, spor, tiyatro gibi grupların kurulması da faydalı olabilir. Tüm bunların yanında personelin havalimanı güvenlik sistemlerinin geliştirilmesinde yönelik öneri, şikâyet, teşekkür sunabilecek sistem geliştirilmesi ve bu önerilerden sistem verimliliğini arttıranlara ödül verilmesi farklı boyutlardaki mesleki bağlılığın gelişimine katkı sağlayabilir.

Bu araştırma SİHAGÜVDER tarafından desteklenmiştir. TEŞEKKÜRLER Bu araştırma SİHAGÜVDER tarafından desteklenmiştir.