6502 SAYILI KANUNDA FİNANSAL TÜKETİCİYE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER

6502 SAYILI KANUNDA FİNANSAL TÜKETİCİYE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü 6502 SAYILI KANUNDA FİNANSAL TÜKETİCİYE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER Bayram UZUNOĞLAN Genel Müdür Yardımcısı V. Afyon, 07/02/2015

SUNUM PLANI I- GİRİŞ II- BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YAŞANAN TÜKETİCİ SORUNLARI III- FAİZ DIŞI GELİRLERE İLİŞKİN ÜLKEMİZDEKİ MEVCUT DURUM IV SAYILI KANUNDA BANKACILIK SEKTÖRÜNE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER V- ÜCRET VE KOMİSYONLAR İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI VI-ŞİKAYET VE TALEPLER VII-SONUÇ

I- GİRİŞ - Tüketicinin korunması kavramı;
Güçlüler karşısında zayıfların korunması ihtiyacından doğmuştur. Günümüzde tüketiciler en çok enerji, telekomünikasyon ve bankacılık sektörlerinde mağdur edilmektedir. Tüketicinin korunmasının temel amacı; tüketicilerin bilinçli karar verebilmeleri için gerekli bilgiyi alabilmesini, haksız ve aldatıcı uygulamalara maruz kalmamasını ve uyuşmazlıkları çözebilmek için hak arama yollarına başvurabilmelerini sağlamak olarak özetlenebilir. Hatta bu koruma tüketiciye rağmen tüketiciyi korumak noktasında düşünülebilir.

I- GİRİŞ Ülkemizde 2002 yılından itibaren makro ekonomik göstergelerde görülen iyileşmeler paralelinde faiz oranlarında ciddi bir düşüş gözlemlenmiştir. Büyüme sürecindeki bankacılık sektöründe faiz oranlarının düşmesiyle birlikte banka gelirlerinin faiz gelirlerine olan bağımlılığı azalmıştır. Bu kapsamda, bankacılık sektörü faiz oranlarındaki düşüşten kaynaklanan gelir kayıplarını, faiz dışı gelirler kapsamında olan ücret, komisyon ve masraflardan karşılama yoluna gitmişlerdir.

I- GİRİŞ Bankacılık sektörünün faiz dışındaki bu alanlara yönelmiş olması başlangıçta sözleşmede öngörülmeyen ve pek çok isim altında adlandırılan ücret kalemlerinin sonradan tüketiciden talep edilmesi, beraberinde bu konuya ilişkin şikayetlerin de artmasına neden olmuştur. Gerek Bakanlığımıza, gerek Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na gerekse diğer ilgili kurum ve kuruluşlara yapılan başvuruların özellikle Banka ve Kredi Kartları ile Ücret, Komisyon ve Diğer Masraflara İlişkin olduğu görülmüştür.

II- BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YAŞANAN TÜKETİCİ SORUNLARI
Banka ve Kredi Kartlarına İlişkin Sorunlar Ödeme kabiliyeti veya gelir düzeyi yetersiz olan kişilere kredi kartı verilmesi, Kredi kartlarına gelirleriyle orantılı olmayan limitlerin tanınması, Tüketiciden kredi kartı üyelik ücreti alınmamasının yüksek miktarda harcama yapma şartına bağlanması ve dolayısıyla tüketicinin daha fazla borçlanmaya zorlanması, Yargı yoluna başvurarak hakkını arayan tüketicilerin, kartının kullanıma kapatılarak ya da taksitli borçlarının tamamını ödemelerinin istenilmesi ile cezalandırılmaları,

Ücret, Komisyon ve Diğer Masraflara İlişkin Sorunlar Tüketicinin talebi olmadan hesabına avans kredi hesabı açılması, tüketicinin limitini aşan miktarda para çekmesinin teknik olarak engellenmemiş olması, Mevduat hesabını işleten tüketiciden “hesap işletim ücreti”, belli bir süre hesabı hareket görmeyen tüketiciden ise “hesap işletimsizlik ücreti” alınması, Bankaların, kredi kullanımında zorunlu olmayan hayat, konut sigortası vb. kalemleri zorunluymuş gibi göstermeleri ya da bu tür sigortaları tüketicinin istediği sigorta şirketi yerine kendi iştiraki olan kuruluşlardan yapmaya zorlamaları, Tüketici kredilerinin kullandırılması sırasında tüketiciye, bilgisi dışında işsizlik sigortası yapılması, hatta işsizlere, emeklilere ve kamu çalışanlarına da bu sigortanın yaptırılması, Borcunu erken kapatan tüketiciye geriye kalan süreye ilişkin sigorta bedelinin iade edilmemesi,

