BANKALAR AÇISINDAN YENİ TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDAKİ KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER Hazırlayan: Murat Haznedar

6502 Sayılı yeni Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun 28. 11 6502 Sayılı yeni Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun 28.11.2013 tarihli resmi gazetede yayınlanmış olup, 28.05.2014 tarihinde yürürlüğe girecektir.(m.87) Eski 4077 Sayılı Kanun Bankalar açısından sadece, Tüketici Kredileri, Konut Kredileri ve Kredi Kartları bakımından uygulama alanına sahip iken 6502 Sayılı Yeni Kanun, tüketiciler ile imzalanan her türlü sözleşme ve hukuki işlemleri (havale, eft, kiralık kasa, kredili mevduat, internet bankacılığı vs.) kapsamı alanına almıştır. (m.3)

Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişi.(m.3) Şirketlerin her türlü faaliyetleri kar elde etme amacına yönelik kabul ettiğinden şirketler hiçbir zaman tüketici olamazlar. Buna karşılık, dernekler, vakıflar ve konut yapı kooperatiflerinin gerçek kişi ortakları (m.39/3) tüketici olarak kabul edilebilir.

Tüketici işlemleri için bileşik faiz yasağı getirilmiştir Tüketici işlemleri için bileşik faiz yasağı getirilmiştir. Buna göre, temerrüt hâli de dâhil olmak üzere, tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanması mümkün değildir. (m.4) (5464 sayılı Kanun’un m.26 düzenlemesi ile paralel)

İki taksitin üst üste ödenmemesi sebebiyle muaccel kılınan taksitlerin hesaplanmasında faiz, komisyon ve benzeri masraflar dikkate alınmayacaktır. (m.28/2) Maddenin gerekçesinde, muaccel kılınan taksitlerde taksit tutarlarından faiz, komisyon ve benzeri masrafların çıkartılması gerektiği açıkça belirtilmiştir.

Bankanın tüketiciye faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında ödemenin ertelenmesi imkanı sunduğu her durum tüketici kredisi sözleşmesi olarak kabul edilmekte ve bunun hukuki sonuçlarına tabi olmaktadır. (m.22) Kanunun gerekçesinde, vadenin geldiği aşamada yapılan bu tür anlaşmaların da bu kapsamda olacağı belirtilmiştir.

Tüketici kredilerinde, iki taksit üst üste ödenmediğinde borçluya verilen 1 haftalık süre 30 güne çıkartılmıştır. (m.28)

Tüketici kredisi sözleşmelerinde, akdî faiz, efektif yıllık faiz veya kredinin toplam maliyetinin yer almaması durumunda, kredi tutarı faizsiz olarak sözleşme süresinin sonuna kadar kullanılacaktır. (m.25/2) (Konut finansmanı sözleşmeleri bakımından benzer bir düzenleme bulunmamaktadır)

Konut kredilerinde taksitin vadesinde ödenmemesi halinde 5 gün içinde müşteriye ihbarname gönderilmesi uygulaması kaldırılmıştır. Konut kredilerinde iki taksit üst üste ödenmediğinde müşteriye çekilen ihtarnamede borçluya verilen süre eski kanunda 1 ay iken yeni kanunda bu süre 30 gün olarak belirlenmiştir. (m.34)

Tüketici işlemlerinde, tüketicinin borçları için alınan her türlü şahsi teminat adi kefalet sayılmıştır.(m.4)

Tüketici kredilerinde ve konut kredilerinde, temerrüt faizinin akti faizin %30’undan fazla kararlaştırılamayacağına dair kural yeni kanunda yer almamıştır. (m.39/4 -Sözleşme öncesi bilgilendirme, sözleşmenin zorunlu içeriği, kapsam dışı sözleşmeler, tüketici ile kredi verenin hak ve yükümlülükleri, cayma hakkı, erken ödeme, efektif yıllık faizin hesaplanması, tüketici kredilerine ilişkin reklamların zorunlu içeriği, fesih hakkının kullanılması, temerrüt, kredinin devri, bağlı kredi ile diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.)

Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru sınırı, İlçe Hakem Heyetleri için 2 Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru sınırı, İlçe Hakem Heyetleri için 2.000 TL.na, İl Hakem Heyetleri için 3.000 TL.na çıkartılmıştır. Eski kanundan farklı olarak parasal sınırlar üzerindeki bir uyuşmazlık için Hakem Heyetlerine başvuru yasaklanmıştır. (m.69) (Eski kanun zamanında parasal sınırlar üzerinde de başvuru mümkün bulunmaktaydı ancak hakem heyetinin verdiği kararın bağlayıcılığı bulunmamakta sadece delil olarak kabul edilmekteydi.)

