SUNAR!!! 1

MECBURİ GİRİŞİMCİLERİN BUNALIM SÜRECİ MEHMET DÜZEN ARALIK

1.MECBURİ GİRİŞİMCİ KİMLERE DENİR? 2.SOSYAL VE KÜLTÜREL YAPILARI NASILDIR? 3.EĞİTİM DÜZEYLERİ NEDİR? 4.İŞ ANLAYIŞLARI NASIL GELİŞTİ? 5.HIZLI BÜYÜMELERİNİN SEBEPLERİ NELERDİ? 6.DÜŞÜŞ TRENDİNE GİRME SEBEPLERİ NELERDİR? 7.NE YAPMALI? 8.ÇÖZÜM NEDİR? 9. NERDE, NE ZAMAN, NASIL BAŞLAMALI? 3

MECBURİ GİRİŞİMCİ KİMLERE DENİR? 1960’lardan sonra Anadolu’nun bir çok kırsalından göç ederek büyük şehirlere yerleşen ve ilk amaçları; barınmak ve yaşamlarını sürdürebilmek olan ve sonrasında, daha iyi bir gelecek için (ZENGİN OLMAK) bulundukları iş sektörlerinde KENDİ İŞİNİ kurmuş kişilere denir. Bu kişilerin 100%100’e yakını Erkek’lerden oluşmaktadır. 4

Türkiye ekonomisi 1961 Kararlarıyla İthalata ciddi sınırlamalar koymuş ve bunun sonucu olarak yerli üretimde ‘’Atatürk Dönemi’’ne yakın bir ilerleme sağlanmıştır. Zaman zaman kıtlıkların yaşanması ise; 1946 yılından itibaren IMF’den alınan kredi borçlanmaları sebebiyet vermiştir. Özetle, Kırsal da tarım ve hayvancılık ürünlerini yetersiz tezgahlarda üretime sokan köylüler bu dönemden sonra büyük şehirlerde (İstanbul, Kayseri, Gaziantep) KİTLESEL üretim sürecine girmişlerdir. 5

1980 Kararları ve sonrasında yaşanan ÖZAL dönemi bir çok yöre halkı için umut kaynağı olmuşsa da bu dönemden en çok faydalanan Doğu ve Güneydoğu halkı olmuştur. Romanya’da çöken rejim ve sonrasında SSCB’nin küçük devletlere ayrılması Türkiye ekonomisinde amatör altyapıya sahip TEKSTİL sektörünün canlanmasına, bu bölgelerin yiyecek ihtiyaçlarını karşılamasına olanak sağladı. Yani, Türkiye Tekstil Sektörüne DIŞ TİCARET kavramı bu dönemde işlevsel açıdan TAM olarak yerleşmiş oldu. 6

Kısacası, Günümüzde bahsi geçen ‘’ANADOLU KAPLANLARI’’ ve kısa adı KOBİ olan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin çoğu bu dönemin Girişimcileridir. Bu kişiler Ticarete zanaatkar olarak başladıklarından insan gücüne dayalı üretim ve işletim fonksiyonlarında gayet başarılı olmalarına karşın, makine gücüne dayalı üretim, otomasyon sistemler ve modern işletme sistemlerine yabancı kalmaktadırlar. Serbest Piyasa Ekonomisine geçişle beraber ithalatın artması ve makine gücünün devreye girmesiyle Zanaatkar sınıfının çoğu Esnaflıktan İşçiliğe geçmek zorunda kaldı. 7

Bu Zaantkar sınıfının çoğu Askere, Savaşa gitmeyen ve en verimli dönemlerini Eğitim alarak ve Meslek öğrenerek geçiren Gayri Müslimlerden oluşmaktadır. Mevcut duruma bakıldığında Büyük şirketlerin Yönetici Kadroları bu kişilerden oluşmaktadır. Bu niteliklere sahip olamayan insanımız ise atölye köşelerinde yıllarca süründü ve nihayetinde Eş-Akraba ve Dost destekleriyle kendi İşlerini kurdular. Yani, MECBURİ GİRİŞİMCİ oldular. 8

SOSYAL VE KÜLTÜREL YAPILARI NASILDIR? • İşe büyüklerinin Duasıyla giden, • İmamın Bereket Duası ile İşyerinin kilidini açan, • Sabah, Öğlen ve Akşam yemeklerini Aile fertleriyle yiyen, • İşte aile fertleriyle çalışan, • Akşamlarını Aile büyüğünün evinde geçiren, • Eğlencesi Dini Bayramlar, • Tatilleri CUMA, • Vergileri sadaka, fitre ve zekat olan, • Ailesine fert, Dostuna dost, Toplumuna Birey olan bu İnsanların Ticaret ve İşletme anlayışları modern dünya sistemleri dediğimiz Zırvalıklar karşısında çöktü. 9

EĞİTİM DÜZEYLERİ NEDİR? Ezbere dayalı 5 yıllık Türk Eğitim sisteminden bile yoksun bu kişilerin çoğu Dini öğretiler ve hikayelerle büyüdü. • Kuran-ı Kerim okundu, dinlendi ama ticari hayatta Zekat dışında uygulanmadı, • Peygamberimizin (S.A.V) bir ticaret adamı olduğu söylendi, dinlendi ama Kadercilikten ve Çileli Müslümanlıktan vazgeçilmedi. • Hiç ölmeyecekmiş gibi Çalış, Her an ölecekmiş gibi İbadet et! Kulağa küpe edildi ama 35 yaşından sonra sadece Anne- Baba dininin gerekleriyle uğraşıldı. Vasiyetler peşi sıra geldi… • 1980’den sonra iş vardı başvurulamadı, ticaret vardı beceri yoktu ANCAK Romenler gibi HAMALLIK yapılabildi… 10

İŞ ANLAYIŞLARI NASIL GELİŞTİ? Köyde tarlada, şehirde iskelede çalışan insanımız sonrasında atölyelerde yine kendi aile fertlerinden oluşan bireylerle çalıştılar Çünkü BAŞKALARIYLA çalışabilme kültürleri yoktu istemeyerek aile çevreleriyle çalışmak zorunda kaldır. Köyde her ölen aile büyüğünün arazileri sürekli bölünerek ufak üretim sahaları haline getirilirdi ve Sahiplik/BENLİK egoları yüzünden yetmeyen araziler için sürekli ölümler yaşanır, sorun ekonomi yapmakken açlık sınırının altına düşülürdü. 11

Köyde bir araziyi beraber ekemeyen, Büyük şehirde atölye de uzun süre beraber çalışamayan bir toplumun bireyi bir gün 100’lerce kişiyi çalıştırmak, Mağazalar Zincirini kurmak, Entegre tesisleri açmak ve Şirket ortaklıklarına girmek zorunda kalırsa ne yapabilir? Her şeyi ben BİLİRİM, yanlış yaparsa VURURUM, Ben bana yeterim anlayışıyla DETAYA, BİRLİKTE ÇALIŞMAYA önem vermeyen kişi: bir gün Uluslar arası Antlaşmalar yapmak zorunda kalırsa ne yapabilir? Ya da bir Uzmanlar grubuyla çalışırsa Raporları nasıl değerlendirir? 12

Sorumlulukları tanımlayamayan, süreçleri açıklayamayan, hesabı kafasında, ödemeyi cebinden yapan, giriş çıkışları kara defterde tutan ve tipini beğendi diye işe alan – ayağa kalkmadı diye işten kovan bir işletme patronuna bırakın işletme sistemi kurmayı, finans, muhasebe, İK vs müdürü olmayı, çırak olmak mümkün müdür? Verdiğini-aldığını neden vermişi-almışı bilmeyen- sorgulamayan, günlük kara göre DIŞA DÖNÜK yatırım yapan işletmeyi unutan, riskleri göremeyen, stratejiler üretmeyen ve bunu KADERCİLİĞE bağlayan birinin işletme anlayışı altında bir firmanın büyümesi mümkün müdür? EVET mümkündü! AMA MAALESEF bundan sonra DEĞİL!!!! 13

HIZLI BÜYÜMELERİNİN SEBEPLERİ NELERDİ? Bölgemiz insanının Dış Ticareti başta olmak üzere genel ticaret anlayışı; Tanıdıktan al, tanıdığa üret, tanıdığa sat oda tanıdık aracılığıyla ya direk yada dolaylı olarak tüketiciye yada yabancıya satsın mantığıyla hızlı ve karlı dönen bir döngü de gerçekleşti Mecburi Girişimcinin son 20 yıllık ticareti. Daha fazla ÜRET daha fazla KAZAN mantığıyla süren ticaret anlayışı ile hayalüstü kazançlar sağlandı. Ama artık dönem, yabancıdan al –yabancıya sat dönemi. Lüks tüketim araç ve gereçleri peşi sıra hayatımıza girdi. Ve yukarıda bahsettiğimiz Sosyal ve Kültürel Yaşam Tamamen değişime uğradı. 14

DÜŞÜŞ TRENDİNE GİRME SEBEPLERİ NELERDİR?  Sosyal ortam ve ailevi ilişkilerde değişim, yalnızlaşma,  Birlikte çalışmama kültürü,  Tanıdık döngüsünden dönen ticari ilişkiler,  Kişisel gelişmeden yoksun kalmak,  İşçi – işveren ilişkilerde duygusallık,  Personel alımlarında duygusallık,  Görev ve sorumluluk tanımlamasındaki yetersizlik,  Sürekli bölünme,  Hatalı yatırım alışkanlıkları, 15

 Hızlı kazanç stratejileri,  Fiyat istikrarsızlığı, Hatalı rekabet stratejileri,  Uzun vade yerine Kısa vadeli yatırım kararları,  Batılı firmaların yerine en yakındakinin iş modellerini benimsenmesi,  YARATICILIK yerine sadece TAKLİT etme anlayışı,  Kendini Zenginlikle ispatlama çabası, Kendi çevresiyle statü rekabetine girilmesi,  Prensipler yerine kısa vadeli menfaat tercihler, bizim yöre girişimcilerini bunalıma sürükleyen temel sebeplerdir. 16

NE YAPMALI? Mevcut durum korunmalı ve aynı zamanda yenilenmeli. Nasıl? Öncelikle kendinize karşı dürüst olmalısınız ve işe kendinizle başlamalısınız; • Kişisel niteliklerinizi yazın, • Yaptığınız işle ilgili bilgi ve beceri yeterliliklerinizi gözden geçirin sonra, yapmış olduğunuz işi yani pozisyonun profesyonel niteliklerine bakın uyuşuyormuşsunuz. Cevabınız hayır ise Uzman birine işi bırakın. Yani kendi işinizin İŞÇİSİ olun. 17

• İşletmenizin çalışma sistemine bakın, sonra sizin sektörün öncülerine bakın,Kıyaslayın..eksikler neler not alın. (genelde maddi güçlerine takılı kalırız.) • Kurumsallık kavramının Türkçe değil, Japonca, Korece, İngilizce ve Almanca anlamlarına bakın farkı görün ve uygulayın. • İşletmeniz tek kişi dahi istihdam ediyorsa departmanlara ayırın ve görev-sorumlulukları tanımlayın. • Periyodik kayıtlarınızı tutun ve aylık rapor hazırlayın, • Zaruri olan ve olmayan gider kayıtlarınızı tutun. 18

• Müşteri kayıtlarınızı tutun, • Satın alma, satış, maaş vb fiyatlamaları sistematik hale getirin. • Haftalık program yapın ve işlerinizi önem sırasına göre sıralayın, • Kar –Zarar hesaplamalarını beyninizde yapmayı bırakın yazı ya dökün (sebep ve sonuç ilişkisiyle). • Mesainizi diğer zamanınızdan farklı kılın. • Mantığı işte, Duyguyu Evde bırakın!!! • Kurumsallık = İşletmenin modern çalışma sistemini kendine uyarlamasıdır! Profesyonellik = Duyguyu evde bırakmaktır. • Kroluk= Kendini Modaya uyarlamaktır. Moda yenilik yapmaktır, Yani yenilik Kroluktur. 19

ÇÖZÜM NEDİR? • Kişisel Gelişim, Kurumsal gelişim destekleri almak, • Danışmanlık Yardımı almak; İşletmenin mevcut durumunu değerlendirmek için. • Zayıf yanları güçlendirmek, • Güçlü yanları Rekabet avantajı haline getirmek, • Departmanlara ayırmak, • Aşamalı büyüme stratejileri uygulamak. • İnsan Kaynakları kavramını önemsiz halden önemli hale getirmek, 20

• Güçlü rakiplerle kıyasa girmek, • AR-Ge departmanı kurulamıyorsa firma içinde oluşturmak. • Personel için kariyer planlaması yapmak, • Onlarda farkındalık yaratmak ve Ar-Ge çalışmalarına teşvik etmek. • Mevcut bankacılık, ödeme biçimlerini değiştirmek, • Devlete ödenen verginin karşılığını almaya çalışmak. • Kayıt dışılığa son vermek, Legal ticareti sömürmek. 21

NERDE, NE ZAMAN, NASIL BAŞLAMALI? Nerde : BURADA Ne zaman : ŞİMDİ Nasıl : Eylemden önce 30 sn DÜŞÜN, 30 sn PLAN yap ve başla: TEŞEKKÜRLER SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN!!! MEHMET DÜZEN 22

SUNDU!!! 23