Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Bilgisayarlar: Bilgi Çağının Araçları Bölüm 2 Uygulama Yazılımları: İşi yaptırmak

2Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Amaçlar İşletim sistemleri ve uygulama yazılımlarını ayırt etmek Kişilerin ve şirketlerin yazılımı elde etme metotlarını listelemek Göreve dayalı (task-oriented) yazılımın çeşitlerini listelemek ve genel olarak anlatmak Hem büyük hem de küçük şirketler için piyasada bulunan yazılım çeşitlerini tanımlamak Yazılımla ilgili etik konuları tartışmak Çeşitli bilgisayar profesyonellerinin görevlerini anlatmak

3Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Uygulama Yazılımı Belirli bir problemi çözmek veya bir görevi yerine getirmek için kullanılan yazılım

4Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Yazılımı elde etmek: Geleneksel yöntemler Özel (Custom) yazılım Özel (Custom) yazılım  Kuruluş tarafından programcılara yazdırılır Paket (ticarî) yazılım Paket (ticarî) yazılım  Bir mağaza, katalog veya Web sitesinden satın alınır

5Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Özel Yazılım Özellikle kuruluşun ihtiyaçlarına uygun olarak oluşturulur  Kuruluşun görevlendirdiği programcılar yazılımı tasarlar, yazar, test eder, ve uygulamaya koyar Aşırı derecede karmaşık olabilir ve yazılması yıllar sürebilir Return

6Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Paket Yazılım Mağazalar, kataloglar veya Web sitelerinde satılır Mağazalar, kataloglar veya Web sitelerinde satılır  Bazen İnternetten indirilir Pakette yazılımın içinde bulunduğu bir veya daha fazla CD veya DVD bulunur  Genellikle yazılım dökümantasyonu içerir Kullanıcı-dostuKullanıcı-dostu(kullanımı kolay) olarak tasarlanmıştır Kullanıcı-dostu Return

7Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Kullanıcı-dostu Yazılım Kullanımı kolay  Yeni başlayan bir kullanıcı için bile sezgiyle anlaşılabilir olmalıdır  Minimum çalışma ve dökümantasyonla kullanılabilmelidir Return

8Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Yazılımı Elde Etme:Yeni Yöntemler Ücretsiz yazılım (Freeware) Ücretsiz yazılım (Freeware) Kamuya Açık Yazılım (Public Domain) Kamuya Açık Yazılım (Public Domain) Açık-Kaynakkodlu (Open-Source) yazılım Açık-Kaynakkodlu (Open-Source) yazılım Paylaşılan yazılım (Shareware) Paylaşılan yazılım (Shareware)

9Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Ücretsiz Yazılım(Freeware) Programcı her türlü kullanım için ücretsiz olarak verir  Programcı lisansı elinde tutar  Kullanımında kısıtlamalar yapılabilir  İzinsiz değiştirilemez veya yeniden dağıtım yapılamaz Return

10Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Kamuya Açık Yazılım (Public Domain) Telif hakkı(copyright) alınmamış yazılımdır  İzinsiz kullanılabilir hatta değişiklik yapılabilir Genellikle üniversiteler ve/veya devlet ödeneklerini kullanan araştırma enstitüleri tarafından geliştirilmiştir Return

11Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Açık Kaynak Kodlu Yazılım (Open-Source Software) Ücretsiz yazılımın(Freeware) bir çeşididir Kaynak koda erişilebilir  Kaynak Kod (Source code): insanlar tarafından okunabilir Diğer programcılar programlar üzerinde serbestçe değişiklik yapabilir veya yeniden dağıtım yapabilir  Programın hatalarını (bug) bulmaya yardımcı olur ve daha kolay geliştirilmesini sağlar Return

12Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Paylaşılan Yazılım (Shareware) Telif hakkı olan yazılım, deneme süresi için ücretsizdir Beğenirseniz, ücretini ödeyerek kayıtlı kullanıcı olursunuz  Çoğu programcı insanların kayıtlı kullanıcı olmasını sağlamak için ücretsiz dokümantasyon, geliştirmeler, destek ve güncellemeler sağlar Return

13Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Ticarî yazılım satın almak Her bir bilgisayar için kişisel kopyalar Yerleşik (Site) Lisans Yerleşik (Site) Lisans Elektonik Yazılım Dağıtımı (Electronic software distribution) Elektonik Yazılım Dağıtımı (Electronic software distribution) Uygulama Servis Sağlayıcısı (Application Service Provider) Uygulama Servis Sağlayıcısı (Application Service Provider)

14Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Yerleşik (Site) Lisans Yazılım lisans şartlarına bağlı olarak bazı veya bütün bilgisayarlara kuruludur  Müşteri kaç kullanıcı olduğunun kaydını tutar Kullanıcı sayısı lisans sayısını aşamaz  Müşteri yazılımı ve kılavuzları kopyalar ve kullanıcılarına dağıtır Bazı kuruluşlar ağ(network) lisansı kullanır  Yazılım, sunucu(server)da kuruludur  Lisans ücreti o andaki kullanıcıların sayısına bağlıdır Return

15Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Elektronik Yazılım Dağıtımı (Electronic Software Distribution) Yazılım İnternetten edinilir  Genellikle ücretsiz(freeware) ve paylaşılan(shareware) dır  Bazı ticari yazılımlar Tipik senaryo:  Yazılım deneme süresi için indirilir  Eğer kayıt olmazsanız(ödeme yapmazsanız) yazılım, deneme süresi sonunda kendini etkisiz kılar Return

16Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Uygulama Servis Sağlayıcı (Application Service Provider) Uygulamaları internet yoluyla işletmelere teslim eder  ASP yazılım ve veriyi sistemlerinde muhafaza eder Müşteri, ihtiyacı olduğuna uygulamalara internetten erişir  Özel yazılım oluşturup bakımını sağlamaya veya paket yazılım satın almaya bir alternatif oluşturur Yazılımı “kiralamak”, kullanıma göre ödeme Return

17Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Göreve Dayalı (Task-Oriented) Yazılım Verimliliği artırıcı özelliğinden dolayı genellikle “ productivity software” olarak adlandırılırlar. Genel kategorileri:  Kelime İşleme/Masaüstü Yayınlama (publishing) Kelime İşleme/Masaüstü Yayınlama (publishing) Kelime İşleme/Masaüstü Yayınlama (publishing)  Elektronik Tablolama (spreadsheets) Elektronik Tablolama (spreadsheets) Elektronik Tablolama (spreadsheets)  Veritabanı (Database) Yönetimi Veritabanı (Database) Yönetimi Veritabanı (Database) Yönetimi  Grafikler Grafikler  Haberleşme Haberleşme  Diğerleri Diğerleri

18Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Kelimelerle Çalışmak Kelime İşleme  En çok kullanılan kişisel bilgisayar yazılımıdır  Hatırlatıcılar(memo), raporlar, belgeler oluşturmak  Grafikleri belgelerle birleştirmek Masaüstü Yayınlama  Yüksek seviyeli yayın ihtiyaçları Gazeteler Broşürler, promosyon malzemeleri Return

19Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Elektronik Tablolar(Spreadsheets) Sayılı satır ve sütunlardan oluşur “…farzedelim” analizi yapar “…farzedelim” analizi yapar  Bir hücre değiştirilir, tablo yeniden hesaplama yapar Veri grafiksel olarak sunulur  Harcamaları bir pay grafiği olarak göstermek Return

20Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Veri Tabanı(Database) Yönetimi Birbine bağlı durumlar(facts) toplamının yönetimini sağlar  Yazılım veriyi depolar, Software can store, erişir, günceller, ve işletir  Veriyi birçok şekilde raporlayabilir ve yazdırabilir Büyük miktarlarda veriyi bilgiye çevirir Return

21Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Grafikler Grafik yazılımları sayısal veriden grafikler ve çizelgeler oluşturur  Trendleri ayırt etmek ve veriyi daha kolay karşılaştırmak Görsel kanıt daha ikna edicidir Tablolama yazılımlarında bulunur Sunum grafikleri “slayt gösterisi” sunumları oluşturur  Yüksek kaliteli grafikler, ses (audio), ve videoyu birleştirir Return

22Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Haberleşme Bilgisayarı telefon hattına veya kabloya bağlayabilme ve diğer bir bilgisayarlarla haberleşebilme yeteneğidir Genellikle internet üzerinden bağlanılır  İnternet üzerinden diğer yerlere erişebilmek için bir gezgin (browser) gereklidir Return

23Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Diğer Görev(Task) Yazılımları Kişisel Bilgi Yöneticileri  Faaliyetlerin kaydını tutar  Genellikle randevu takvimi, adres defteri, ve görev yöneticisi içerir Ofis Süiti (Office Suite)  Birlikte çalışan bir grup temel uygulamalar Uygulamalar arsında kolay veri paylaşımı Uygulamalar arasında benzer görüntü ve his (look and feel)  Tümleşik (Integrated) uygulama Ofis suitinin bir “stripped down” versiyonu Return

24Copyright (c) 2003 by Prentice Hall İş(Business) Yazılımı Dikey Market Yazılımı Dikey Market Yazılımı Çalışma Grupları(Workgroups) için yazılım Çalışma Grupları(Workgroups) için yazılım Küçük İş yazılımı Küçük İş yazılımı

25Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Dikey Market Yazılımı Belli tipteki bir iş(business) için yazılmıştır Bulundukları endüstriyle ilgili tam bilgiye sahip olan şirketler tarafından yazılmıştır  Şirketin iş, müşteriler ve satıcılarla ilgili bilgiyi kolayca muhafaza etmesine imkan sağlar  Şirketin tüm etkinliklerini kapsar Return

26Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Grup Yazılımı (Groupware) Bir grup insanın bilgiyi paylaşmasını ve birlikte kaydını tutmasını sağlar  Müşterek(collaborative) yazılım da denir  Çoğunlukla electronik posta, ağ kurma(networking), planlama(scheduling), ve veritabanı teknolojisini birleştirir  Veri bir merkezde saklanır Çoğunlukla kurumlar tarafından uzaktan idare edilen işçiler aracılığıyla kullanılır Return

27Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Küçük şirket için yazılım Small(Küçük) Office/Home(Ev) Office (SOHO)  Küçük şirketlerde yapılan işler için tasarlanmış, ortalama fiyatlandırma yapılmış yazılım  Örnekler: Muhasebe Yazılımı Yazma ve Reklam Müşteri servisi İrtibatları(contact) tutma Satış indirimleri yapmak Return

28Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Etik ve Uygulama Yazılımı Korsanlık: yazılımın yasadışı kopyasını elde etmek ve kullanmak Sahtecilik (Counterfeiting): Çok sayıda CD-ROM veya DVD-ROM kopyalamak ve onları gerçeğiyle aynı görünecek şekilde paketlemek Yetkisiz yazılım kopyalamak hırsızlıktır

29Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Yazılım Korsanlığı Korsanlık örnekleri  Programı bir laboratuardan veya bir arkadaştan kopyalamak  2 veya 3 adet program satın alarak bunu düzinelerce veya yüzlerce çalışana dağıtmak  Bir tane program satın alıp evde onu birden fazla bilgisayara kurmak

30Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Bilgisayarlar ve İnsanlar Çoğu kuruluşun bilgi teknolojisi departmanı vardır  Kuruluşun bilgisayar kaynaklarından sorumlu olan insanlardan oluşmuştur  Verinin korunup saklanması ve son kullanıcılara hizmetler sağlama

31Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Bilgisayar Toplumu Veri giriş operatörleri işlemek için veriyi hazırlar Bilgisayar operatörleri sistemleri takip eder, çevre birimlerini çalışır durumda tutar, ve yedekleme (backup) yapar Kütüphaneciler(Librarians) işlenmiş diskleri ve teypleri kataloglama yapalarlar Programcılar bilgisayar programlarını tasarlar, yazar, test eder, yürütür, ve bakımını sağlar

32Copyright (c) 2003 by Prentice Hall Bilgisayar Toplumu Sistem analistleri bütün sistemi planlar ve dizayn eder  Programlama ve bir o kadar da işletme konusunda bilgi sahibi olmalıdır Ağ(Network) yöneticileri işletmelerin ağ(lar)ını yürütür ve bakımını sağlar Bilgiişlem Başkanı(Chief Information Officer (CIO)) en önemli teknoloji kararlarını alır  İşletmenin stratejik karar alma takımının anahtar(en önemli) üyelerinden biridir