İZTUZU KUMSALI’nda çevre koruma adına YAPILAŞMA GİRİŞİMİ

Sorun Pamukkale Üniversitesi’ne bağlı Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER), İztuzu kumsalında yeni bir caretta caretta hastanesi inşa etmek istemektedir. DEKAMER, hastane projesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Orman ve Su Bakanlığına başvurmuş, koruma bölgesinde olmasına rağmen bakanlıklar ön izinlerini vermiştir. Çoğu kişi, Dalyan Belediyesinde askıya alınan proje hakkında itiraz süresinin bitimine 2 gün kala haberdar olmuştur.

Koruma alanına 2 katlı bina? Projenin yapılmak istendiği İztuzu kumsalı, Köyceğiz-Dalyan Çevre Koruma Bölgesi içindedir. Kumsalı üreme alanı olarak kullanan caretta caretta'lar nesli yok olma tehlikesi altında olduğundan koruma altına alınmışlardır; Köyceğiz Gölü ve çevresi, kanallar, sulak alanlar, delta, kumsal, sazlıklar ve ormanlar çeşitli hayvanların üreme ve barınma yeri olarak zengin bir ekosisteme sahiptir; bu sebeplerle bölge sit alanı ve özel çevre koruma alanıdır. Köyceğiz Gölü'nün yanı sıra, Alagöl, Sülüklü Göl, Sülüngür Gölü ve DEKAMER'in kıyısında kurulu olduğu Tuz Gölü ile İztuzu sahili göçmen kuşların göç yolları üzerindedir. Bölge aynı zamanda arkeolojik değeri yüksek, yine Tuz Gölü kıyısında antik tuz tablalarının bulunduğu tarihi sit alanıdır. DEKAMER projesi, önemli bir doğa alanı, doğal ve arkeolojik sit alanı ve özel çevre koruma alanının içindedir!

İztuzu Plajı’nın tarihi İztuzu kumsalı, Akdeniz’de Caretta caretta'ların ikinci en önemli üreme alanıdır. Nisan 1987: İztuzu kumsalının güneydoğu ucunda, Tuz Gölü’nün kenarında Kaunos Otel inșaatı başladı. Eylül 1987: Proje yörede ve yurtdışında tepki çekti; proje iptaliyle son bulan bir kampanya yürütüldü. Haziran 1988’de özel çevre koruma bölgesi ilan edildi.

25 yılda: Özel çevre koruma alanı olarak İZTUZU KUMSALI DALYANLILAR YAZLIK BARAKA VE İŞLETMELERİNİ KUMSALDAN DALYAN’A taşıdılar. AHŞAP BARAKALARDAN PLAJ TESİSLERİ yapıldı. İMARA KAPATILDI. NESLİ TEHLİKE ALTINDA OLAN ve ENDEMİK TÜRLER tespit edildi. ANTİK TUZ TABLALARI bulundu. DEKAMER kuruldu, baraka ve konteynerlerde çalışmalarını sürdürdü. 3 KEZ AVRUPA’NIN EN İYİ AÇIK ALANI seçildi. DEKAMER, 7,5 mt yüksekliğinde KAPLUMBAĞA ŞEKLİNDE DEVASA BİR HASTANE PROJESİ üretti.

DEKAMER’e tahsis edilen alan (22 dönüm) SÜLÜNGÜR GÖLÜ ANTİK TUZ TABLALARI TUZ GÖLÜ İZTUZU PLAJI DEKAMER’e tahsis edilen alan (22 dönüm) orman yolu Plaj tesisleri (ahşap barakalar) DALYAN-İZTUZU YOLU

Tuz Gölü Tuz Gölü, antik tuz tablalarının bulunduğu tarihi sit alanıdır ve göçmen kuşların göç yolları üzerindedir. Kanal ve tuz tablaları Genç flamingolar

Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi* Binlerce türün, göller, su kanalları, sazlıklar, dereler, termal kaynaklar, deniz ve kumsaldan oluşan kompleks bir doğal yaşam alanı Üzerinde en fazla araştırma yapılan ÖÇK bölgesi Bakanlıkça üzerinde araştırma/izleme/koruma çalışmaları yapılan 10 türden 7’si bu bölgede : Deniz Kaplumbağaları (Caretta caretta ve Chelonia Mydas) Su samuru (Lutra lutra) Göcek Kara Semenderi (Lyciasalamandra-fazilae) Nil kaplumbağası (Trionyx Triunguis) İzmir Yalıçapkını (Halcyon smyrnensis) Günlük ağacı (Liquidambar orientalis) * kaynak: Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü. DEKAMER Müdürü Prof.Dr. Yakup Kaska, proje alanının da içinde yer aldığı İztuzu kumsalı ve çevresinde bu türler üzerine araştırma ve koruma çalışmaları yapmıştır!

Bölge, nesli tehlike altındaki türlerin doğal yaşam alanıdır: Deniz kaplumbağaları Bölgede yer alan İztuzu kumsal alanı Akdeniz'deki deniz kaplumbağalarının (Caretta caretta ve Chelonia mydas) ve Nil kaplumbağasının (Trionyx triunguis) en önemli üreme alanlarından birisidir. İztuzu kumsalını üreme alanı olarak kullanan Caretta caretta' lar da nesli yok olma tehlikesi altında olduğundan koruma altına alınmışlardır. Göl çevresi, kanallar ve ormanlar çeşitli hayvanların üreme ve barınma yeri olarak zengin bir potansiyele sahiptir. * kaynak: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Bölge, nesli tehlike altındaki türlerin doğal yaşam alanıdır: Su Samuru IUCN, su samurlarını Kırmızı Liste’de (IUCN Red List) orta vadede yüksek tükenme tehlikesi ile karşı karşıya bulunan türler kategorisine dahil etmiştir. Habitat kaybı ve su kirliliği neslin azalmasında ana faktör olmuştur. Sülüngür gölü çevresinde şu ana kadar yapılan çalışmalar sonucu 3 alt bölgede 9 uygun yaşam alanı tespit edilmiştir. * kaynak: Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesindeki su kaynaklarında Su Samuru’nun popülasyon ve yaşam alanlarının korunması ve araştırılması projesi sonuç raporu (Kaska ve Ark., 2009)

Bölge, nesli tehlike altındaki türlerin doğal yaşam alanıdır: Göcek Kara semenderi L.fazilae türü, yaşam alanlarının hızla azalması, tarımsal ilaç kullanımı ve habitatlarının turistik amaçlarla tahrip edilmesi gibi nedenlerle tehdit altındadır. Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesindeki Göcek Kara Semenderi Koruma İzleme Çalışması (2008): “L. fazilae türü IUCN tarafından nesli tehdit altında olan türler listesindedir. Bu nedenle tür üzerindeki tehditler en aza indirilmeye çalışılmalıdır. Türün yaşam alanı korunmalı, yaşam alanlarına kontrolsüz girişler engellenmelidir. Turistik amaçlı toplamaya dikkat edilmelidir.” * kaynak: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

5 Ekim 2013 – DEKAMER Brifingi (Dalyan) HALKTAN CARETTA HASTANESİNE İTİRAZ Akdeniz Kıyı Vakfı Başkanı, Prof. Dr. Erdal Özhan’dan hastane projesi hakkında yorum: “Kıyı yönetimi açısından baktığımızda amacı ne olursa olsun, böyle bir tesisin olağan üstü değerlere sahip cazibe merkezi olan korunan alanda yapılmasına kıyı yönetimini az çok bilen dünyada hiç kimse izin vermez.” DEKAMER’in müdürü Prof. Dr. Yakup Kaska, Dalyan’da verdiği sunumda DEKAMER faaliyetleri ve caretta hastanesi projesini anlattı; hastanenin İztuzu’na yapılmak istenmesi tepki çekti.

DEKAMER’in caretta hastanesi projesi

DEKAMER’e tahsis edilen alan (22 dönüm arazi 1100 m2 imar izni) DEKAMER’in mevcut baraka ve konteynerleri Planlanan hastane (380 m2) orman yolu Plaj tesisleri (ahşap barakalar) Kaptan June’nun Barakası (müze) DALYAN-İZTUZU YOLU Numaralandırılmış ağaçlar

Proje kanuna aykırı! DEKAMER'in hayata geçirmek istediği proje, konumu sebebiyle mevzuatımıza ve ilgili uluslararası çevre koruma sözleşmelerine aykırıdır. Bu proje uygulanırsa, kanun ve uluslararası sözleşmelerle koruma altına alınmış olan bir alanda, kanuna aykırı olarak, sebebi ne kadar bilimsel amaçlı olursa olsun, 7,5 mt yüksekliğinde bir bina inşa etmiş olacağız, ki hepimizin karşı çıktığı budur.

Tahsis alanında 123 ağaç numaralandırıldı. DEKAMER’in müdürü, Prof. Dr. Yakup Kaska: “Yapılacak olan kaplumbağa görünümlü prefabrik yapı, hiçbir çam ağacı kesilmeden boş bir alanda projelendirilmiştir.” Orman Bakanlığı: "İzin alanı, bozuk kızılçam ile yaşlı kızılçam ağaçlarından oluşan orman formundadır. İzin alanında uygulanacak kesin projeye göre en az sayıda ağaç kesilmesi öngörülmektedir."

Yerel halk, vakıf ve dernekler harekete geçti... 14 Ekim 2013: Projeye karşı çıkanlar bir arada hareket etme kararı aldılar ve İztuzu Kumsalını Kurtarma Platformu’nu kurdular. Platformunun amacı, İztuzu kumsalında yerleşik DEKAMER'in talep ettiği ve ilgili kamu kurumlarının tahsis ettiği arazi için yapılan imar planları ile izinleri iptal ettirmek ve İztuzu kumsalının imara açılmasını engellemektir. Bileşenleri: Dalyan Turizm Kültür ve Çevre Koruma Derneği, Kaptan June Deniz Kaplumbağaları Koruma Vakfı, Doğayı Hayvanları Koruma Derneği, TEMA, Dalyan Kent Konseyi Kadınlar Meclisi, Akdeniz Kıyı Vakfı, Dalyan Su Sporları Derneği, Gökbel Muhtarlığı, Toprak Sergen, Maria-Co Jonker, Melanie-Gez White, Sandra-Jon Lyles, Nilay-Özgür Koç ve diğerleri İztuzu Kumsalını Kurtarma Platformu: “Bu nadide yeri bozulmadan koruyabilmek için hiçbir siyasi parti görüş, kuruluş veya kişisel etki altında olmaksızın yerli ve yabancı el ele verdik, kol kola girdik. Tek yürek halinde ‘’İZTUZU KUMSALINI KURTARMA PLATFORMU’’nu oluşturduk. İztuzu Kumsalını, “kaplumbağaları kurtarma adına yapılmak istenilen devasa demir kaplumbağadan” kurtarmaya kararlıyız."

Konu yargıya taşındı, imza kampanyası başlatıldı... 28 Ekim 2013: İztuzu Kumsalını Kurtarma Platformu üyeleri, Platformun avukatı Berna Babaoğlu Ulutaş’a vekalet verdiler. 4 Kasım 2013: Platform ortak kararı gereğince, imar planının ve ilgili idari işlemlerin iptali için T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na yürütmeyi durdurma istemli dava açıldı. 16 Kasım 2013: imza kampanyası başlatıldı. 31 Aralık 2013: 1500’ü yazılı, toplam 16 300 imza toplandı.

SONUÇ Yirmi beş yıl “Özel Çevre Koruma Bölgesi” olarak kalan İztuzu Kumsalı bugün, DEKAMER tarafından önerilen Deniz Kaplumbağaları Merkezi ve Hastanesi projesi ve bu amaçla yapılan orman arazisi tahsisi ile yeniden yapılaşmaya açılma tehlikesi altındadır. Projenin uygulanması, İztuzu kumsalının imara açılmasıdır; gerisi de gelecektir. Yerel halk ve sivil toplum kuruluşları projeye, hastanenin İztuzu kumsalına yapılması sebebiyle karşıdır. Projenin, bakir ve değerli olduğu kadar Türkiye’deki doğa koruma ve kıyı yönetimi açılarından köşe taşı olmuş İztuzu Kumsalı’na değil, mevcut doğal hayatı tehdit etmeyecek, kanunlara uygun, sit alanının dışında, ve ayrıca turizme daha fazla istihdam yaratabilecek bir yer olması sebepleriyle Dalyan'a yapılmasını öneriyoruz. Bunun gerçekleşmesi için platform olarak her türlü yardıma hazırız. Orman ve Su Bakanlığının birimlerinin proje için istenilen orman alanı tahsisine ve yapıya olumlu bakması, ülkemizdeki korumacılığın, orman yönetiminin, kıyı yönetiminin bugünü ve geleceği açısından alarm vericidir; ilgili Bakanlıkları ve Kurumları göreve çağırıyoruz.

www.iztuzu.org bilgi@iztuzu.org İKUP sözcüleri Meran PAKEL +90 507 575 24 63 Okyay TİRLİ +90 533 616 33 05 Berna B. ULUTAŞ +90 542 236 44 06 Basın ve Medya Sorumlusu Seba ÇOBANOĞLU +90 533 473 03 34 www.iztuzu.org bilgi@iztuzu.org www.facebook.com/groups/saveiztuzubeach/ #saveiztuzu