YaşlILAR ve EngelliLER İÇİN TurİZM ve politikalar

Zaman su gibi akıyor Ne çabuk geçiyor Yıllar Bu ağarmış saçlar Titreyen eller Yorgun gözler benim mi? Ben Ben miyim bu aynadaki adam?

“Yolculuk İnsanın Genç Kalmasını Sağlar”

2010 yılında dünya nüfusunun % 24’ünü 60 ve üzeri yaş grubu oluşturmuştur. Birleşmiş Milletler verilerine göre, dünya üzerinde 500 milyondan fazla engelli bulunmaktadır. Yaşlı ve engelli insanlar için klinik oteller, rekreasyon alanları ve bakım evlerinde çeşitli hizmetler sunulabilir.

YAŞLILAR İÇİN TURİZM NE ANLAMA GELİR? Otuz yıl önce Alman bilim adamı Schmitz- Scherzer (1974) bir yazında şöyle diyordu: “24, 39, 48 ya da 66 yaşında olmak neyi ifade edebilir ki? Aynı yaşın ardında farklı hayat hikayeleri ve kişilikler bulunabileceği gibi bunun tam tersi de olabilir; farklı yaşların ardında benzerleri de bulunabilir.”

2050 yılında 60(+) yaş nüfusun 2 milyara çıkması, 2 milyar yaşlı Yaşlı nüfusun çocuk nüfusunun iki katı olması, 1 çocuğa 2 yaşlı 60( +) yaş kadın/erkek oranının 100/87’ye düşmesi, 100 kadına 87 erkek 80(+) yaş ileri yaş grubunun beş kat artması beklenmektedir.

ENGELLİLER İÇİN TURİZM NE ANLAMA GELİR? “Engellilik”, “özürlülük”, “sakatlık” kavramları, bu kavramlar arasındaki farklar ve dünyadaki dağılımı, sıklıkla karşılaşılan başlıklardır.Söz konusu kavramlar arasındaki farkların günlük yaşamda değeri yoktur. Çünkü önemli olan, bireylerin engellilik durumunu tanımlayan kavramlar değil, engelli bireylerin toplumdaki diğer bireylere göre farklı hizmet gereksinimlerinin olduğunun bilinmesidir(Şahin, 2004, s.40).

Başka bir ülkeye yolculuk yapabilmedeki en büyük engel parasal değil, daha ziyade bağımsız hareket edebilecekleri koşulların yerine getirilmemiş olmasından kaynaklanmaktadır. Engelli nüfus arasında bedensel engelliler çoğunlukta olduğundan, fiziksel çevrenin onların koşullarına göre düzenlenmesi gerekmektedir. Engelli turizmine girebilmenin temel şartı, engellilerin ihtiyaçlarına cevap verebilen tesis, çevre ve personele sahip olabilmektir.

Engelleri Kaldırmak İçin: Engelsiz ortam oluşturulması ve özel hizmetler için ek ücret alınmaması Personelin engelli kişilerle çalışmak adına özel eğitim alması ve hazırlık yapması Engelli kişilerin yaptığı seyahat sırasında karşılaşabileceği sorunlar ve engelli kişiler için mevcut hizmetler hakkında net ve ayrıntılı bilgi sunumu

Sosyal mekanların erişilebilirliği Ulaşım erişilebilirliği Bilgi alanı erişilebilirliği Hizmet erişilebilirliği gibi faktörler çoğaltılabilir.

DÜNYADA YAŞLI İNSANLARIN NÜFUSA ORANI Bu tablo, dünya nüfusunun yaşa ve cinsiyete göre 2000 ve 2050 yıllarındaki durumu göstermektedir.

