SAĞLIKLI ve AKTİF YAŞLANMA Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü nbilir@hacettepe.edu.tr Sinop – 22 Mart 2014

Herkes uzun yaşamak istiyor; kimse ihtiyarlamak istemiyor Yaşama yıllar katın Ömrü uzatın Herkes uzun yaşamak istiyor; ama kimse ihtiyarlamak istemiyor J. Swift Yıllara yaşam katın

Kronik hastalıkların toplumsal önemi Alfred Grotjahn; 1915 “bir hastalık yalnızca hasta kişinin sorunu olmakla kalmaz, ailenin ve toplumun da sorunudur” Yetişkin yaştaki 3 kişinin 2 tanesinde bir tür kronik hastalık vardır - aile bireylerinin etkilenmesi - işgöremezlik - tedavi giderleri

Türkiye’de yaşlı nüfusun değişimi, 1990 – 2013 Yıllar 65+ yaş nüfusu (%) 1990 4,3 2000 5,7 2007 7,1 2008 6,8 2009 7,0 2010 7,2 2013 7,7 Yaşlı nüfus yüzdesi en yüksek iller Yaşlı nüfus yüzdesi en düşük iller Sinop %16,7 Van %3,2 Kastamonu %15,7 Şırnak %3,0 Çankırı %14,3 Hakkari %2,8 Sinop %16,7

Ortanca yaş (bazı ülkeler ve Türkiye’de bazı iller) Türkiye, bazı iller En yüksek En düşük Monako 50,5 yıl Sinop 38,2 yıl Ağrı 19,7 yıl Japonya 45,8 yıl Balıkesir 37,7 yıl Ş.Urfa 19,0 yıl Almanya 45,7 yıl Edirne 37,6 yıl Şırnak 18,7 yıl Türkiye 29,4 yıl

Türkiye’de yaşlı nüfus Türkiye’de halen 5 milyon dolayında yaşlı var 65 yaşına gelmiş olan Erkekler 15 yıl Kadınlar 18 yıl daha yaşamakta Bu dönemi “sağlıklı ve aktif” geçirmeleri önemli Sağlığın korunması ilkeleri; her yaşta

Yaşlanma ile meydana gelen değişiklikler Fizyolojik değişimler Kas gücünde azalma (60 Y. 25 Y göre %15-20 azalma) Kalp performansında azalma Solunum kapasitesinde azalma (45-50 Y. arasında max O2 kapasitesinde %25 azalma) Görme keskinliğinde azalma (refraksiyon, katarakt ...) İşitme yeteneğinde azalma (presbiakuzi) Vücudun ısı regülasyon kapasitesinde azalma Sıcak ve soğuktan daha fazla etkilenim Mental fonksiyonlarda azalma Uyku süresinde azalma Patolojik değişimler

Yaşlanma ile meydana gelen değişiklikler Fizyolojik değişimler Patolojik değişimler; hastalıklar Yüksek tansiyon Kalp-damar hastalıkları Akciğer hastalıkları Kanserler Şeker hastalığı Kas-iskelet hastalıkları-hareket güçlüğü Göz sorunları, katarakt, görme kusurları Diğer hastalıklar

Yaşlılık hastalıklarından korunma ilkeleri Hastalıkların oluşunda etkisi olan faktörlerden korunma Sağlıklı beslenmek Yeterli ve dengeli beslenme Egzersiz yapmak, harektli yaşam Hafada 3-4 gün 30-40 dakika spor Her türlü spor olabilir: yürüyüş, egzersiz, yüzme, koşu ... Sigara içmemek Hiç başlamamak İçiyorsa bırakmak

Yaşlılarda erken tanı da çok önemlidir: Yaşlılarda şu belirtiler önemsenmeli ve dikkatle değerlendirilmelidir nefes darlığı inatçı öksürük göğüs üzerinde ağrı uzun süren ses kısıklığı şişlik veya kitle ele gelmesi sık idrara gitme ve çok su içme beklenmeyen ve anormal kanamalar uzun süren yara, ben veya siğilde hızlı büyüme

Hastalık “aranırsa” bulunur “yaşlı için daha geçerli” Yaşlılar sağlık kuruluşunu “az” kullanır Yaşın gereği sayar Hastalık bulunacağından korkar Götürecek kimsesi yoktur Depresyondadır – gitmek istemez Algılama bozukluğu – farkında olmaz Toplumun bakışı “bu yaştan sonra ...”

Yaşlılarla ilgili bazı özellikler Yaşlıların “bilinmeyen” sorunları vardır Tanısı konmamış sağlık sorunları Ortalama 3,5 hastalık - kalp-akciğer h., kanser, Yaşlılar “yalnız” kimselerdir İki kadından birinin eşi yok Altı erkekten birinin eşi yok Çocukların ilgisi Yaşlıların eğitim düzeyi düşüktür Erkeklerin %42’si okula gitmemiş Kadınların %75’i okula gitmemiş

Tedavi ve izlem programı yapma Hasta bulunanların tedavi ve izlemi Kendine yeterli olmayanlara destek Gerekenlere rehabilitasyon Sorunu olmayanların yıllık kontrolü

“Yaşlanmak, bir dağa tırmanmaya benzer; çıktıkça yorgunluğunuz artar, nefesiniz daralır, ama görüş açınız genişler...” Ingmar Bergman

Yaşama yıllar katın Herkes uzun yaşamak istiyor; ama Ömrü uzatın Herkes uzun yaşamak istiyor; ama kimse ihtiyarlamak istemiyor J. Swift Yıllara yaşam katın

“Gençlikte yaşlılığa ömür ayırmak gerek” Anadolu söylemi …

Yağlı Besinler Kilo Artışına Neden Olur PROTEİN KARBONHİDRAT YAĞ Enerji 9 kcal/g Enerji 4 kcal/g

Yaşlıların Sağlık Hizmeti Kullanımı, Kayseri (Kayseri merkez, 7 Sağlık Ocağı, 65 yaş üzeri 584 kişi) (Geriatri, 5: 138-143, 2002) Sağlık kuruluşu Son yılda Başvuran (%) Ortalama başvuru Herhangi sağlık kuruluşu 93,3 5,86 Sağlık Ocağı 72,2 3,27 SSK Hastanesi 36,2 1,17 Devlet Hastanesi 22,9 0,58 Tıp Fakültesi Hastanesi 11,4 0,25 Özel doktor-hastane 9,6 0,24 Diğer (dispanser, askeri hast., vb.) 5,4 0,35