Siyaset Bilimine Giriş Baskı Grupları 9. Hafta

Baskı grupları (pressure groups); ‘ortak menfaatler etrafında birleşen ve bunları gerçekleştirmek için siyasal otoriteler üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlenmiş gruplar’ Menfaat (çıkar) faktörü nedeni ile çıkar ‘grupları’ olarak da adlandırılmakta Her menfaat grubu bir baskı grubu değil

Siyasal karar merkezleri üzerinde sistemli bir etkileme faaliyetine girişilme ile bir baskı grubu hüviyeti kazanılır ‘Etkileme’ baskı grubunu niteleyen temel faktör Menfaat, sadece maddi, ekonomik değil; manevi değerler, ortak amaç/idealin gerçekleştirilmesi de baskı gruplarının bir araya gelme nedeni

Baskı Gruplarının Tipleri: 1 Baskı Gruplarının Tipleri: 1. Ortak ‘menfaatler’ etrafında toplanan gruplar Ayrım kriteri «ekonomik» menfaat İşveren birlikleri (ticaret odaları, sanayi odaları, işveren sendikaları, büyük şirketler, holdingler, meslek/işadamı dernekleri) İşçi kuruluşları (sendikalar, sendika konfederasyonları) Tarım sektörü (çiftçi birlikleri, tarım kooperatifleri) Meslek kuruluşları /tabipler, mimarlar, mühendisler odası, barolar) Memur sendikaları Esnaf kuruluşları, tüketici kooperatifleri

2. Ortak ‘tutumlar’ (idealler, fikirler, amaçlar) etrafında toplanan gruplar Grup üyeleri maddi/ekonomik menfaat değil bir inanç/dava/ ideal/manevi değer etrafında bir araya gelir Üyeler arasında sosyal bakımdan bir homojenlik yok Dernekler, vakıflar, kulüpler,

Türköne; s. 336-338 Örgütlenmemiş gruplar [Aile, kabile, aşiret, temelli doğuştan kazanılan şekli örgütler] Kurumsal baskı grupları [Ordu, bürokrasi] Sektörel baskı grupları [Sendikalar, meslek örgütleri] Dava grupları [çevreci gruplar]

Baskı grupları; ‘sivil toplum kurumları (STK)’lar kavramı Sivil toplum örgütleri kavramı Gönüllü üyelik, Devletin kurumsal yapısının dışında olma özelliği, Uymayan örnekler

Etkileme ve Baskı Yöntemleri Doğrudan Doğruya Etkileme Yasama organı faaliyetlerini etkilemek Seçimlerde parti desteği Raporlar sunmak/yayımlamak Sözlü açıklamalar Üstü kapalı yollar (siyasi partilere örtülü para yardımı, kamu görevlilerine, milletvekillerine çeşitli menfaatler ; komisyon, hediye, parasız seyahat, vb., siyasi şantaj) Siyasal sistemde etkili olan kurumlar/kişiler üzerinde etkileme çabaları değişkenlik gösterir Parti disiplini etkileme faaliyetlerinin derecesini belirler Siyasal kültürün etkileme faaliyetlerine bakış açısı da etki düzeyini belirleyen bir başka etken

2. Dolaylı etkileme Kamuoyunu etkileme aracılığı ile etkili olma Ulusal basın ve yayın yoluyla propaganda Kendi basın-yayın organları aracılığı ile etkileme çabaları Eylemler, protestolar, grev, boykot, vb.

Baskı Grupların Siyasal Rolü Etki dereceleri siyasal sistemin yapısına göre çok yüksek olabilmektedir; görünmez hükümet, üçüncü meclis gibi değerlendirmeler Siyasi sorumluk sahibi olmayan örgütlerin siyasi kararlar üzerinde etkili olması eleştiri konusu Perde arkasında gizli ajanda olup olmadığı kuşkusu Siyasal sistem içinde dengeleyici görev yapar

Baskı grupları; lehinde görüşler; Türköne; s. 337 Hükümeti etkileyecek araçlar geliştirir, temsili demokrasinin gelişmesini sağlar Tartışma ve müzakere ortamı oluştururlar; daha bilgili ve eğitimli seçmenler; hükümet politikasının kalitesinin yükseltir Alışılmış parti politikalarına karşı alternatif alan oluşturarak siyasal katılımın ölçeğini genişletir Hükümetin icraatlarını denetler; Hükümetin faal ve sağlıklı bir sivil toplumla dengelenmesini sağlar Hükümetle halk arasında iletişim kanalı işlevi görerek siyasi iktidarın politika çıktılarının beklentilere cevap vermesini sağlarlar

Baskı grupları; aleyhindeki görüşler Zengin ve ayrıcalıklı insanların sesini duyurarak toplumdaki eşitsizlikleri çoğaltır Gruplar, azınlık çıkarlarını savunarak kutuplaşmalara neden olur Halk tarafından seçilmeyen grupların doğrudan siyasal iktidarı/yasamayı etkilemesi gayri meşru bir durum ortaya çıkarır Kapalı kapılar ardında görüşmelere etkide bulunurken halkı saf dışı bırakırlar Birtakım ayrıcalıkları kullanarak kamu görevlilerini engelleyebilir, hükümet politikalarını etkisiz hale getirerek yönetim zaafına yol açabilirler