KAMU İSTİHDAMINDA BÜYÜK DÖNÜŞÜM -PERFORMANS DEĞERLENDİRME ve İŞ GÜVENCESİ- Dr. Erkan AYDOĞANOĞLU Eğitim Sen Eğitim Uzmanı E-Mail: erkanaydogan@gmail.com 1

DÖNÜŞÜMÜN TARİHSEL EVRELERİ 24 Ocak 1980 Kararları… Hizmet Ticareti Genel Anlaşması GATS (1995)… AKP İktidarı (2002- …)

GATS ile Ticarileştirme Taahhüdünde Bulunulan Kamu Hizmetleri (1995) Sağlık ve sosyal hizmetler: Tüm hastane hizmetleri, kreşler vb; Eğitim Hizmetleri: İlk, orta ve diğer öğretim hizmetleri, yüksek öğrenim hizmetleri; Mesleki Hizmetler: Uzmanlık gerektiren hizmetler, bilgisayar ve ilgili hizmetler, diğer mesleki hizmetler; Mali Hizmetler: Sigortacılık ve sigortacılık ile ilgili hizmetler, bankacılık ve diğer mali hizmetler; Haberleşme Hizmetleri: Posta hizmetleri, kurye hizmetleri, telekomünikasyon hizmetleri; müteahhitlik ve ilgili mühendislik-mimarlık hizmetleri; Çevre Hizmetleri: Kanalizasyon hizmetleri, çöplerin kaldırılması hizmetleri, sağlık-çevre ve benzeri hizmetler; Turizm ve Seyahat ile İlgili Hizmetler: Oteller ve lokantalar, seyahat acenteleri ve tur operatörü hizmetleri; Ulaştırma hizmetleri: Kara, hava, deniz ve demiryolu taşımacılığı hizmetleri…

Yeni İstihdam Yapısı Nasıl Olacak? Kamuda verimlilik esas olacağından, daha az kişi ile daha çok iş yapmak, “minimum maliyetle maksimum çıktı” sağlamak hedefleyecek. Bu hedefler, tıpkı fabrikalarda olduğu gibi, performans hedef ve uygulamaları ile sürekli artacak… Kamu emekçileri, tanımlanmış görevlerinin dışındaki işlere kaydırılarak, kurumlar arasında “ödünç” alınıp verilebilecek. Böylece kamuda hem işlevsel esneklik (bir kişiye birden çok iş yaptırma), hem de sayısal esneklik (daha az kişi ile daha çok iş yapmak) uygulamaları artacak… İş güvencesi açısından memur sayısı sınırlı tutulurken, kamuda sözleşmelilik esas hale gelecek. Sözleşmelilerin ödev, hak, yetki ve sorumlulukları, göreve alınma, hizmet şartları ve şekilleri, mali ve sosyal hakları önce memurlarla benzer biçimde belirlenirken, zaman içinde yavaş yavaş bu haklar sınırlandırılacak. Kamu emekçilerinin büyük bir kısmı iş güvencesiz ve sözleşmeli olarak istihdam edilecek… Sözleşmeli ya da ücretli olarak çalışanların aylık ücretlerinde ve sigorta primi ödemelerinde yaşanacak azalmalar nedeniyle emeklilik hayal olacak. Çalışması tam zamanlı olarak kabul edilmeyen çok sayıda kamu emekçisinin, mevcut ekonomik ve özlük hak kayıplarının yanı sıra, sigorta, sağlık ve sosyal güvenlik kazanımlarında da ciddi kayıplar olacak…

GÜVENCESİZLİK Çalışma ilişkileri içinde işgücünü koruyucu herhangi bir düzenlemenin olmadığı; esnek, korunmasız, kuralsız, istikrarsız ve her türlü standart dışı çalışma durumu…

GÜVENCESİZ ÇALIŞMA İstikrarsızlık Güvencesizlik İş Gelir Sosyal Güvenlik

Ücretli Öğretmen Alım İlanı!