İtiraz olunan kararın, esas yönünden kanuna uygun olup da, hesap hatası, maddi hata veya kanunun olaya uygulanmasında hata edilmiş ise tüketici mahkemelerine kararı düzelterek onama yetkisi verilmiştir. (Eskiden mahkeme bu tür durumlar olsa bile iptal kararı verebildiğinden, tüketicinin süreci yeniden başlatması gerekmekteydi)

Hakem Heyeti kararlarının 7201 sayılı Tebligat Kanunu’na göre tebliği öngörülmüştür. (m.70)

Müşteri Bankalar Birliği Müşteri Şikayetleri Hakem Heyetine başvuruda bulunduktan sonra aynı konuda Tüketici Hakem Heyetine de başvuruda bulunabilir. (m.79) Ancak, Tüketici Hakem Heyetine başvurduktan sonra artık Bankalar Birliği Müşteri Şikayetleri Hakem Heyetine başvuruda bulunamaz. Bu tür bir başvuru varsa banka hakem heyetini durumdan haberdar etmelidir. (Tebliğ m.7)

Tüketiciden; kendisine sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği (hesap açma, kredi kullandırma vs) ve sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler (Örneğin Bankacılık Kanunu m.37 gereğince kayıt tutma yükümlülüğü) ile sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar (örneğin, internet bankacılığı güvenlik hizmetleri) için ek bir bedel talep edilemez. (m.4)

Bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar tarafından tüketiciye sunulan ürün veya hizmetlerde ise tüketiciden faiz dışında alınacak her türlü ücret, komisyon ve masraf türleri ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlığın görüşü alınarak bu Kanunun ruhuna uygun olarak ve tüketiciyi koruyacak şekilde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenir. (m.4)

Yargının konuya bakışı ancak haklı + makul + belgeli masrafların müşterilerden talep edilebileceğidir. Haklı olması sözleşmede yazılı olmasını, Makul olması gerçekte yapılan masraf ile orantılı olmasını, belgeli olması mutlaka masrafın bir belgeye bağlanmış olmasını ifade etmektedir. Tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa ilişkin bilgilerin, sözleşmenin eki olarak kâğıt üzerinde yazılı şekilde tüketiciye verilmesi zorunludur. (m.4)

Belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde (örneğin kredili mevduat) sözleşme değişikliklerinin veya sözleşmenin bir örneğinin müşteriye «kalıcı veri saklayıcısı» ile bildirilmesi imkanı getirilmiştir. (m.4, m.26) (Kalıcı Veri Saklayıcısı: Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkân veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamı)

Kredi kartı sözleşmeleri, faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında, ödemenin üç aydan daha uzun süre ertelenmesi veya benzer şekilde taksitle ödeme imkânı sağlanması hâlinde tüketici kredisi sözleşmesi olarak değerlendirilir. Ancak bu durumda uygulanacak faiz oranı kredi kartı sözleşmesi uyarınca belirlenen orandan fazla olamaz.

Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin tüketici kredisi sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkını kullanan tüketicinin krediden faydalandığı hâllerde, tüketici, anaparayı ve kredinin kullanıldığı tarihten anaparanın geri ödendiği tarihe kadar olan sürede tahakkuk eden faizi en geç cayma bildirimini kredi verene göndermesinden sonra otuz gün içinde geri öder.

Belirli süreli kredi sözleşmesine ilişkin bir hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile ilgili işlemler yapılması durumunda, tüketiciden bu hesaba ilişkin herhangi bir isim altında ücret veya masraf talep edilemez. Bu hesap, tüketicinin aksine yazılı talebi olmaması hâlinde kredinin ödenmesi ile kapanır. Tüketicinin açık talimatı olmaksızın, belirli süreli kredi sözleşmesi ile ilişkili bir kredili mevduat sözleşmesi yapılamaz. (m.31)

Kart çıkaran kuruluşlar, tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadır. (m.31)

Konut kredilerinde erken ödeme ücretleri yeniden belirlenmiştir Konut kredilerinde erken ödeme ücretleri yeniden belirlenmiştir. Buna göre; vade sonuna 36 aydan daha az bir zaman kalmışsa %1, daha fazla bir zaman kalmışsa %2 oranında erken ödeme tazminatı talep edilebilecektir. (m.37) Refinansman işlemlerinde erken ödeme ücreti alınabileceği bu kanunda da düzenlenmemiştir. Bununla birlikte, refinansman işlemlerine ilişkin düzenlemeleri de kapsayacak bir Yönetmeliğin yayınlanacağı belirtilmiştir. (m.39)

Tüketicinin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi ile ilgili sigorta yaptırılamayacaktır. Tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi hâlinde, istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, banka tarafından kabul edilmek zorundadır. (m.29)

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki tüketici işlemlerine, bunların hukuken bağlayıcı olup olmadıklarına ve sonuçlarına bu işlemler hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmiş ise kural olarak o kanun hükümleri uygulanır. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulan ve hâlen geçerli sözleşmelerin bu Kanuna aykırı hükümleri yürürlük tarihinden itibaren uygulanmaz.

Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu işlemler ile ilgili diğer kanunlarda düzenleme olması, bu işlemin tüketici işlemi sayılmasını ve bu Kanunun görev ve yetkiye ilişkin hükümlerinin uygulanmasını engellemez. (m.83) Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmelik ve diğer mevzuatın, bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır. (Geçici madde 1)