Veri Toplama Teknikleri ARAŞTIRMALARDA Veri Toplama Teknikleri

Araştırmaların temel dayanağını toplanan veriler teşkil eder. Veri, bir sonuca varabilmek için gerekli ilk bilgilerdir. Araştırmalarda, nicelikler, olaylar, kayıtlar ve sayı kümeleri türündeki veriler kullanılarak, anlamlar çıkarılmaya ya da sonuca ulaşılmaya çalışılır. Veriler gözlenebilen, kaydedilen özelliktedir ve duyu organlarıyla elde edilirler. Araştırmalarda kullanılan veriler olgusal ve yargısal olmak üzere iki türlüdür. Olgusal veriler, kişisel yargılardan bağımsıÓolarak var olan, herkesin üzerinde anlaşabildiği türden gözlenebilir ölçütleri olan gerçeklerdir.

ANKET Belli bir konuda saptanmış sorulara bağlı olarak bir evren ya da örneklemi oluşturan kaynak kişilere sorular yöneltmek suretiyle sistemli veri toplama tekniğidir Anketler gözlemleri standartlaştırmak üzere başvurulan araçlardan biridir. Anketler kaynak kişiler tarafından okunarak, verilen seçeneklerden uygun olanların işaretlenmesi suretiyle cevaplandırılır. Anketteki sorularla insanların inanç, görüş, düşünce, tutum ve davranışları, tercih ve ilgileri ölçülebilir.

Sözcüklerin ifadelendirilmesinde belirsiÓve genel açıklamalardan çok, Hazırlanacak anket sorularında içeriği yansıtan kavramlar tam, ancak cevaplandıracak olanların kolayca anlayabilecekleri basitlikte olmalıdır. Sözcüklerin ifadelendirilmesinde belirsiÓve genel açıklamalardan çok, doğrudan durumla ilgili ve net açıklamalara gidilmeli, yanlı davranışlara yönelik sözcük/ifadelerden kaçınılmalıdır. Sorular karışıklığa meydan vermeyecek şekilde kısa ve basit olmalı; anlamı vurgulayıcı fikirler soru cümlesinin sonuna koyulmalı; kaynak kişilerin anlamasını zorlaştırıcı olmamalı; alternatifler imalara yer vermeyecek şekilde açıkça gösterilmeli ve bir soruda birden fazla konuya yer verilmemelidir.

Anket sorularının düzenlenmesinde sorular açık uçlu, yarı açık ve kapalı uçlu olmak üzere üç türlüdür. Açık uçlu sorular, anketi cevaplandıranlara sınır getirmeden cevaplama imkanı sağlar. anket sorusu cevabının kaynak kişi tarafından yazıldığı türdendir. Yarı açık uçlu sorularda sorunun cevapları yazılır, ancak seçenekler dışında bir açıklama yapılması gerekiyorsa bunun yapılması için kaynak kişiye bunu (Başka gibi) vb. bir seçenekle açıklama imkanı verilir. Kapalı uçlu sorularda cevaplayıcı ankette yer alan cevaplardan birini seçme durumundadır. cevap seçeneklerinin yazılmasında, cevapların açık biçimde ifade edilmesine dikkat edilmelidir. Soruları cevaplama araçları açıkça belirtilmeli ve görünür olmalıdır.

Anketlerde, bir değişkenin çeşitli kategorilerine ilişkin ve birbirinden bağımsıÓseçenekler arasından bir ya da birkaçının seçilmesini isteyerek cevapları bu seçeneklere göre kategorilere ayıran sistemli sorulara "sınıflamalı değişkenler" denir. Sınıflamalı sorularda her alternatifin listelenmesi gerekir. Her alternatifi izleyen bir boşluk, işaretlenecek bir kutu ya da daire içine alınacak bir numara verilir.

GÖZLEM Bir şeyi iyi anlamak için, onun kendi kendine meydana çıkan türlü belirtilerini gözden geçirmektir. Gözlem, belli bir kişi, olay, nesne ya da duruma ilişkin olarak bilgi toplamak için belirli hedeflere yöneltilmiş bir bakış ve dinleyiştir. Gözlemler bütün duyu organları ile yapılır.

Gözlem Türleri YAPILANDIRILMIŞ – YAPILANDIRILMAMIŞ Araştırmacının durumuna göre Katılmalı ve katılmasız Sürelerine göre Sürekli ve aralıklı Yer alma duruma göre haberli ya da habersiz

GÖZLEMİN ÜSTÜN YÖNLERİ Sözel olmayan davranışların gözlenebilmesi Doğal çevrede yapılması Zamana yayılmış analiz olanağı GÖZLEMİN ZAYIF YÖNLERİ Kontrolün sağlanması güçlükleri Sayısallaştırma zorluğu Örneklemin küçük tutulması Alana giriş güçlüğü

MÜLAKAT (GÖRÜŞME) Önceden belirlenmiş bir amaç yönünde, kaynak kişinin ilgi, görüş, tutum ve davranışlarını ortaya çıkarmak için iki kişi arasında serbest bilgi değişimini sağlayan sosyal ortamı yaratmak için düzenlenen, soru sorma ve yanıtlamaya dayalı bir tekniktir. GÖRÜŞME Yapılandırılmış Yapılandırılmamış

Yapılandırılmış (Yönlendirici) Görüşme: Önceden belirlenmiş bir dizi soru ve yanıtı içerir. Amaç, görüşülen bireylerin verdikleri bilgiler arasındaki paralelliği ve farklılığı saptamak ve buna göre karşılaştırmalar yapmaktır. Açık uçlu sorulara pek yer verilmez.

Görüşülenle belirli konular keşfedilmeye çalışılır. Yapılandırılmamış (Yönlendirici Olmayan) Görüşme: Çoğunlukla açık uçlu sorulara dayalı olan bu tür görüşmede, önceden belirlenmiş herhangi bir soru ve yanıtlara ilişkin bir beklenti de yoktur. Görüşülenle belirli konular keşfedilmeye çalışılır. Problemle ilgili belirli özel alanlar keşfedilirse, daha ayrıntılı sorularla derinliğine irdelemelere gidilebilir. Görüşme sırasında yeni denenceler geliştirilip test etmeyi deneyebilir.

STANDARTLAŞTIRILMIŞ AÇIK UÇLU GÖRÜŞME FORMU G ö r ü ş m e Y a k l a ş ı m l a r ı SOHBET TARZI GÖRÜŞME GÖRÜŞME FORMU STANDARTLAŞTIRILMIŞ AÇIK UÇLU GÖRÜŞME FORMU

Araştırmacılar için büyük ölçüde esneklik sağlar. Görüşme Yönteminin Üstünlükleri Araştırmacılar için büyük ölçüde esneklik sağlar. Yanıt alma oranı yüksektir. Sözel olmayan davranışları gözleme ve kayıt olanağı vardır. Araştırmacının ortamı düzenleme ve kontrol olanağı vardır. Soruların sırası gelişmelere göre değişebilir veya sorunun sorulmasından vazgeçilebilir. Anlık tepki ve yanıtları kaydetme şansı vardır. Derinlemesine bilgi toplamak olanaklıdır.

Maliyeti yüksek olabilir. Görüşme Yönteminin Eksiklikleri Maliyeti yüksek olabilir. Görüşme öncesi – aşaması – sonrasında çok zaman harcanır. Görüşmecinin yanılmaları ve öznelliği devreye girer. Kayıtlı ve yazılı bilgi-belgeleri kullanamama sözkonusudur. Görüşülenin uygun zaman ve süresi olmayabilir. Görüşülen tanımlı ve belli olduğundan, bilgileri istenen özellikleriyle vermekten kaçınabilir. Standart sorular olmadığından, elde edilen verilerin güvenirliğini etkileyebilir. Görüşülecek bireylere ulaşma güçlüğü yaşanabilir.

Görüşme Süreci 1. GÖRÜŞME FORMUNUN HAZIRLANMASI * Sorular kolay anlaşılabilmelidir. * Genel ve soyut yerine, odaklı (spesifik)sorular hazırlanmalıdır. * Açık uçlu sorulara yer verilmelidir. (Neden, nasıl, ne?...) * Yönlendirici sorulardan kaçınılmalıdır. * Çok boyutlu sorular sorulmamalıdır. * Alternatif sorular ve sondalar hazırlanmalıdır. Sondalar, # ayrıntıya, # açıklamaya, # aydınlatmaya yönelik olabilir. * Ayrıntılı ve açıklayıcı yanıtı teşvik edici farklı sorular sorulmalıdır. Kapalı uçlu – Açık uçlu – Dolaylı – Varsayıma dayalı

* Görüşme yeri ve zamanının düzenlenmesi * Sorular mantıklı biçimde düzenlenmelidir. a) Görüşmeye güven oluşturacak bir giriş hazırlamak b) Sorular kolaydan zora doğru sıra izlemelidir. c) Sorular özelden genele doğru sıralanmalıdır. d) Hassas soruları sona bırakılmalıdır. e) Bilgi beceri soruları deneyimlerle ilişkilendirilmelidir. f) Önce şimdiki, daha sonra geçmiş ve gelecek zamana yönelik sorular sorulmalıdır. g) Bireysel sorulara başta ve sonda yer verilmelidir. 2. GÖRÜŞMENİN YAPILMASI * Görüşme yeri ve zamanının düzenlenmesi * Görüşme hakkında bilgi verilmesi * Görüşme sürecinin yönetimi araç – görüşme tarzı – empatik davranışlar -

BELGE TARAMA Varolan kayıt ve belgeleri inceleyerek verilerin toplanması tekniğidir.