Ücret, Komisyon ve Diğer Masraflara İlişkin Sorunlar Bankaların tüketici kredisini erken kapatan ve/veya bireysel kredi ödemesinde ara ödeme yaparak bir veya birden fazla kredi taksitini erken ödeyen tüketiciler için gerekli faiz indirimlerinin yapılmaması veya eksik yapılması, Tüm ödemelerini tamamlamış ve banka ile bir borç-alacak ilişkisi kalmamış tüketicilere taşınmazın üzerindeki ipoteğin kaldırılması hususunda Tapu İdaresine yönelik vereceği bir yazı için “ipotek fek ücreti” adı altında tüketicilerden TL ücret alınması, Kredi faiz oranlarındaki düşüşten faydalanmak isteyen tüketicilere kredi yapılandırmalarında, yeniden dosya ve ekspertiz gibi masrafların yüklenmesi, Bozuk para sayma ücreti, kasa ziyareti ücreti gibi haksız ve makul olmayan ücretlerin tüketicilerden talep edilmesi,

Ücret, Komisyon ve Diğer Masraflara İlişkin Sorunlar Ekspertiz işlemlerinde, tüketicilerden belgelendirilen masraflardan daha yüksek miktarda ücret talep edilmesi, İlgili mevzuat gereği verilmesi zorunlu olan kredi sözleşmesinin bir nüshasının tüketiciye verilmemesi, bu sözleşmenin sonradan istenmesi durumunda ise tüketiciden ayrıca ücret talep edilmesi, Yargı yoluna başvurarak hakkını arayan tüketicilerin, sicillerinin ya da istihbaratlarının olumsuza çevrilerek cezalandırılmaları, Tüketici kredilerine ilişkin yapılan reklam ve ilanlarda ödenecek komisyon ve masrafları içeren aylık ve yıllık toplam maliyet oranları yerine sadece faiz oranlarına yer verilmek suretiyle eksik bilgilendirmenin yapılması,

YILLARA GÖRE YAPILAN BAŞVURU SAYILARINDA BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN ORANI * ; %87 ; %72 ; %59 54.996; %33 47.346; %26 *2014 yılının ilk 10 ayında yapılan başvuru sayısı

ADLİ İSTATİSTİK 2013

III- FAİZ DIŞI GELİRLERE İLİŞKİN ÜLKEMİZDEKİ MEVCUT DURUM

*Aralık 2014 itibariyle-Bankalararası Kart Merkezi (BKM)

Ücretsiz kart sayıları 5,94% 3,38 Ara.14

IV- 6502 SAYILI KANUNDA BANKACILIK SEKTÖRÜNE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER
i-Temel ilkeler (Madde-4) ii-Tüketici sözleşmelerindeki haksız şartlar (Madde 5) iii-Tüketici kredileri (Madde 22-31) iv-Konut finansmanı (Madde 32-39) v-Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmeler (Md.49)

i-Temel ilkeler (Madde-4) Tüketiciden; - Kendisine sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılması beklenen ve sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile - Sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için ek bir bedel talep edilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Bankacılık işlemlerinde faiz dışında hangi hizmetlerden ücret, komisyon ve masraf alınacağı hususu, Bakanlığımızın görüşü alınarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) tarafından bu Kanunun ruhuna uygun olarak ve tüketiciyi koruyacak şekilde belirleneceğine ilişkin düzenleme yapılmıştır. Kanun’da düzenlenen sözleşmelere istinaden tüketiciden talep edilecek «her türlü ücret, komisyon ve masrafa» ilişkin bilgilerin, sözleşmeye ek olarak kağıt üzerinde yazılı şekilde tüketiciye verilmesi zorunlu kılınmıştır. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 4 üncü maddesine istinaden BDDK tarafından hazırlanan “Finansal Tüketicilerden Faiz Dışında Alınacak Ücret, Komisyon Masraflara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” 03/10/2014 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik ile tüketicilere sunulan ücret, komisyon ve masraflara ilişkin usul ve esaslar çerçevesinde Bankalarca tüketicilere sunulan hizmetler belirlenerek, bu hizmetler kapsamında tüketicilerden tahsil edilebilecek ücret, komisyon ve masraflara ilişkin temel ilkeler ile bu ücretlerin tahsiline dair usul ve esaslar düzenlenmiştir.

i-Temel ilkeler (Madde-4) Türk Borçlar Kanunu ve Kredi Kartları Kanununda olduğu gibi bu Kanunla da temerrüt hali de dâhil olmak üzere, tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanmasına son verilmiştir. Katılım bankaları da bu Kanun’un tüm düzenlemeleri yönünden kapsam içerisinde olacaktır. Kanunda yazılı olarak düzenlenmesi öngörülen sözleşmeler ile bilgilendirmelerin «en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir» şekilde düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir. Sözleşmede öngörülen koşulların, sözleşme süresi içerisinde tüketici aleyhine değiştirilmesi yasaklanmıştır. Adi kefalet hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmiştir.

ii-Tüketici sözleşmelerindeki haksız şartlar (Madde-5) Haksız şart; tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye dâhil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme şartlarıdır. Tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer alan haksız şartların kesin olarak hükümsüz olduğu düzenlenmiştir. Bir sözleşme şartı önceden hazırlanmış ve standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilecektir. Faaliyetlerini, kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütmekte olan kişi veya kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de niteliklerine bakılmaksızın bu madde hükümleri uygulanacaktır.

iii- Tüketici kredileri (Madde 22-31) Tüketici kredisi sözleşmesi, kredi verenin tüketiciye, faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında ödemenin ertelenmesi, ödünç veya benzeri finansman şekilleri aracılığıyla kredi verdiği veya kredi vermeyi taahhüt ettiği sözleşmeyi ifade etmektedir. Kredi sözleşmesinin kurulmasından makul bir süre önce, sözleşme öncesi bilgi formunun tüketiciye verilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Tüketiciye ilk defa tüketici kredisi sözleşmesinde; herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin 14 gün içinde cayma hakkı tanınmıştır. Tüketicinin açık talebi olmaksızın krediyle ilgili sigorta yaptırılması yasaklanmış, tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi halinde ise istediği sigorta şirketi ile imzaladığı poliçe kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacaktır.

iii-Tüketici kredileri (Madde 22-31) Bankaların, kredinin ödenmesi için açılan hesaplardan, sadece kredi ile ilgili işlemler yapılması durumunda tüketicilerden bir ücret ya da masraf talep etmesi yasaklanmıştır. Diğer taraftan bu hesabın, tüketicinin aksine yazılı talebi olmaması halinde kredinin ödenmesi ile kapanması zorunlu tutulmuştur. Tüketicinin açık talimatı olmadan Bankalar, kredi sözleşmesi ile ilişkili bir kredili mevduat sözleşmesi yapamayacaktır. Kredi kartlarına ilişkin sözleşmeler, ödemenin üç aydan daha uzun süre faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında ertelenmesi veya taksitle ödeme imkanı sağlamaları halinde tüketici kredisi sözleşmesi olarak değerlendirilecektir. Kart çıkaran kuruluşlar, tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmakla zorunlu kılınmıştır.

iv-Konut finansmanı (Madde 32-39) Konut finansmanı sözleşmesi; konut edinmeleri amacıyla tüketicilere kredi kullandırılması, konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması, sahip oldukları konutların teminatı altında tüketicilere kredi kullandırılmasına yönelik sözleşmeler olarak tanımlanmıştır. TBMM Genel Kurulu’nda verilen önergeyle, konut kredisi çeken tüketicilerimizin bu kredilerini erken ödemeleri durumunda mevcut düzenlemelere göre ödemek zorunda oldukları %2’lik erken ödeme tazminatının, kalan vadesi 36 ayı aşmayan kredilerde erken ödenen tutarın %1’ini geçemeyeceği düzenlenerek bu konuda tüketicilerimize önemli bir katkı sağlanmıştır. Bağlı kredilerde, konutun hiç ya da gereği gibi teslim edilmemesi nedeniyle tüketicinin, Kanunun 11 inci maddesinde belirtilen seçimlik haklarından birini kullanması halinde satıcı ve konut finansmanı kuruluşu müteselsilen sorumlu tutulmuştur.