DÜNYADA YAŞLI İNSANLARIN NÜFUSA ORANI Dünyada yaşlı nüfusun artış hızı (% 2.1), genel nüfus artış hızından (% 1.2) daha fazladır. Yaşlı popülasyonda 80 yaş üstünde bulunanların nüfus artış hızı ise % 4.3’tür. Dünya nüfusu son 100 yıl içinde (1950-2050) dörde katlanırken yaşlı nüfusun 10 kez artacak olması dikkat çekicidir. 2000 yılında yaşlı nüfusun % 62’si gelişmekte olan ülkelerde yaşıyorken 2030’da bu oran % 75-80’e ulaşacaktır. Türkiye’de yaşayan yaşlı sayısı 5.1 milyondur ve dünya sıralamasında 19. sırada bulunmaktadır.

Türkiye’de Cinsiyete ve Yaşa Göre Toplam Nüfusun Dağılımı Türkiye - ADKS 2008  YAŞ GRUBU TOPLAM ERKEK KADIN 0-14 26.27 26.87 25.67 15-24 17.40 17.71 17.08 25-64 49.49 49.46 49.52 65+ 6.84 5.96 7.73 Toplam 100.00 N 71,517,100 35,901,154 35,615,946 Kaynak: TUİK, 2009

65+ Yaş Nüfusun Toplam Nüfus içindeki Oranı Türkiye, 1945-2045 Kaynak: UN Population Projections, 2005

DÜNYADA ENGELLI İNSANLARIN NÜFUSA ORANI Yaşlıların yanı sıra, engelli sayısı da giderek artıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, genel olarak herhangi bir toplumun nüfusunun yaklaşık % 10’unu, dünyanın 750 milyon ile 1 milyar kişisini (Perelman, 2007) ve Dünya Bankası verilerine göre dünyanın en yoksul toplumlarının nüfusunun % 20’sini engelli kişiler oluşturmaktadır (Braithwaite ve Mont, 2008).

Yapılan bir araştırmada; Deneklerin %38’i engelli ve yaşlılara, hiçbir durumda Türkiye’de tatil yapmalarını tavsiye etmeyeceklerini belirtti. Deneklere şu soru yöneltildi: Hangi koşullar yerine gelirse, yaşlılara ve engellilere Türkiye’de tatil yapmalarını tavsiye ederdiniz? Ve özellikle iki cevabın yüksek oranı dikkat çekiciydi: bunlardan birincisi “sağlık hizmetleri”, ikincisi ise “engellilere refakatçi olmalı”

YAŞLI VE ENGELLİLER İÇİN UYGULANAN POLİTİKALAR Özellikle ABD ve Avrupa ülkeleri tarafından “Mümkün olduğunca normal bir yaşam” (Bk.:Tufan 2004) parolası altında yapılan “engebesiz çevre” koşulunu yerine getirmek gibi çalışmalarla yaşlı ve engelli turizmi açısından “olmazsa olmaz” koşuluna uyularak, bu sektörde başarının “kilidi” sayılan ortamlar yaratılıyor. Uzun süreden beri yenilik arayışı içine giren Türkiye de bu yenilikleri takip etmeye çalışıyor.

BM. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme İşbu Sözleşme’nin dayandığı ilkeler şunlardır: (a)Kendi seçimlerini yapma özgürlükleri ve bağımsızlıklarını da kapsayacak şekilde, kişilerin insanlık onuru ve bireysel özerkliklerine saygı gösterilmesi; (b)Ayrımcılık yapılmaması; (c)Engellilerin topluma tam ve etkin katılımlarının sağlanması;

BM. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (d)Farklılıklara saygı gösterilmesi ve engellilerin insan çeşitliliğinin ve insanlığın bir parçası olarak kabul edilmesi;  (e)Fırsat eşitliği;  (f) Erişilebilirlik;  (g)Kadın-erkek eşitliği;  (h)Engelli çocukların gelişim kapasitesine ve kendi kimliklerini koruyabilme haklarına saygı duyulması.

İsveç’te Yaşlılar İçin Rehabilitasyon Merkezi Hastaneye bağlı hizmet vermektedir. Her belediyede yaşlılara yönelik rehabilitasyon merkezleri mevcuttur. Merkezde uğraşı terapisti, psikolog,fizyoterapist,sosyal hizmet uzmanı,doktor,hemşire ,yaşlının ailesi,yaşlı birlikte çalışmaktadırlar. Yaşlının ulaşımı hastanenin servis aracı tarafından ücretsiz olarak yapılmaktadır.

İsveç’te Engelliler İçin Rehabilitasyon Merkezi Bu merkez ağır zihinsel  engelli çocuklar için terapilerin yapıldığı bir merkezdir. Çocuklar anne ve babaları ile birlikte terapiye katılmaktadırlar.  Çocuklar ile,uğraşı terapisti,psikolog,çocuk gelişim uzmanı,fizyoterapist,sosyal hizmet uzmanı,hemşire ve çocuğun ailesi hep birlikte çalışmaktadır.

Norveç’te 1936 Engelliler ve Görmezler için engellilik maaşı 1957 Herkes için Yaşlılık maaşı 1960 Engellilik maaşında iyileştirme ve Tedavi yardımı Hükümet yaĢlı ve engelli kiĢilerin mümkün olduğu sürece evlerinde yaĢamalarını desteklediği için yerel yönetimlerin evde bakım hizmetlerini vermesini desteklemektedir. Haug Engelli Çocuklar Okulu ve Lekotek- Oyuncak Kütüphanesi

Bazı Ülkelerde Sağlanan Hizmetler: Belçika:Tüm servis personeli arasında kurumsallaşmış işbirliği girişimleri, özel evlerde yaşlı insanlar için kısa süreli bakım Danimarka: Az derecede ve çok derecede engeli olan yaşlılar için özel ürünler Fransa: Otel, konut ve aile pansiyonlarının gerçek hizmet kurumlarına dönüşümü; hastane tabanlı ev bakımı; tele- alarm sistemleri

Almanya: Bakıma muhtaç kişinin geçici olarak başka birisi tarafından evinde bakılması; yaşlılara yardım koordinasyonu için kurumsallaşmış sosyal komisyonlar Yunanistan: yaşlılar için 'açık koruma' sistemi İrlanda: Toplum hemşireliği birimleri; yaşlılar için gündüz hastaneleri; gönüllü konut, korunaklı konut ve dışarı yatılı İtalya: Kurumsallaşmış bakım kullanmak yerine yaşlı bir kişiyi bir aile yanında barındıran bir aileye yapılan devlet desteği; kendi kendine yeten yaşlılar için toplu lojmanlar

Lüksemburg: Gündüz bakım merkezleri Hollanda : Bir bakımevine bağlı kuruluşlar; Özel servis otobüsleri, tele-alarm sistemleri; (yarı-) konut hizmetlerinin yeni biçimleri Portekiz: Düşük gelirli yaşlılar için gündüz merkezleri İspanya: Yaşlı turizmi; korunaklı konut Birleşik Krallık : Bakıcılık hizmetleri; bakıcılar için destek grupları; Tele-alarm sistemleri; aile yerleştirilmesi

BAZI ÜLKELERDE ENGELLİLER İÇİN YAPILAN GİRİŞİMLER Önleme ve sağlık eğitimi Belirleme ve teşhis Tedavi ve tedavi yardımları Eğitim Mesleki rehberlik ve eğitim İş Sosyal bütünleşme ve günlük çevre Sosyal, ekonomik ve hukuki koruma Engellilerin rehabilitasyon ve sosyal entegrasyon sürecine katılan kişilerin eğitimi Bilgi İstatistik ve araştırma

Yaşlı Hakları 1. Dünya Yaşlanma Asamblesi 1982 - Yaşlılık İlkeleri Dünya Uluslararası Yaşlılar Yılı - 1999 Sorunun dünya çapında fark edilmesi 2.Dünya Yaşlılar Asamblesi Yaşlanma-2002: Uluslar Arası Eylem Planı

Yaşlıların sağlıkla ilgili ne istediklerini mi öğrenmek istiyorsunuz Yaşlıların sağlıkla ilgili ne istediklerini mi öğrenmek istiyorsunuz? Gidip kendilerine sorun! Lynette Cawthra

TEŞEKKÜRLER