Bilgisayarli tomografide akciğer ve medİASTEN yrd. doç. dr Bilgisayarli tomografide akciğer ve medİASTEN yrd.doç.dr. Mustafa menteş elif aras havva yildirim ceylan korucu ibrahim emre çakmak

İÇERİk BT ‘nin Tanımı ve Örnek Grafiler. İbrahim Emre ÇAKMAK Toraks BT’ nin DG (Direkt Grafi) ‘ ye üstünlükleri ve Örnek Grafiler. Havva YILDIRIM BT’ de Kontrast Madde Kullanımı ve Örnek Grafiler. Elif ARAS BT ‘ de Toraks Çekim Yöntemleri ve Örnek Grafiler. Ceylan KORUCU

BT’ NİN TANIMI ve ÖZELLİKLERİ Bilgisayarlı tomografi, x- ışını kullanılarak vücudun incelenen bölgesinin kesitsel görüntüsünü oluşturmaya yönelik radyolojik teşhis yöntemidir. İnceleme sırasında hasta bilgisayarlı tomografi cihazının masasında hareket etmeksizin yatar.Masa manuel ya da uzaktan kumanda ile cihazın ''gantry'' adı verilen açıklığına sokulur.

Cihaz bir bilgisayara bağlıdır . Cihaz bir bilgisayara bağlıdır. X-ışını kaynağı incelenecek hasta etrafında 360 derecelik bir dönüş hareketi gerçekleştirirken oyuk ya da ''gantry'' boyunca dizilmiş dedektörler tarafından x-ışını demetinin vücudu geçen kısmı saptanarak elde edilen veriler bir bilgisayar tarafından işlenir. Sonuçta dokuların birbiri ardısıra kesitsel görüntüleri oluşturulur. Oluşturulan görüntüler bilgisayar ekranından izlenebilir.

BT AYGITININ BÖLÜMLERİ TARAYICI: Hasta masası ve gantriden oluşan sistemdir. Gantri içerisinde tüp ve dedektör sistemi bulunur. BİLGİSAYAR: Bu ünitede sistemden gelen bilgiler bir çok matematiksel işlemlerden geçerek bir sayı haritası oluşturulur. GÖRÜNTÜLEME ÜNİTESİ: Bu ünitede de ise bilgisayarın oluşturduğu harita görsel bir ürüne dönüştürülür.

BT toraks incelemelerinde, inceleme akciğer apekslerinden başlayıp diyafragma bitimine kadar 1 cm aralıkla kesitler halinde devam etmelidir.Boyun seviyesinden başlayıp toraksa yada toraks seviyesinden abdomene doğru uzanan lezyonlarda, mümkünse lezyon bitimine kadar kesitlerin devam ettirilmesi gerekir.

BT toraks incelemelerinde kontrastli ve kontrastsiz olmak üzere çekim tipleri vardır . Kontrastsız

sternum trakea Pektoral kaslar Sağ caput humeri Sol caput Humeri Korakoid çıkıntı Scapular Spine Corpus vertebra Scapular spine klavicula

trakea Sağ akciğer apeksi Sol akciğer apeksi

trakea Klavicula ucu özefagus Sağ akciğer Sağ caput humeri Sol akciğer Scapula L Korakoid çıkıntı Scapular spine Corpus vertebra

trakea Sağ akciğer Üst lob Sol akciğer Üst lob

trakeobronkomegali Trake ve ana bronşların yaygın gevşeme ve büyümesiyle karakterize olan ve kronik pulmoner parankimal hastalıklarla birlikte görülen bir sendromdur..

timoma Timoma, sternumun arkasında yer alan küçük bir bez olan timüs bezinin tümörüdür. En çok 40-50 yaşlarda görülür. Kaslarda kuvvetsizlik,geçmeye n öksürük,kilo kaybı kısıtlı solunum gibi belirtileri vardır.