PERFORMANS DEĞERLENDİRME İşteki “başarı” ve “verimlilik” düzeyinin belirlenmesi amacıyla, çalışanların önceden belirlenmiş birtakım kriterlere göre değerlendirilmesi üzerinden çeşitli puanlar verilerek yapılan işlemler bütünü…

Performans Değerlendirmede Hedefler; Performansa değerlendirme uygulamalarının en önemli özelliği, emek denetiminin yaygınlaşması ve bireylerin kendi kendini denetlemesinin sağlanmasıdır… “Çalışma hızı” ve “verim” artışı gözlenebilir ve ölçülebilir hale getirilir… Bu sistemde “ne kadar çok çalışırsan o kadar çok emeğinin karşılığını alırsın” gibi gerçekçi olmayan bir mesaj verilerek, iş yükü fiilen artırılır… Performans uygulaması, aynı ya da benzer işi yapanların, farklı ücretlendirilmesi, farklı çalışma ve iş yükü altına girerek birbiriyle rekabet etmesine dayanır… Uygulamada en çok gözlenen sonuç psikolojik yıldırma (mobbing), iş değiştirme (sürgün, rotasyon) ya da işten çıkarma şeklindedir…

Psikolojik Yıldırma (MOBBİNG)

Performans Terimleri Sözlüğü Müşteri odaklı: Hedefe ulaşmak için yapmayacağı şey olmayan… Değişime açık: İşteki duruma göre şekil alan, omurgasız, fırıldak kişilik… Uyumlu: Suya sabuna dokunmayan, itiraz etmeyen, itaatkar, silik kişilik… Süratli düşünen: İyi bahaneler uyduran, en zor durumlardan kolayca sıyrılan… Mantığını iyi kullanan: İşi başkasına yaptırıp, kendisi yapmış gibi yapan… Kariyere önem veren: Kariyer için en yakın arkadaşını bile harcayabilen… Motivasyonu yüksek: Çabuk gaza gelen, her türlü angarya işi yapan kişilik… Stresle başa çıkabilir: Dünya yıkılsa umurunda olmayan “gamsız” kişilik… Lider: Sürekli gaz veren, çalışanları karşılıksız fazladan çalıştırabilmek için motive eden kişilik… Temsil yeteneği olan: Kendini bir şey sanan, performansı düşünce ilk önce kapı önüne konulan kişi…

Performans Düşerse!

Bedava Peynir Sadece Fare Kapanında Olur!

Performans Değerlendirmesinin Sonuçları Emeğin denetimde baskıcı yöntemleri uygulamak yerine, emekçilerin rızasının ve onayının alınması… Çalışma ilişkilerinde, örgütlü davranışın çözülmesi, bireysel davranışın yükselişi (örnek: Kariyer basamakları)… İşyerlerinde dayanışma yerine rekabet!… Toplu pazarlık sisteminin fiilen işlevini yitirmesi… Çalışma ilişkilerinin bireysellik, yandaşlık, itaat ve rekabet üzerinden yeniden biçimlendirilmesi… Hizmette Sınır Yoktur = Sömürünün Sınırı Yoktur !!!

NE İSTİYORUZ? Kamuda güvenceli ve kadrolu istihdam esas alınmalı, taşeron ve sözleşmeli çalıştırma yasaklanmalıdır… Herkesin kamu hizmetlerinden eşit ve parasız olarak yararlanması sağlanmalıdır… Kamu hizmetleri piyasa koşullarında değil, toplumsal fayda ve kamu yararı gözetilerek sunulmalıdır… ‘Müşteri’ bilinci değil, yurttaşlık bilinci geliştirilmeli... Kamu hizmetlerinin sunumunda stratejik değil, demokratik planlama yapılmalıdır… Performans denetiminden vazgeçilmeli, hizmet sunumunun değerlendirilmesinde bilimsel ölçütler kullanılmalıdır… Ücretler performansa göre değil, sendikalarla yapılacak toplu sözleşme ile belirlenmelidir…