TARIMIN GELECEĞİ VE AVANTAJLARI BÜYÜYEN TÜRKİYEDE TARIMIN GELECEĞİ VE AVANTAJLARI Mehmet Mehdi EKER Tarım ve Köyişleri Bakanı 25 Nisan 2008 Panelin adına göre bu başlık düiünüldü

PLANI SUNUM TARIMDA KÜRESELLEŞME TÜRK TARIM SEKTÖRÜ VE SON YILLARDAKİ GELİŞMELER TARIMDA FINANSMAN VE SİGORTA TARIMDA YATIRIM FIRSATLARI TARIMDA VİZYON – 2012

TARIMIN KÜRESEL SORUNLARI İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KURAKLIK SU YÖNETİMİ Yağış rejimi değişikliği Sel ve su baskınları KURAKLIK Sıcaklık artışı Çölleşme SU YÖNETİMİ Havza yönetimi Modern sulama sistemleri GIDA GÜVENCESİ Arz – talep dengesizliği Fiyat artışları GIDA GÜVENLİĞİ Halk sağlığı Güvenli gıda tüketimi SALGIN HASTALIKLAR Kuş Gribi Sınır aşan hastalıklar Tarımda son yıllarda yaşanan yaşanan olaylar artık tarımın lokal değil, global olarak ele alınması gerektiği gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. Bu bağlamda tarımda yukarıda belirtilen konular tarımın küresel sorunları olarak göze çarpmaktadır.

TARIMDA KÜRESEL KAVRAMLAR Tüketici Odaklı Tarım Gıda Güvenliği ve Güvencesi Işınlanmış ve Fonksiyonel Gıdalar Biyoteknoloji Biyoçeşitlilik Havza Yönetimi Sürdürülebilir Tarım Enerji Tarımı Organik Tarım Topraksız Tarım İyi Tarım Uygulamaları

SON YILLARDAKİ GELİŞMELER TARIM SEKTÖRÜMÜZ VE SON YILLARDAKİ GELİŞMELER

MARKALAŞMA TARIMDA TARIM’dır. 144 FARKLI ürün Türk fındığı Türk lokumu Türk kayısısı Türk inciri Türk üzümü ve daha birçok ürün… Türkiye’de 144 FARKLI ürün Ticari maksatla yetiştirilmektedir. Türkiye’nin küresel rekabette, ürünleri markalaşma eğiliminde olan en önemli sektörü TARIM’dır. ÜRETİM BAKIMINDAN TÜRKİYE; 5 üründe dünya BİRİNCİSİ, 23 üründe dünyada İLK 5 arasında İHRACAT BAKIMINDAN TÜRKİYE; 5 üründe dünya BİRİNCİSİ, 15 üründe ise dünyada İLK 5 ülke arasında

MAKRO EKONOMİ TÜRKİYE EKONOMİSİ SON 5 YILDA yaklaşık olarak; TOPLAM DIŞ TİCARET (milyar $) 87.7 277.1 480.0 TÜRKİYE EKONOMİSİ 24 çeyrek aralıksız büyüyen 17. Büyük ekonomi 22. Büyük ithalatçı 34. Büyük ihracatçıdır… SON 5 YILDA yaklaşık olarak; GSYIH 3 kat İhracat 3 kat Dış Ticaret Hacmi 3 kat artmıştır Kaynak; DPT, 2008; DTM, 2008; DÜNYA BANKASI, 2007

TARIM TÜRKİYE EKONOMİSİNDE TARIM SEKTÖRÜNÜN; 1988 yılından sonra ilk kez Tarım Sektörü ard arda 3 yıl büyüme yaşamıştır… İhracat 2.5 kat Tarımsal ticaret 2.5 kat Kişi başına gelir 2.4 kat Tarımsal GSYİH 2.1 kat arttı… TARIM SEKTÖRÜNÜN; GSYİH’daki payı % 7.7 İstihdamdaki payı % 26.4 tür. Kaynak; TÜİK, 2008

TARIMSAL BÜYÜME 0.4 8 -7.7 7 4.3 1.3 4.6 9.6 -5.7 7.4 -8.1 9.3 2.7 6.6 -7.3 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 ,00 ,01 ,02 ,03 ,04 ,05 ,06 ,07 Türkiye Tarım GSYIH BÜYÜME ORANLARI İLİŞKİSİ 5.3 9.4 8.4 6.9 4.5 Son 20 yılın 16’sında Türkiye GSYIH ve Tarımsal GSYIH Büyümesi aynı eğilimdedir İstisna yıllar hariç Türk tarımı bir yıl yüksek, bir yıl düşük büyüme göstermektedir. Tarımsal Büyüme ülke büyümesine 0,4 – 0,8 puan etki etmektedir Tarımsal büyüme tabiat şartlarından ve kuraklıktan etkilenmektedir. Kaynak; TÜİK, 2008

HUBUBAT SEKTÖRÜ DÜNYA (2006’ya göre 2007 üretimi) Buğday % 2 artış Arpa % 4 artış Pirinç % 1 artış Mısır % 10 artış yaşanmıştır. FİYAT (2006’ya göre 2007) Ekmeklik buğday % 100 Makarnalık buğday % 142 Arpa % 57 Mısır % 50 Pirinç (ort.) % 100 artış göstermiştir. TÜRKİYE (2006’ya göre 2007 üretim) Buğdayda % 14 azalış Arpada % 24 azalış Pirinç % 0 Mısırda % 8 azalış yaşanmıştır FİYAT (2006’ya göre 2007) Ekmeklik buğday % 36 Makarnalık buğday % 72 Arpa % 25 Mısır % 17 Pirinç % 78 artış göstermiştir. Kaynak; Uluslar arası Hububat Konseyi, 2008; TMO, 2008

198 667 adet faklı ürün ve markadan oluşmaktadır… GIDA SEKTÖRÜ TEMEL GIDA SEKTÖRLERİ DAĞILIMI TÜRK GIDA SEKTÖRÜ 198 667 adet faklı ürün ve markadan oluşmaktadır… Kaynak; DEİK, 2006; TÜİK, 2008; TKB, 2007

VE SEBZE ÜRETİMİ (milyon ton) YAŞ MEYVE VE SEBZE TÜRKİYE TOPLAM MEYVE VE SEBZE ÜRETİMİ (milyon ton) 44.0 40.0 38.5 ÖNEMLİ 10 İHRAÇ MEYVE VE SEBZE Domates Limon Mandarin Kiraz Vişne İHRACAT YAPILAN İLK 5 ÜLKE Rusya Federasyonu Almanya Romanya Ukrayna Suudi Arabistan Üzüm Portakal Greyfurt Biber Şeftali

ORGANİK TARIM 1 MİLYON HA Potansiyel Organik Tarım Alanımız; Kaynak; TKB, 2008

Biyoetanol 300 bin ton Biyodizel 1.5 milyon ton ENERJİ TÜRKİYE YILLIK BİYOYAKIT ÜRETİM KAPASİTESİ Biyoetanol 300 bin ton Biyodizel 1.5 milyon ton ÜRÜN 2003 2004 2005 2006 2007 BUĞDAY 0,7 1,4 2,0 2.8 3.4 MISIR 33.1 39.5 49.6 64.4 93.9 SORGUM 0.5 0.6 0.7 0.9 1.2 ARPA 0.1 0.3 0.7 1.1 1.3 ÇAVDAR 0.1 0.2 0.5 0.5 0.5 TOPLAM 34.4 42.0 53.5 69.8 100.3 IGC, KASIM 2007 2010 YILI ÜLKE PROJEKSİYONLARI Kanada’da % 5, AB – 27’de % 5.75 ve ABD’de % 10 kullanım… Brezilya, Çin ve Arjantin ise mevcut üretimlerini % 85 – % 100 oranında artırmayı öngörmektedir… Kaynak; TKB, 2008; USDA, 2007; EUROSTAT, 2007

Su ürünlerinde TÜRKİYE dünyada en hızlı büyüyen 3. ülkedir SU ÜRÜNLERİNDE 4 yılda; % 134 üretim artışı % 100 ihracat artışı sağlanmıştır… Su ürünlerinde TÜRKİYE dünyada en hızlı büyüyen 3. ülkedir Kaynak; TKB, 2008; FAO, 2007

TARIMDA FİNANSMAN VE SİGORTA

VE SİGORTA TARIMSAL FİNANSMAN FİNANSMAN KAYNAKLARI BAKANLIK DESTEKLERİ Doğrudan destekler Primler Kırsal kalkınma destekleri Kooperatif destekleri KREDİLER TKK kredileri Ziraat bankası kredileri TARIM SİGORTASI 2007 yılında çiftçilerin % 2,5’i sigortalandı… 2012 yılında çiftçilerin %20’si sigortalanacak !

TARIMDA YATIRIM FIRSATLARI

TARIMDA BÖLGESEL GÜÇ TÜRKİYE BULUNDUĞU COĞRAFYADA; AYRICA TÜRKİYE; Dinamik bir ekonomi ve büyük bir iç pazar, Rekabetçi bir endüstriye sahip, Kalifiye ve ucuz iş gücü barındıran Yabancı yatırımcılara sayısız fırsatlar sunan bir ülkedir. AYRICA TÜRKİYE; Dünya çapında onay gören “İşlevsel bir Piyasa Ekonomisine” sahiptir. TARIM SEKTÖRÜ ise bu ekonomi içerisinde önemli bir yer almaktadır.

GSYIH; 14 trilyon 851 milyar Dolar TİCARET KÖPRÜSÜ TÜRKİYE Dünya GSMH ve Nüfusunun 1/5‘ine, 4 saatlik uçuş mesafesindedir. AVRUPA RUSYA FEDERASYONU GSYIH; 14 trilyon 851 milyar Dolar Nüfus; 657 milyon GSYIH; 766 milyar Dolar Nüfus; 145 milyon TÜRKİ CUMHURİYETLER GSYIH; 113 milyar Dolar Nüfus; 75 milyon ORTA DOGU ve KUZEY AFRIKA GSYIH; 1.258 milyar Dolar Nüfus; 311 milyon

TARIMDA YATIRIM FIRSATLARI Dinamik ve genç nüfus yapısı Ucuz ve kalifiye iş gücü Gelişmiş sanayi ve ticaret altyapısı Elverişli kara, hava ve deniz ulaşımı Üretime elverişli toprak Kaliteli üretim Uygun iklim koşulları Önemli pazarlara yakınlık Kaynak; ILO, 2005

YATIRIM ULUSLARARASI 30 yılda 44 kat arttı… 1975 27 milyar $ 1995 340 milyar $ 2006 1 trilyon 200 milyar $ DÜNYADA Yabancı Yatırım miktarı 30 yılda 44 kat arttı… 2008 Ocak ayı itibarı ile; Uluslar arası tarımsal şirket sayısı 285’tir. Kaynak; TCMB, 2008

TARIMDA YENİ AÇILIMLAR TARYAT TİGEM 2003 – 2007 Döneminde; Küresel sermayeye bilgilendirme, tavsiye, danışmanlık ve yatırım fırsatları konularında ÜCRETSİZ hizmet vermektedir. TİGEM 2003 – 2007 Döneminde; 14 İşletme kiralandı, 80 Milyon YTL yatırım sağlandı 2008 – 2012 Döneminde; 10 İşletme kiralanacak, 150 Milyon YTL yatırım öngörülmektedir

TARIMDA VİZYON – 2012

VİZYON - 2012 TARIMSAL DESTEKLER TARIMSAL DESTEKLEMELER Üretim ve verimliliğin esas alınması Bölgelere göre hakim ürünün desteklenmesi Arz açığı ve ihracat potansiyeli olan ürünlere öncelik verilmesi Hayvancılık desteklerinin sadeleştirilmesi Gübre ve mazot desteklerine devam edilmesi Sertifikalı tohumun desteklenmesi (çiftçi ve üretici) Kırsal Kalkınma Yatırımları desteklerinin artırılması AR – GE desteklerinin artırılması

VİZYON – 2012 BİTKİSEL ÜRETİM STRATEJİLER Organik tarım Yerli tohumculuk Sözleşmeli üretim İyi tarım uygulamaları Topraksız tarım Seracılık ve örtü altı üretim Çay bahçelerinin yenilenmesi ve organik çay Makilik, çalılık ve taşlık arazilerin ıslahı ve özel ürün amaçlı kullanımı

VİZYON – 2012 HAYVANCILIK STRATEJİLER İşletme ölçeklerinin büyütülmesi Entegre hayvancılık işletmelerinin kurulması Organize hayvancılık bölgeleri Damızlık hayvan yetiştirenlerin desteklenmesi Su ürünlerinde yetiştiricilik ve ihracatın teşviki Beyaz et, yumurta ve yem bitkileri üretiminin artırılması Hayvanların kayıt altına alınması ve hareketlerinin kontrolü Hastalıklardan ari bölgeler oluşturma ve hastalıklar ile mücadele Küçükbaş hayvancılığına özel önem verilmesi

TEŞEKKÜRLER…