SEBEN
İlçenin Tarihçesi.... Zirai verim gücü, akarsularının bolluğu nedeniyle küçümsenmeyecek derecede olan bölgenin Hititler devrinde yerleşme alanı olarak seçildiği gerçekse de, elimizde bu devre ait doküman bulunmamaktadır.
Boğazları geçerek Anadolu'ya yerleşen Friglerin bu bölgenin ilk sakinleri olduğu sanılmaktadır. Solaklar, Muslar, Çeltikdere, Yuva, Karca köyleri çevresinde görülen ve halk arasında gavur evleri olarak bilinen kaya evleri kayalar arasına özenle oyulmuş birer Frig evidirler. Bölge Friglerden yıllar sonra, M.Ö.64 yılında Romalıların daha sonraları da Bizanslıların eline geçmiştir. Bölgede gerçek uygarlık bundan sonra başlamış olup, bu devir kalıntılarına sıkça rastlanmaktadır.
İLK DEVİR (1324-1911) Anadolu Selçuklu Sultanlığı sırasında doğudan göç edip gelen Oğuz boylarının Bizans sınırına yerleştirilmeleriyle bu bölge Türklerin yeni yurtları olmuştur. Yuva, Yağma, Dodurga, Kızık gibi Oğuz boylarının isimlerini taşıyan köylerin olması buranın Oğuzlarla Türkleştiğini göstermektedir. Bolu'nun alınması ile (1324) yörenin Osmanlı yönetimine geçtiği sanılıyor.
1894 yılında Bolu yöresinde incelemeler yapan ve bölgeye ait bir harita çizen Vitalciuret, şimdiki kaplıcaların olduğu yerde bir şehir olduğunu belirtmektedir. Bunu doğrulayan birçok kanıt vardır. En önemlisi eski kaplıca binalarıdır. Bazı eski tapularda ilçe adı Pavlu diye yazmaktadır. Eski Bolu salnamelerinde Pavli ilçesinden toplanan vergilerin dökümüne rastlanmaktadır.
BUCAK OLUŞU (1911-1946) 1911 yılında şimdiki Keskinli mahallesinde Çarşamba isimli Mudurnu ilçesine bağlı bucak kuruldu (çarşamba günleri pazar kurulduğu için bu ad'la anılmıştır). Bucak kurulduğunda ilçe merkezinin olduğu yer tamamen boş olup, Çarşamba bucağının o zamanlar 10 bin nüfusu ve şimdiki Kıbrısçık ilçesinin köyleri dahil 50 köyü vardı.
CUMHURİYET DÖNEMİ: Cumhuriyet döneminde Bolu iline (Mudurnu) bağlı Çarşamba nahiyesi olarak yönetilen Seben'in çarşı içindeki caminin olduğu yerde 20 odalı ve iki katlı medrese ile bir su değirmeni vardı.1914 yılında hükümet ve karakol medrese binasına yerleşti. 1923 yılında ilçede ilk defa fırın ve kahve açılmıştır. Çarşamba günleri alış-veriş yapmak için dere kenarına portatif dükkanlar kurulmuş, çevre köylerden gelen köylüler buralardan ihtiyaçlarını takas şeklinde karşılamışlar.
Zamanla alışveriş yapılan bu yerleşim yerine önce satıcılar daha sonra halk yerleşmeye başlamış. Şehirleşmeye uygun ve merkezi bir yer olduğundan zamanla bu yöre gelişmiştir.1924 yılında yatılı bölge ilkokulu (şimdiki ilköğretim okulu bahçesinde) açılmış yeni yeni binalar yapılmaya başlanmıştır. Her köye ilçe merkezine bir ev yaptırılmış, böylece memur lojmanı sorunu çözülmüş, ilçenin büyümesi sağlanmıştır.Bu yıl ayrıca Kızık, Tepe ve Kozyaka mektepleri açılmıştır.
İLÇE OLUŞU: 1946 yılında 4869 sayılı kanun gereğince bu yerleşim merkezi ilçe oldu ve Seben adını aldı. Hemen Karakol binası, hükümet binası haline getirilerek ilçe teşkilatı kurulmuştur. Seben'in ilçe olması ile Kıbrısçık nahiye olarak Seben'e bağlanmış ve daha sonra 1.4.1958 yılında 7033 sayılı kanunla ilçe olarak Seben'den ayrılmıştır. Bu gün ilçeye bağlı 29 köy vardır. Nahiyesi yoktur. Karca Köyü Seben’den ayrılarak Bolu’ya bağlanmıştır. İlçede halen 4.000 civarında kişi yaşamını sürdürmektedir.
HACAT BAYRAMLARI: Seben’in en önemli kültür özelliklerinden biridir. Her yıl Haziran ayı içersinde her köy bu bayramı tertip eder. Allah’tan af dileme, şükür etme anlamına gelen bu bayramlara herkes davet edilir. Büyük bir şölen halinde geçen bayramlarda bol etli bulgur veya pirinç pilavı ikram edilir. Kızık Yayla bayramı, Cuma bayramı, Hamam bayramı, Gökyar bayramı; Kozyaka, Kaşbıyıklar, Alpağut, Haccağız yayla bayramları; Güneyce, Değirmenkaya türbe bayramları en meşhur olanlarıdır.
ÇELTİKDERE VADİSİ: Yörede Frig krallarına ait taş oyma mezarlar görülmekte olup eski kilise kalıntısı mevcuttur. Aynı yöreden 1972 yılında 50 cm uzunluğunda heykelcikler bulunmuş, Bolu müzesinde sergilenmektedir. Yörede kazılan mezarlardan Bizans dönemine ait yazılı yontma taşlar çıkmaktadır. Ayrıca yörede birçok peri bacası bulunmaktadır. Gezilmeye müsait yolu mevcuttur. Yöre tracking yapmaya çok müsaittir.
MUSLAR MAĞARALARI: Kaşbıyıklar Köyü sınırları içinde 4-5 katlı kaya evler şeklinde olup, her kat birbirine baca merdivenlerle bağlıdır. Yol durumu iyi olmadığından dağ sporunu sevenler için idealdir. İlçeye uzaklığı 5 km civarındadır. Çevresi püskürük kayalar ile doludur.
SOLAKLAR MAĞARALARI: Solaklar Köyü yakınında bulunan bu mağaraların ilçeye uzaklığı 3 km civarındadır. Burada bulunan kaya evlerde 4-5 katlı birer Frig evidir. Dağ yamacında olduğundan tırmanmaya müsaittir. Ulaşımı kolaydır.
YUVA-SENDİK MAĞARALARI: Yuva köyü yakınında Çeltikdere vadisinin kuzeyinde Kınıkcı deresi yamacındadır. Küp biçimi 4-5 katlı ev şeklinde olup çevresindeki 300 koyun sığabilecek büyüklükteki mağaralarla bir bütün teşkil etmektedir. Ulaşımı Yuva Köyünden kolaydır.
İLÇEMİZDEN MANZARALAR İLÇE GÖRÜNÜMÜ
BOLU-SEBEN KARAYOLU
İLÇEDE DÜĞÜNLER
MUSLAR MAĞARALARI
MUSLAR MAĞARALARI
MUSLAR MAĞARALARI
SOLAKLAR MAĞARALARI
BOLU-SEBEN KARAYOLU
Seben'li dedikleri, elmadır yedikleri, çok hoşuma gidiyor, la gacım dedikleri Kaynak: www.seben.gov.tr