BT’ nin DG (Direkt Grafi)’ ye Üstünlükleri Akciğer grafisi toraks yaralanmalarının tanısında toraks BT’den daha az hassas olmasına karşın klinik olarak önemli patolojileri gösterebilir. Fakat Toraks yaralanmalarının belirlenmesinde toraks bilgisayarlı tomografisi (BT), yüksek duyarlılığa sahiptir ve konvansiyonel akciğer grafisine (AG) üstündür.

Bilgisayarlı tomografi diğer x-ışın incelemelerine göre bazı avantajlara sahiptir. Özellikle organların, yumuşak doku ve kemiklerin şekil ve yerleşimini oldukça net gösterir. Ayırıcı tanısında yardımcı olarak hastalıkların daha iyi değerlendirilmesini sağlar. Daha önemlisi, BT direkt grafilerden çok daha ayrıntılı görüntüler oluşturarak kanserlerin yayılımının değerlendirilmesinde yardımcı olur. Kanser yayılımı hakkında elde edilecek bilgiler doktorları kansere yönelik uygulanacak tedavi konusunda yönlendirerek kemoterapi, radyoterapi, cerrahi tedavi veya bunların belirli kombinasyonlarının kullanılıp kullanılmayacağıyla ilgili karar vermelerinde yardımcı olur

Yöntemin hiçbir sınırlaması yoktur Yöntemin hiçbir sınırlaması yoktur. Örneğin MR(manyetik rezonans) ile normal akciğerler görüntülenemez, US (ultrasonografi) ile içinde hava bulunan akciğer gibi yapılar ve gazlı organlar incelenemez. Kesit aldığı bölgedeki her yapıyı görüntüleyebilmesi BT’nin önemli bir üstünlüğüdür ve yöntemi kliniğin lokomatifi konumuna getirmiştir. Toraks travmalarında ilk seçilecek radyolojik inceleme akciğer grafisidir. Bununla birlikte acil travma hastalarında genellikle yatarak alınan AP akciğer grafileri patolojilerin gösterilmesinde duyarlı olsalar da özgüllükleri oldukça düşüktür. Toraks BT’ nin travma hastalarındaki akciğer patolojilerini göstermekte %30 ile %60 oranında daha üstün olduğu gösterilmiştir

Bilgisayarlı Tomografi (BT) • Aksiyel düzlemde kesitler (dilimler) • DG’lerden sonra ikinci yöntem • Çoğunlukla altın standart yöntem • BT kılavuzluğunda Biopsi Gercekleştirilir.

Sağ akciğer Alt lob Sol akciğer Üst lob trakea Sağ akciğer Alt lob Sol akciğer Alt lob

sternum Sağ braciosefalık ven trakea Aorta kavsi özefagus Sol akciğer Sağ akciğer Scapula L Scapula R Corpus vertebrae

sternum Vena cava superior Asenden aorta trakea Sol akciğer Sağ akciğer Scapula L Scapula R Corpus vertabra Desenden Aorta

Sağ akciğer Üst lob Sol akciğer Üst lob Sağ ana Bronsial sistem Sol ana bronşial sistem Sağ akciğer Alt lob Sol akciğer Alt lob

sternum Asenden aorta Pulmoner kök Vena cava superior Sağ pulmoner arter Sol akciğer Sağ akciğer Scapula L Corpus vertabra Desenden aorta

Aort anevrizmasi Herhangi bir atardamarım balonlaşma tarzında genişlemesine anevrizma denir. Burada aort kavsinde gelişmiş bir anevrizma vardır. Geçmişte frengi (sfilis) bu hastalıkta en büyük neden iken Son zamanlarda atheroskleroz (damar sertliği) neden olarak görülmektedir.

bronşektazi Trakeden havayı akciğere ileten bronşların dallarında (2 mm den geniş çaplı olan bronşlar), duvara harabiyeti nedeni ile geri dönüşümsüz genişleme olarak tanımlanır.

BT’ DE KONTRAST MADDE KULLANIMI Bir organın veya yapının radyografik olarak görülebilmesi için farklı yoğunluktaki bir madde ile çevrelenmiş olması gerekir. Normalde kontrast madde ile çevrelenmemiş ve dolayısıyla görüntülenemeyen organ ve dokular, içine veya çevresine kontrast madde verilerek görülür hale gelir. Kontrast maddeler bazı organ ve oluşumları birbirinden daha iyi ayırdedilebilir hale getirmek amacıyla; IV (intravenöz) Oral Vücut boşlukları içerisine verilerek bu yollarla uygulanır

Akçiğer BT çekimleri; Kontrastlı Kontrastsız olmak üzere iki şekilde çekim şekli vardır. Kontrastsız Çekimler; Akciğer parankim hastalık- larının değerlendirilmesi için YRBT (yüksek rezolüsyonlu Bilgisayarlı tomografi) proto- kolleri kullanılarak inceleme yapılır.

İncelenecek bölgenin 1-3 mm'lik, tercihen 1,5-2 mm’lik çok ince kesitleri alınır. Yüksek rezolüsyonlu BT tekniğinde incelenecek anatomik yapıların kenar keskinliğini arttırmaya yönelik yüksek rezolüsyonlu rekonstrüksiyon (kemik algoritmi) kullanılmaktadır. Kemik algoritminin kullanılması kontur keskinliğini arttırmakla beraber gürültü oranını da artmasına yol açar. Yüksek rezolüsyonlu BT tekniğinde genelde tercih edilen kV ve mA değerleri 120/170 ya da 140/170 şeklindedir. YRBT incelemelerinde kontrast kullanılması gerekmez.

Kontrastlı Çekimler; Kontrastlı mediastinal çekim lerde kontrast madde IV yolla hastaya verilir. Mediastinal ve Akciğer oluşumlarının araştırılması İçin oral kontrast kullanımı gereksizdir. Ancak özofagus patolojilerinde lümeni araştırmak gerektiğinde oraldan kontrast verilerek ek kesitler alınabilir. Kontrast madde tümör,kanser ameliyat incelemelerini daha detaylı incelemesini sağlamaktadır. IV kullanımda amaç damarsal oluşumları ,parankimal organları yada kontrast madde tutulumu gösterebilen patolojik yapıları daha iyi ayırdedilebilir hale getirmektir.

Kontrastlı toraks çekimlerinde akciğer apekslerinden başlayarak diyafragmaya dek bir cm kalınlığında kesitler alınır. IV kontrast uygulanmadan önce hastanın daha önceden bu ilacı kullanıp kullanmadığı ve allerjik reaksiyonu olup olmadığını öğrenmekte yarar vardır. Ayrıca hastalarda kusma ve bulantı gibi şikayetleri önlemek için hastanın birkaç saat öncesinden aç kalması yararlı olacaktır.

Sol inferior Lober bronş Sağ inferior Lober bronş Sağ orta lob Sol alt lob Sağ alt lob

sternum Asenden aorta Pulmoner kök Vena cava superıor Sol pulmoner ven Sağ akciğer Sol akciğer Sol atrıum Scapula R Sağ pulmoner arter Desenden aorta Corpus vertabra

İnferior linguler segment Sağ orta lob Sol alt lob Sağ alt lob

Triküspit kapak Sağ ventrikul Sağ atrium Sol ventrıkul Sağ akciğer Mitral kapak Corpus vertebra Sol atrıum Desenden aorta

Perikard efüzyonu Kalbi bir kese gibi saran perikard iltihaplandığında perikardiyal tabakalar bi sürtünmeye sebep olur. Bazen bu iltihaplar perikardiyumda aşırı sıvı toplanmasına neden olur.bu duruma perikardiyal efüzyon denir.

amfizem Akciğerlerdeki alveollerin gerilip genişlemesiyle beliren bir hastalıktır. Kronik bronşit, astım yada akciğer veremi gibi hastalıklar sonucunda gelişir.Ama en önemli nedeni sigara alışkanlığıdır. Hastalık kendi ileri safhalarda gösterir.ileri derecede nefes darlığı görülür.

BT ‘ de Toraks Çekim Yöntemleri Rutin bir toraks incelemesinde uygulanan teknikler özellikle mediastinal organ ve oluşumları daha iyi ortaya koyacak özelliktedir. Genel olarak toraks incelemelerini mediasten, kalp ve akciğer parankim incelemeleri olarak üç ayrı kategoride incelemek mümkündür. Mediastinal inceleme için rutin bir tetkik yeterli olmaktadır. Toraks incelemelerini 3 başlık altında anlatabiliriz.

1- TORAKS Hasta pozisyonu:supin pozisyonunda yatan hastada kollar baş üstüne alınarak artefaksiyel (istenmeyen bozuk) görünümler engellenir. (posterior mediastinal bir lezyon yada özofagus araştırılıyorsa hasta pron pozisyonunda yatırılır).hasta inceleme başlama sırasında nefesini iyi tutmalıdır. Kesit düzlemi: aksiyal Kesit kalınlığı:7 mm Görüntü alanı:akciğer apeksleri üst kesiminden diyafragmalar bitene kadar olan bölgeyi kapsamalı üst batında özellikle adrenal bezler görüntülenmeden sonlandırılmalıdır.

Kontrast madde: Rutin incelemelerde mediastinal vasküler yapıların incelenmesi ve olası patolojik durumların değerlendirilmesi için IV kontrast madde verilir. Endikasyonları: Mediasten ve akciğer parankim hastalıklarında toraks patolojilerinin tanısında konvansiyonel grafilerin yetersiz kaldığı durumlarda

2- Yüksek Rezolüsyonlu BT (YRBT) Hasta pozisyonu: supin pozisyonda, kollar baş üstünde Kesit düzlemi: aksiyal Kesit kalınlığı: 1.5 mm Kesit aralığı: 10 mm Kontrast madde: Gerekmez. Çekime derin nefes aldırılarak başlanmalı. Endikasyonları :akciğer hastalıklarının teşhisi, yaygınlığı, dağılımı, aktivitesi ve lezyon boyutlarının belirlenmesinde

3- Pulmoner Tromboemboli protokolü Hasta pozisyonu: supin pozisyonda, kollar baş üstünde Kesit düzlemi: aksiyal Kesit kalınlığı: 3mm Kontrast madde: IV yoldan gerekir. Hastada yüksek hızda miktarda IV kontrast madde verilimine uygun bir şekilde damar yolu açılmalı çekime derin bir nefes aldırıp tutturularak başlanmalı Endikasyonları :tromboembolik hastalıklarda pulmoner trunkus, ana pulmoner arterler, loblardaki ve segmentlerdeki dalların etkilenim durumu

Karaciğer (hepar) Sağ atrium Sağ ventrikül Sol ventrikul Sağ akciğer Sol akciğer Vena cava inferior Desenden aorta Corpus vertabra özefagus

Sağ orta lob İnferior linguler segment Sol alt lob Sağ alt lob

Karaciğer hepar Kalp tabanı Sol akciğer Sağ akciğer özefagus Desenden aorta Corpus vertabra

Özefagus Mide girişi mide Karaciğer (hepar) Dalak (splen) Sağ akciğer Sol akciğer Corpus vertabra Desenden aorta

ampiyem Ampiyem akciğeri saran zarlar (visseral plevra ve paryetal plevra) arasında mikrobik sıvı birikimidir. Beraberinde ateş yüksekliği, halsizlik, nefes darlığı gibi şikâyetler görülebilir.

metastazlar Kanserli hücrelerin bulundukları doku dışında doğrudan ya da kan-lenf damarlarıyla başka bölgelere sıçramalarına "metastaz" (yayılma) denir. Erkeklerde en sık görülen kanser çeşidi olan akciğer kanseri kadınlarda da sigara kullanımının artmasıyla beraber giderek daha sık görülmektedir.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİz..