INTELLECTUAL PROPERTY AND TECHNOLOGICAL PLATFORMS Fikri Mülkiyetler Ve Teknolojik Platformlar Oğuz Berk BERKAMA Mihrişah Gökçe ATMACA İsmail Altan TEKİN

Author (Eser Sahibi): Merges, Robert P. UC Berkeley IP Rights and Technological Platforms (Fİkrİ Mülkİyet HaklarI ve Teknolojİk Platformlar) Author (Eser Sahibi): Merges, Robert P. UC Berkeley

Sunum PlanI Fikri Mülkiyet Platform Politikalarının Belirlenmesindeki Temel Esaslar Ağ Etkileri ve Standartlar Platform Politikaları Mülkiyet Hakları Teknoloji Platformları Teknoloji Platformu Nedir? Teknoloji Platformlarına Neden İhtiyacımız Var? Mülkiyet Hakları, Stratejiler, Rekabet Mülkiyet Haklarınınım Platforma Dahil Edilmesi Sonuç Türkiye için Çıkarımlar

Telif Hakları veya Fikri haklar diye de anılan “Fikri Mülkiyet”, bir eser üzerinde sahip olunabilecek maddi ve manevi hakların tamamını ve komşu haklarını ifade eder.

Fikri mülkiyet, bir kişiye veya kuruluşa ait olan fikir ürünüdür; söz konusu kişi ya da kuruluş, sonradan, bunu serbestçe paylaşmayı veya kullanımını belirli biçimlerde kontrol etmeyi tercih edebilir.

Platform PolİtİkalarInIn BelİrlenmeSİndekİ Üç Temel Esas Fikri Mülkiyetin mahkeme kararlarına uygun olması Politikalar Düzenlenirken tüketici çıkarlarının yeri Fikri Mülkiyetin geleneksel öğretilere yerleştirilmesi

Fİkrİ Mülkİyetİn Mahkeme KararlarIna Uygun OlmasI Platform politakalarının fikri mülkiyet üzerindeki etkisi, mahkeme kararları ve düzenleyicilere ilişkin olup telefon bilgisayar medya oynatıcı gibi çok kullanıcılı erişimleri destekleyen önemli dijital platformların politikaları, Mahkemeler ve düzenleyicilerin kararları tarafından düzenlenir.

Polİtİkalar Düzenlenİrken tüketİcİ çIkarlarInIn yerİ Platform içerik kombinasyonları ile ilgili en uygun politika tartışmaya açıktır. Rekabet ile birlikte içeriğin farklı çıkarları ve platform sahipleri tüketici korumasına ihtiyaç duymadan platform içerik dağılımını kendi çıkarlarını gözeterek düzenler.

Fİkrİ Mülkİyetİn geleneksel öğretİlere yerleştİrİlmesİ Fikri mülkiyetin kurumsallaşması için fikir sahibi bir platform stratejisinin uygulanması gereklidir. Fikri mülkiyetin geleneksel öğretilerindeki yerine ve politakalara, açık ve esnek olması için ihtiyaç duyulur.

Teknolojide genel fikir basittir Teknolojide genel fikir basittir. Yeterince dijital market, geniş çapta var olan azimli bir yerli mantık ve menkul kıymetler ağını en iyi şekilde kullanmak ve fikri mülkiyete bağlı kalmaktır.

Daha iyi hizmet için fikri mülkiyet sistemini dijital içerik ve platformlara taşımayı serbest bırakmalı, bu serbestlik yasalarla kısıtlanmlalıdır. Kısacası günümüz dijital çağınıda en iyi fikri mülkiyet politikası minimalist fikri mülkiyet politikasıdır.

Sağlam bir fikri mülkiyet koruması dijital medya için gelişen ortamdan tutarsız olamaz. Tam tersine fikri mülkiyet hakları bu amaç için gereklidir. Fikri Mülkiyet, etkin stratejileri dijital çağda geniş bir yelpazede kolaylaştırır. Özetlemek gerekirse, bireysel mülkiyet dijital çağda demode değildir; tam tersine faydalı ve önemlidir.

Güçlü fikri mülkiyetin dijital medya üzerinde ki faydaları üç ilke üzerinden açıklanabilir. 1)Fikri Mülkiyetin çoklu erişim gerektiren medya oynatıcısı ara yüzü, cep telefonu, bilgisayarlar gibi dijital platformlardaki etkisi. 2)Platformların hoşnutluğunu gözeten en uygun düzenlemeler örneğin herhangi bir platform için içerik lisansının yasaklanması veya düzenlenmesi. 3) Fikri mülkiyete yönelik doktrin ve yönetmeliklerin ihtiyaca yönelik esnek ve açık olarak düzenlenmesi.

Ağlar, Standartlar ve platformlara kısa bir bakış Standartlaşma yazılım endüstrisi için önemlidir. Çünkü farklı yazılımların birlikte çalışmasına imkân verir. Birçok programın görünümü keyfi seçilmiş ve programlar arasında daha fazla uyum için uygulama izinleri bir şartname üzerinden kabul edilmiştir.

Ayrıca bağdaşırlık, programları eskileri yeniden oluşturmaksızın (devir daim yapmadan) kurmaya imkan sağlar,böylece standartlar iletişim ağlarında bir teknik özellik olarak bir arada çalışmaya uygulanabilirken ayrıntılı olarak da tanımlanabilir.(Dosya formatları, işletim sistemleri, program dilleri)

Standartlar açık ya da kapalı olabilir Standartlar açık ya da kapalı olabilir. Açık bir standart oldukça paylaşımlıdır; kapalı bir standart ise paylaşımsız ve sınırlıdır, bir firma veya organizasyona özel olabilir. İki konuyu karıştırmamak önemlidir. Tamamen özel bazı standartlar, oldukça açıkken bazıları değildir.

Standart Stratejİ Şebekesİ   AÇIK KAPALI Patentli Adobe Acrobat Apple iTunes müzik formatı Patentsiz Açık kod yazımlılar Örneğin, Linux İşletim Sistemi Adli Gizli Disk Analiz Yazılımı

Standartlar sadece tüketicilerin yararına değildir firmaların standartları kendi lehlerine kullanabileceği stratejiler vardır. Temel strateji birbirini tamamlayan bütünler teknoloji ve ürünlerde uzmanlaşmaktır.

Örneğin işletim sistemi ve programlama dili gibi birbirine bağlı standart bir birleşen büyük bir pazar oluşturabilir. Bu mantık, IBM nin Linux işletim sisteminde kazandığı başarının arkasındaki mantıktır.

Ağ Etkİlerİ ve Standartlar Yazılım bir ağ ürünüdür bu da demektir ki kullanıcı sayısıyla doğru orantılı olarak değeri artar. Standartlaştırma şebekeye hız kazandırır çünkü başka programlarla birlikte çalışan program ve dosyalar daha değerlidir.

Diğer ağ standartları gibi teknolojik standartlar da normal standartlardan farklıdır. İnsanların satın aldığı şeylerin çoğunda başka ne kadar insanın satın aldığının önemi pek yoktur. Örneğin benim aldığım çamaşır deterjanını kaç kişinin aldığı beni ilgilendirmez ama ağ standartlarında bu beni ilgilendirir.

Ben bir ağa bağlandığımda ne kadar insanın orda olduğu önemlidir ve genellikle kalabalık daha iyidir. Eğer bir bilgisayar kullanıyorsam ve powerpointte bir sunu hazırlıyorsam ne kadar çok insan powerpoint ve bilgisayar kullanıyorsa benim için paylaşmak daha kolaydır.

Platform PolİtİkalarI Mülkiyet haklarının nasıl uygulanacağı karar sahiplerinin elinde olan seçeneklerdir. Rakip satıcılar arasındaki rekabet, tüketici menfaatlerinin ilk ve en iyi korumasıdır.

Rakip satıcıların, pazar payı kazanması, karlarını maksimize etmesi için mülkiyet haklarının esnekliğini ve rakip tabanlı iş modelinin oluşmasını isterler.

Fİkrİ Mülkİyet HaklarInIn Çeşİtlİ Stratejİler üzerİnde OynadIğI Rol

Mülkİyet HaklarI ve Platform Teknolojİlerİ Teknoloji Platformu Nedir? Seçilen bir teknoloji alanında, sanayinin liderliğinde ilgili tüm tarafların, ortak bir teknolojik vizyon oluşturmak amacıyla bir araya geldiği ve oluşturulacak “Stratejik Araştırma Planı - SAP” çerçevesinde bu vizyona ulaşmaya odaklanan birlikteliklerdir.

• Teknolojİ PlatformlarIna Neden İhtİyacImIz Var? • Pazarın sürüklediği bir araştırma ortamının (market-driven-research) oluşması, • Bilimsel çalışmaların katma değere dönüşme hızının artırılması, • Sektörün gelecekteki yerinin ve şeklinin belirlenmesi, • Sektörde ihtiyaç duyulan araştırmaların bir plan (SAP) dahilinde ilgili taraflarla birlikte gerçekleştirilmesi, • Araştırmaları fonlayan kuruluşlara yön verilmesi için Teknoloji Platformlarına gereksinim duyulmaktadır.

Peki erişim bu kadar önemliyse neden mülkiyet hakları sınırlaması var? Bir teknolojik platformun özü bir çok kişi tarafından kullanılabilir ve erişilebilir olmasıdır. Peki erişim bu kadar önemliyse neden mülkiyet hakları sınırlaması var?

MÜLKİYET HAKLARI STRATEJİLER REKABET

Rekabet bilginin üretilmesini arttıran bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Fikri mülkiyet hakları da bilginin kamu niteliği taşımasından kaynaklanan aksaklığı gidermektedir. Böylece rekabet ve fikri mülkiyet hakları dengeli bir şekilde yeni bilgilerin üretilmesi sağlıklı bir şekilde yayılmasını sağlamaktadır. Ayrıca rekabet fikri mülkiyet hukukuna konu olan bilginin toplum yararına kullanılması konusunda katkı sağlamaktadır.

Mülkİyet HaklarInIn Platforma Dahİl Edİlmesİ Fikri mülkiyet haklarının uluslararası bir yapıyla korunmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda oluşturulan hukuki çerçevenin gerçekçi ve etkin olması gerekmektedir.

Creative Commons  kâr amacı gütmeyen, telif hakları alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş bir düşünce hareketi ve organizasyonudur.

Creative Commons amacına ulaşmak için sanatçılara ve genel olarak tüm eser sahiplerine, yasanın kendilerine tanıdığı kimi hakları kamuyla paylaşabilmelerine imkân verecek, özel olarak hazırlanmış telif lisansı sözleşmeleri önermektedir. Özgür Yazılım Vakfı tarafından daha önce meydana getirilen GNU Genel Kamu Lisansı (GNU GPL) metinlerini temel alan bu sözleşmelerin özelliği, yaratıcı kişilere, telif hakkından tamamen feragat etmeksizin eserlerini paylaşıma açmalarına imkân tanımasıdır.

Sahibi tarafından Creative Commons lisans sözleşmesi altında kamuya sunulan eserler, ticaret dışı amaçlar için kullanımını destekleyerek internetin alışveriş kanalı yerine gerçek bir bilgiye erişim platformu haline gelebilmesi yönünde tamamen bağımsız ve gönüllü katkı anlamına gelmektedir.

Son olarak, uluslararası platformlarda ve küresel pazarlarda fikri mülkiyet haklarının ulusal rekabet gücünü artıracak bir etken olması için, özellikle, dijital ortamda Fikri mülkiyet haklarının korunması konusuna büyük önem verilmelidir. Uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi ve uluslararası telif kanunlarının çizdiği çerçevede bilgisayar ağlarında da telif haklarının korunmasının güçlendirilmesi gerekmektedir.

Sonuç Creative Commons gibi lisans türlerini ve bunlarla birlikte oluşan ve tüm insanlığa ait olarak kabul ettiğimiz bilgi havuzu dijital medya da önemli yere sahiptir. Bu nedenle Bilginin ve yaratıcılığın endüstriyel bir meta olarak kullanılmasına karşı durulmalıdır.

Türkİye İçİn ÇIkarImlar Bilginin inanılmaz derecede değer ve güç kazandığı günümüzde, bilgi temeline oturan fikri mülkiyet hakları da aynı şekilde önemli hale gelmiştir. Gelişmekte olan ülke kategorisinde yer alan ülkemizde bu haklarla ilgili uygulamanın oldukça yeni ve bir o kadar da sorunlu olduğu gözlemlenmektedir. Türkiye'de fikri haklarla ilgili yasalar: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (Hakkı Telif Nizamnamesi) 1857, Markalar Kanunu (Alameti Farika Nizamnamesi) 1871, Patent Kanunu (İhtira Beratı Kanunu) 1879 yıllarında kabul edilmiştir. Genel hükümleri içeren Türk Ticaret Kanunu ile 1957 yılında; tescilsiz markalar, ticaret unvanları ve endüstriyel tasarımların korunması ve haksız rekabetin önlenmesi sağlanmıştır. Türkiye’de fikri mülkiyet haklarının gerçek manada korunması 1995 yılında kabul edilen ve 1999 yılında yürürlüğe giren Patent Yasası ile başlamıştır.

Uluslar arası kuruluşların değerlendirmelerine bakıldığından Türkiye’nin Fikri haklarının kullanılması ve korunması konusundaki yerinin olumlu olduğunu söyleyebilmek mümkün değildir Son yıllarda gerçekleştirilmiş olan olumlu yasal değişikliklerine rağmen Türkiye hala fikri haklar alanında hak tecavüzlerinin yaşandığı bir ülke durumundadır. Örneğin, korsan yazılım kullanım oranında %10luk bir azalma Türkiye ekonomisine 830 milyon dolar civarında bir katkısı olması varsayılmaktadır.

Türkİyedekİ Teknolojİk Platformlar

Metal Teknoloji Platformu Metal sektöründe üretici olarak faaliyet gösteren, Ar-Ge kültürüne sahip firmalarımızın temsilcileri ve metal sektörüne yönelik araştırmalarda bulunan araştırmacılarımız bu çalıştaya davet edilmiştir. Türk Tekstil Teknoloji Platformu Sanayi önderliğinde Türk Tekstil Sektörü'nü, Ar-Ge ve ileri teknoloji destekli, katma değeri yüksek, çevreye duyarlı, yenilikçi ürün, hizmet ve süreçlerle pazar belirleyicisi konumuna taşımak amacıyla, Sektör’ün uluslararası rekabette sürdürülebilir güç sahibi olabilmesi için gerekli Ar-Ge faaliyetlerinin stratejik önceliklerini belirlemek, bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için kurumlararası sinerji oluşturarak sektörde yenilikçilik (inovasyon) olgusunu ve bilincini geliştirmektir. Nükleer Teknoloji Platformu http://www.trntp.org/ Rüzgar Enerjisi Teknoloji Platformu http://www.retep.org.tr/

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER