GÖRME ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM HAYATLARINDA TEKNOLOJİ KULLANIMI VE ÖNEMİ ----

EGİTİMDE GÖRME ENGELLİLER DERNEĞİ MUHARREM OCAL

GİRİŞ Teknolojinin hızla gelişmesi hepimizin hayatında değişikliklere sebep oldu. Özellikle son otuz yılda gelişen bilgisayar teknolojisi görme engellilerin hayatlarında büyük değişime yol açtı. Bilgisayarların serbestçe kullanılmasını sağlayan ekran okuyucu programlar değişimi hızlandıran en büyük etken oldu. Sonrasında kabartma printerlar, taşınabilir hale gelen kabartma ekranlar ve erişilebilir olan tabletler ya da telefonlar görme engellilerin gündelik hayatı kadar eğitim hayatlarını da değiştirdi. Ve tabi iki bütün bunların yanında eğitime teknolojik cihazların girmesi görme engellilerin işlerini epey kolaylaştırdı. bir açıdan da görme engellilerin önüne bazı engeller çıkardı.

GÖRME ENGELLİLER VE BİLGİSAYAR OKUR YAZARLIĞI Eğitim hayatında teknoloji kullanımının artmaya başlaması ile birlikte engelli öğrencinin de bilgisayardan anlama yükümlülüğü ortaya çıkmıştır. Şöyle ki, derslerde kullanılan powerpoint sunuları, pdf dosyaları ya da üniversitelerde veri toplama ve bunların değerlendirilmesinde kullanılan programlar bunların hepsinin görme engellilerin kullanımına uygun hale getirilmesi gerekiyor. Ve çoğu zaman bunlar engellinin kendisinin yükümlülüğü altında olur. Bundan ötürü bir engellinin bilgisayar okur yazarı olması çok önemlidir.

DESTEK TEKNOLOJİLER KABARTMA PRINTERLER Son zamanlarda yaygınlaşmaya başlayan kabartma printerlar ise özellikleri ve kullanım alanlarına göre geniş bir yelpazeye dağılmış durumda. Profesyonel kitap basımına yönelik olan modellerinin yanı sıra, bireysel kullanıma yönelik modelleri de üretilmeye başlanan kabartma printerlar da vardır. bazı printerlarda bulunan şekilleri kabartabilme özelliği ise, eğitim hayatı boyunca öğrencilerin işine en çok yarayacak özelliklerden biridir. Öte yandan, kabartma kullanımının önemine dair belirtmek istediğim bir not ise, görmelerinde herhangi bir sıkıntısı olmayan insanlar bir cismi algıladıklarında bu beyinde bir bölgenin aktif hale gelmesine sebep olur, işte bu bölge aynı zamanda görme engelliler bir cismi dokunarak algıladıklarında da aktif olmaktadır. Kısacası, görmek ve dokunmak beyinde aynı etkiyi yaratmaktadır.

DESTEK TEKNOLOJİLER(devam) Şekil kabartma cihazı Bu cihazlarda tabloları, haritaları, geometrik şekilleri ya da biyoloji alanındaki resimleri veya fizik, kimya ve mühendislik gibi derslerde karşılaşılan şekilleri kabartabilmektedir.

DESTEK TEKNOLOJİLER(devam) KABARTMA EKRANLAR Özellikle son on yılda gelişen teknoloji ile birlikte kabartma ekranlar taşınabilir hale gelmiştir. Kabartma ekranlar kabartma yazının doğasından ötürü ekrandaki tek satırlık bir yazıyı tek satır olarak kabartma ekrana yansıtamaz. Bundan dolayı, kabartma ekranlar genel olarak tek satırdan oluşmaktadır, bu satırlar aynı zamanda cihazın modeline göre ondan 80 karaktere kadar çeşitli sayılarda karakteri kabartabilmektedir. Çalışma mantığı ise bir metni satır, satır okumaktan gelmektedir, cihaz metindeki bir satırı kabartır, ardından kabartma ekran üzerindeki tuşlar vasıtasıyla bir sonraki satırı kabartır. Bluetooth gibi kablosuz teknolojilerin yaygınlaşmasıyla da bu cihazlar cep telefonlarıyla ve tabletlerle birlikte kullanılabilmektedir.

DESTEK TEKNOLOJİLER(devam) OSR YAZILIMLARI İnfty: basılı matematiksel denklemleri dijital ortama geçirmek için geliştirilen bir yazılımdır. Yazılım üç bileşenden oluşmaktadır; infty reader, bir OCR yazılımıdır, 400 ya da 600 DPİ çözünürlükte siyah beyaz olarak taranan basılı matematiksel denklemlerin bulunduğu materyalleri dijital ortama aktarmakta kullanılır. Chattyİnfty ise bu dijital ortama aktarılan matematik kaynaklarını okumakta kullanılır. İnfty editör ise ücretsiz olup bu çıktılar üzerinde çalışmak için kullanılır.

DESTEK TEKNOLOJİLER(devam) Talking LAB QUEST Talking lab quest: lab quest veri toplama ve bunları analiz etmede kullanılan sıradan bir laboratuvar ekipmanıdır. Bu cihaz indipendence science adlı bir firma tarafından scie-voice speach yazılımı eklenerek konuşur hale getirilmiştir. Cihaza yüklenmiş olarak gelen ekran okuyucu menüleri ve yapılan ölçümleri seslendirmektedir. Cihaz, araştırma yapabilmek için yetmişi aşkın sensörle birlikte kullanılabilmektedir. Biyoloji, fizik, kimya ve mühendislik alanlarında kullanılabilecek birçok aparata sahiptir.

Aşağıda lab quest tarafından kullanıcıya sağlanan bilginin bir resimini görebilirsiniz. Yapılan uyarlama sonucunda eklenen sci-voice speach yazılımı sayesinde bu bilgiler aynı zamanda seslendirilmektedir. İlk resimde veri ekranı gösterilmektedir, ikinci resimde ise deneyden elde edilen data tabloları gösterilmektedir, ve üçüncü resimde de, periyodik cetvel gösterilmektedir.

.

.

SONUÇ VE ÖNERİLER Toparlamak gerekirse, görme engelli öğrencilerin eğitim hayatları gören yaşıtlarına göre zordur. Fakat bunların üstesinden yapılacak doğru düzenlemelerle gelinebilir ve böylece, görmeyen öğrencilerin eğitim alırken yaşadıkları sıkıntılar büyük ölçüde açılmış olur. Öte yandan, bir görme engelli eğitim hayatı boyunca bilgisayara, teknolojik cihazlara mahkumdur ve bu yüzden bilgisayar okur yazarı olmak zorundadır. Dolayısıyla, öğrencilerin en geç lise dönemine kadar bilgisayar teknolojilerine hakim bir duruma gelmesi buradaki en önemli nokta.