iv-Konut finansmanı (Madde 32-39) Tüketicinin açık talebi olmaksızın krediyle ilgili sigorta yaptırılması yasaklanmış, tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi halinde ise istediği sigorta şirketi ile imzaladığı poliçe kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacaktır. Bankaların, kredinin ödenmesi için açılan hesaplardan, sadece kredi ile ilgili işlemler yapılması durumunda tüketicilerden bir ücret ya da masraf talep etmesi yasaklanmıştır. Diğer taraftan bu hesabın, tüketicinin aksine yazılı talebi olmaması halinde kredinin ödenmesi ile kapanması zorunlu tutulmuştur. Tüketicinin açık talimatı olmadan Bankalar, konut finansmanı sözleşmesi ile ilişkili bir kredili mevduat sözleşmesi yapamayacaktır.

v-Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmeler (Madde 49) Finansal hizmetlerin mesafeli satışına ilişkin AB Yönergesi ilk defa iç hukukumuza aktarılmıştır. Tüketicinin her türlü banka hizmeti, kredi, sigorta, bireysel emeklilik, yatırım ve ödeme ile ilgili mesafeli sözleşme kurulmadan önce bilgilendirilmesi zorunlu tutulmuştur. Tüketiciler, finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmelerden 14 gün içinde cayma hakkına sahiptir.* (*) Sigorta sözleşmeleri ve bireysel emekliliğe ilişkin sözleşmelerde ise cayma süresi hakkında diğer mevzuatta yer alan tüketici lehine olan hükümler uygulanacaktır.

vı-İdari yaptırımlar (Madde 77) Tüketici kredileri ve konut finansmanı sözleşmelerinde sözleşme ve bilgilendirme yükümlülüklerine aykırılık halinde sözleşme veya işlem başına TL, Cayma hakkı, erken ödeme, temerrüt gibi aykırılıklarda sözleşme veya işlem başına TL, Ücretsiz kart çıkartma yükümlülüğüne aykırılık halinde TL, Aykırılığın tespit edildiği tarih itibarıyla bir takvim yılında uygulanan toplam idari para cezası tutarının yirmi beş bin Türk Lirasını aştığı durumlarda, bu miktardan az olmamak ve yüz milyon yüz bin Türk Lirasını geçmemek üzere toplam idari para cezası tutarı; Bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar için, kamuya açıklanan en son finansal tablolarda yayınlanan öz kaynağının binde beşini aşamaz.

V- ÜCRET VE KOMİSYONLAR İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
i-Dosya Masrafı: Tüketiciler ile bankalar arasında yaşanan en temel uyuşmazlık konularından biri olup, Tüketici Hakem Heyetleri ile Tüketici Mahkemelerinde görülen davalar içinde önemli bir yer işgal etmektedir. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi; kredi açılırken bankaların yapması mutad ve zorunlu olan masrafları tüketiciden isteyebileceğini, bunun dışında sebebi ve dayanağı açıklanmadan dosya masrafı adı altında tüketiciden para talep edilmesi veya sözleşmeye bu yönde bir hüküm konulmasını Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında “haksız şart” olarak değerlendirmekteydi. Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin istikrarlı ve yerleşik uygulamaları ile tüketicilerden talep edilen giderlerin «haklı, makul ve belgeli» olması zorunlu idi.

ii-Yeniden Yapılandırma Ücreti: Özellikle faiz oranlarında yaşanan düşüş nedeniyle tüketiciler kredilerin yeniden yapılandırılması talebiyle Bankalara başvurmakta ancak Bankalar yeniden yapılandırma ücreti veya masraf karşılığında kredileri yeniden yapılandırmaktadır. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi; faiz oranlarındaki düşüş nedeniyle Bankanın tüketicinin yeniden yapılandırma talebini kabul ettiği, bu nedenle masraf, komisyon adı altında ücret talep etmesinin Kanuna uygun olmadığı, aksi halin haksız şart niteliğinde olacağı, yapılandırmanın tümüyle bankanın insiyatifinde olduğundan, ayrıca masraf ve komisyon talebinin Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna aykırı olduğunu değerlendirmekteydi.

iii-Hesap İşletim Ücreti: Yargıtay, bankacılık işlemleri sözleşmesine dayanılarak açılan mevduat hesabından tahsil edilen hesap işletim ücretine ilişkin uyuşmazlığın genel görevli mahkemeler önünde çözümlenmesi gerektiğine hükmettiğinden hesap işletim ücretlerini Mülga 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında değerlendirilmemekteydi. Ancak 6502 sayılı Kanunun 3/l maddesinde tüketici işlemi, “Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlem” şeklinde yeniden tanımlanarak bankacılık işlemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar da Kanun kapsamına alınmıştır.

VI- ŞİKAYET VE TALEPLER
Sektörün Hakem Heyetleri ile ilgili olarak şikayet ve talepleri Uyuşmazlık konusu ile ilgili olarak savunma alınmadığı, Farklı firma yada bankaya ait başvuruların kendilerine iletildiği, Görev alanına girmeyen konularda savunma talep edildiği yada karar alındığı, Savunmalara cevap sürelerinin farklılık arz ettiği, Belirsiz talepler hakkında karar verildiği, Birden fazla şikayetçi hakkında tek karar verildiği, Banka lehine verilen kararlarda da tebligat ücretinin ödenmesine karar verildiği, Savunma ya da karar metinlerinde başvuru sahibinin adı soyadı, T.C. Kimlik numarasına yer verilmediği,

Sektörün Hakem Heyetleri ile ilgili olarak şikayet ve talepleri Kredi ile ilişkili KKDF ve BSMV gibi vergilerin iadesine karar verildiği, İtirazın iptali alacağın tahsili konusunda karar vermemeleri, Avukatlarca kararların Bankaya tebligatı yapılmadan ödeme emri düzenledikleri

Hakem Heyetlerinin Bankacılık Sektöründen şikayet ve talepleri Bilgi, belge ve açıklama taleplerinin süresi içerisinde ve mutlaka cevap verilmesi Bu Hakem heyetlerinin doğru, tutarlı, hızlı ve hakkaniyete uygun karar vermelerini sağlayarak gereksiz zaman ve emek kaybını ortadan kaldıracaktır.

Sorunların temel kaynağı Ürün veya hizmet sunanların tüketicilere karşı yeterince şeffaf olmamaları ve önceden, doğru ve yeterli bilgilendirme yapmamaları Diğer taraftan Tüketicilerin de yeterli bilinç düzeyine sahip olmamaları # Tüketicilere yönelik olarak; * Tüketici bilinciyle alakalı konuların milli eğitim müfredatında yer alması sağlanmıştır. * Çok sayıda televizyon, radyo ve mecra kuruluşları ile eğitim kurumlarında; panel, seminer, konferans gibi programlara iştirak edilmiştir. * 15 Mart Dünya Tüketici Haftası etkinlikleri çerçevesinde her yıl 7 dalda bilinçli tüketici ödüllerinin dağıtılması, tüketicinin sağlık ve güvenliği ile alakalı broşürler bastırılması ve dağıtılması temin edilmiştir. * Ayrıca, akıllı telefonlar üzerinden Tüketicilerin Tüketici, Reklam ve Ürün Güvenliği Şikayeti yapabilmeleri için Bakanlığımızca Mobil Tüketici uygulaması başlatılmıştır.

“Bilinçli Tüketici, Basiretli Tacir”
VII-SONUÇ “Bilinçli Tüketici, Basiretli Tacir” “Paydaşlar arasındaki işbirliğinin artırılması” “Yeterli, doğru ve önceden bilgilendirme” Tarafların hak ve menfaatlerinin daha üst düzeyde korunması sağlanacaktır.

TEŞEKKÜRLER…

6502 SAYILI KANUNDA FİNANSAL TÜKETİCİYE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "6502 SAYILI KANUNDA FİNANSAL TÜKETİCİYE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

6502 SAYILI KANUNDA FİNANSAL TÜKETİCİYE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "6502 SAYILI KANUNDA FİNANSAL TÜKETİCİYE İLİŞKİN YER ALAN DÜZENLEMELER"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim