TİCARİ İŞLETMENİN REHNİ Dr. Özlem Döğerlioğlu IŞIKSUNGUR Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği- Ders Notları ozlem@dogerlihukuk.com

KAVRAM Ticari işletmenin rehni, 1971 tarihli Ticari İşletme Rehni Kanunu’nda düzenlenmiştir. Ticari işletme faaliyetinin işletme sermayesi ile karşılanamadığı hallerde, işletmeyi teminat göstererek kredi kullanılması yoluna gidilir. Kredi ancak yeterli şahsi veya ayni teminat karşılığında açılır. Aynî teminat, taşınır veya taşınmaz mallar üzerinde rehin hakkı kurulması yoluyla sağlanır. Türk Medeni Kanunu sisteminde, taşınır malların rehninde, rehin konusu malların karşı tarafa (kredi verene) teslimi zorunludur. Ticari işletme rehninde, teslim şartı aranmaz. 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu ile ticari işletmelerin rehin işlemleri farklı esaslara bağlanmış, gerek kredi vereni, gerekse kredi kullanan taciri koruyucu hükümler getirilmiştir.

TARAFLARI Ticari işletme rehninde iki taraf vardır: Rehin alan (alacaklı) ve Rehin veren (borçlu). Rehin alan : Kredi kurumları (bankalar, factoring şirketleri) Kredili satış yapan gerçek veya tüzel kişiler (satıcılar, finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları vs.) kooperatifler. Rehin veren: Ticaret veya esnaf-sanatkar siciline kayıtlı Ticari İşletme sahibi (tacir) (gerçek ya da tüzel kişi)

Rehnin Konusu Tirk’e göre, rehin: Ticari işletmeler olduğu kadar esnaf işletmeleri üzerinde de kurulabilmektedir. Tacirin birden fazla ticari işletmesi varsa, bir ticari işletme üzerinde kurulan rehin diğer ticari işletmeleri ilgilendirmez.

REHIN HAKKININ DOĞUMU Ticari işletme rehninin kurulması için: A- Taraflar arasında rehin Sözleşmesi yapılmalıdır. Sözleşme bizzat işletme sahibi tarafından yapılmalı Ya da özel olarak yetkilendirilen temsilci tarafından yapılır B- Tescil

REHINDE SEKİL Rehin Sözleşmesi Tescil Rehin sözleşmesi, noter tarafından resen düzenlenir. Sözleşmenin taraflarca hazırlanıp imzaların noterlikçe onayı yeterli değildir. Sözleşmede rehnin kapsamına giren unsurların tam listesi ve ayırıcı özellikleri de yer almalıdır. Rehin sözleşmesinin düzenlemeye yetkili olan noter, ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu sicil çevresindeki bir noterdir. Tescil Rehin hakkının kazanılması için, ticaret siciline tescil de gereklidir. Rehin hakkı, ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu ticaret sicili veya esnaf işletmesinin kayıtlı bulunduğu esnaf ve sanatkar siciline tescille doğar Tescil talebi, sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren on gün içinde yapılmalıdır.

Rehnin konu ve kapsamI TİRK m.3 göre rehnin kapsamı sadece: Ticaret Unvanı ve İşletme Adı Rehnin kurulması anında mevcut ve işletmenin faaliyetine tahsis edilmiş olan makine, araç vs. (menkul işletme tesisatı) Sınai haklar (kısmen ya da tamamen rehnin kapsamı dışında bırakılabilir) dahildir.

REHNİN HÜKÜMLERİ Rehin veren işletmenin normal faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli her türlü işlemi yapma yetkisine sahiptir Rehin hakkı konusu işletmenin bütüniyle devri halinde rehin hakkı devralana karşı da ileri sürülebilir. İşletmeye dahil unsurların tamamı veya birkısmı için tazminat ya da sigorta tazminatı ödenmesi gerekirse, alacaklı bu tazminatlar üzerinde de rehin hakkına sahiptir. Rehin veren işletme sahibi, işletmenin değerini korumak hususunda özen göstermekle yükümlüdür. Borcun vadesinde ödenmemesi üzerine alacaklı rehnin paraya çevrilmesini talep eder.

REHNİN SONA ERMESİ Ticari işletme rehni iki şekilde sona erer: Rehin konusu alacağın sona ermesi İşletme kaydının sicilden silinmesi