Zeka Nedir? Zekayı tanımlama problemi nedir? Zekanın bileşenleri neler? Yapay Zeka nedir? Güçlü Yapay Zeka nedir? Yapay Zeka ekolleri nelerdir? Yapay Zeka Felsefesi nedir?

 Zekaya dair bir çok tanım var!  Bunun nedeni nedir peki?  Zekanın kabul edilebilir bir tanımı nasıl olmalıdır?

 Carnap’ a göre kabul edilebilir bir tanımın özelliği:  Doğurganlık  Sınırlarda kesinlik  Güvenilir olması  Basit

 Cevap son derece basit!  Her bir tanım zekanın belli yönlerini ele alıyor!

 O halde zeka nedir?  Zeka, zihinsel yeteneklere sahip olmaktır.  Zihinsel yetenekler?

 İşte bazı zihinsel yeteneklerimiz:  Dil öğrenme  Dil anlama  Problem çözme  Planlama  Vs…

 Zeka, zihinsel yeteneklere sahip olmaktır.  Peki YZ nedir?  YZ, zekanın sahip olduğu zihinsel yeteneklere sahip yapay bir sistemdir.  Ama YZ için bir çok parametre var:  Zeka’ya sahip başka yaratıklarda var?(ne?)  Bu yapay sistem nedir?(nerede?)  Bunu nasıl başaracağız?(nasıl?)

 Problem çözen, iletişim kurabilen vs… yani zihinsel yeteneklere sahip başkaları da var!  O halde hangi zeka (insan zekası – hayvan zekası) üzerinde düşündüğümüz de önemlidir.  Bu noktada “ne?” sorusunun cevabını ararız!  Ne zekası?  Hayvan zekası  İnsan zekası

 Peki biz insan ya da hayvan zekasına ilişkin veriler elde ettik: • Nasıl öğreniriz? • Anlama nasıl gerçekleşir? • Dil öğrenme nasıl gerçekleşir? • Vs …  Eeee? Biz bu algoritmaları nerede yazacağız? • Kuantum makineler • Sayısal makineler(bilgisayarlar) • Analog makineler

 Nereye geldik şimdi?  Strong Ai … yani Güçlü YZ  Güçlü YZ, zeka olarak insan zekasına (NE?) eş veya onu aşan bir sayısal bilgisayar (NEREDE?) sistemi tasarlama işidir.  Weizbaum’ a göre: “ insanı model alarak yapılmış bir robot; kendi çocukluğuna sahiptir, dil öğrenebilir, algılarıyla dünyaya ilişkin bilgilerini genişletebilir ve insan düşünceleri üzerine düşünebilir. ”

• Sayısal bilgisayarlarda insan seviyesinde bir zeka oluşturmayı amaçlar. • Güçlü YZ zekayı bir yönüyle değil, tüm yönleriyle ele alır. • Güçlü YZ projesi şu şartları sağlamalıdır: • Teorik bir zeka tanımı ve bu tanım “bütün” olarak ifade edilmeli • “Zeka” tanımı, bilgisayar sistemlerine uygulanması bir mühendislik süreci olmalıdır • Yayın üretilebilmeli ve bu yayın üzerine tartışmalar olabilmelidir. • Bunu nasıl yapacağız?

 Literatürde sayısal bilgisayarlarda zeka oluşturmak için bir çok yol vardır.  Bazıları:  Bottom Up Ai  Top Down Ai  Nouvelli Ai  Situated Ai  Vs…

 Top-Down Ai ▪ “cognition (biliş)” alt seviyeden bağımsız olarak, üst seviye bir fenomen olarak ele alınır. ▪ “W” harfi temsili için denklem, açı vs… kullanılır ve bilgisayarda sembolik yapılarda saklanır. ▪ Symbolic Ai’ dir ▪ Fiziksel sembol hipotezi  Bottom- Up Ai ▪ Top-Down yaklaşımının tersidir. ▪ “W” harfi sinir ağlarında saklanır. ▪ Connectionism

 “İnsan” ve “bilgisayar”ı nasıl karşılaştıracağız?  Etmen Kavramı …  Etmen ne yapar? ▪ Çevresini algılar ▪ İçsel durumlara sahiptir ▪ Eylemleri vardır  O halde “insan” ve “bilgisayar”ı birer etmen olarak düşüneceğiz.

 Etmenin tüm hikayesi şu üçlüyle temsil edilir:  P: Algılar dizisi  S: İçsel durumlar dizisi  A: Eylemler dizisi  Makine Zekası: C=  İnsan Zekası : H=  Şimdi insan ve makine zekasını karşılaştırabiliriz.  Bu karşılaştırmayı beş farklı şekilde yapacağız.

 Zeka beynin bir ürünüdür.  Beyin yapısında bir şeyler tasarlamalıyız.  YSA ve Connection Machine  Matematiksel olarak ifadesi:  =  İnsan ve bilgisayar aynı şeyleri algılar, aynı içsel durumlara sahip olur ve aynı tepkiyi verir.  Nöroloji ile iç içedir.

 Zeka sistemin davranışı ile ölçülür.(Turing testi)  Chatbot  Matematiksel olarak:  =  Bilgisayar ile insan davranışsal olarak benzerdir.  İkisi de “kara kutu”  Eğer bilgisayarın bir problem karşısındaki çözümü (tepkisi) insanınkiyle aynıysa o bilgisayar “zekidir!”  İnsan psikolojisi  Pratik problemleri çözmek için iyi değil!

 Zeka zor problemleri çözebilme yeteneğidir.  Deep Blue ve The Self Driven Vehicle  Matematiksel olarak ifadesi  “İ” ve “j” anında = Bir problem karşısında bilgisayarın ürettiği çözüm ile aynı problem karşısında bir insanın ürettiği çözüm aynıdır!  Bu yaklaşım direkt pratik problemlerle ilgilidir.  Beyin ve akıl ile ilişkisi çok az!

 Algıları, eylemlere eşleyen fonksiyonlarla yetenekler temsil edilebilir.  Zeka amaçlara ulaşabilme yeteneğinin hesaplanabilir bir sürecidir. (bilişsel fonksiyonlar)  LIDA ve Novamente  Matematiksel olarak:  a c =f c (p c ), a h =f h (p h ) ve f c ≈f h  İki fonksiyon benzerdir.Algıları (problemleri), eylemlere(çözümlere) eşler.  Yeni donanımlar ve yazılım yaklaşımlarına neden oldu.

 Zeka, eksik veri ve kaynak sıkıntısına rağmen, en iyi/optimum çözümü elde etmektir.  AIXI ve NARS  Zeka/rasyonellik bir ilke ile tanımlanır.  Matematiksel olarak:  A c =F c (P c ), A h =F h (P h ) ve F c ≈F h  Fonksiyon ilkeseldir. Belli bir problem üzerinde değil de, etmenin hayatı boyunca karşılaşacağı tüm problemler üzerinde çalışır.  İlke:  İnsan/hayvan zekası tarafından izlenen  Bilgisayar sistemlerinin de izleyebileceği  Fakat geleneksel bilgisayar sistemlerinde şu an kullanılmayan

 Her bir yaklaşım zekayı farklı biçimde soyutlar.  Her yaklaşım:  Doğurganlık  Sınırlarda kesinlik  Güvenilir olması  Basit  Bu yaklaşımlarla iki zararlı varsayımlardan kaçınabiliriz:  Bilgisayarlar zaten zeki  Sadece insan zekasını inceleme

 Yapı olarak ve Davranış olarak YZ, insan zekası olmayan zekaları araştırma alanın dışında bırakır.  Kapasite olarak ve Fonksiyon olarak YZ, çoğu sistemin zeki görünmesini sağlar. Fakat bu durumda YZ ile CS ayırma durumu ortaya çıkar.  İlkesel olarak?

 “Makine” ve “düşünme/zeka” arasındaki ilişki hakkında sorular sorar.  Makineler düşünebilir mi?  Makineler bilinç sahibi olabilir mi?  Vs …  Tartışmalar iki zıt noktada sonuçlanır:  YZ mümkündür. (Makineler düşünebilir.)  YZ mümkün değildir. (Makineler düşünemez.)

 Searle:  Bilgisayarlar dizgesel çalışır.  Dizgeler ile anlamı yakalayamazlar.  Beyne benzeyen yapılar gereklidir  Çin Odası  R. Pensore:  Gödel Kuramı’na göre bilgisayarların ispatlayamayacağı önermeler olacaktır.  Bilinç/zekâ üzerinde kuantum fiziği etkileri vardır.

 Lucas:  Gödel Kuramı… “Fakat insan oğlu bu önermelerin doğru olduğunu biliyor. Bu da insanı makinelerden üstün kılıyor.”  Dreyfus:  Zeka çoğu zaman, formel olarak temsil edilemeyen,bilinçsizlikle ortaya çıkar.  Mantığa eleştiri getirir.

 Zeki olmak için her şeyi ispatlamak gerekmez!(Russell ve Norvig)  Godel Kuramının kısıtları insanlar için de geçerlidir.(“Lucas bu cümlenin doğruluğunu iddia edemez.”) (Hofstadter)  Computational Intelligence bilinçsiz bir öğrenme ve anlama yolu sağlar.  Kuantum makinesinin YZ problemleri ile ilişkisi gösterilebilir mi?

 İlk önce şu problemleri çözmek gerekecek :  YZ için bir platform düşünmek (Analog, Sayısal ya da Kuantum Makinesi)  Aklın/Beynin/Zekanın yapısı nasıldır?  Bilinç nedir? YZ için gerçekten bilince ihtiyac var mı?  Bir yaratık kendisi için olan amaçları nasıl üretir?  Dil nedir? İnsanlar sembolik olan kelimeleri, anlamlarla nasıl sonlandırabiliyor?

 “What do you mean by Ai” by Pei Wang  Wikipedia  “Philosophical Arguments Against “Strong” Ai”  “The Hardest Problem in The History Of Science by Mark Humphrys”  alanturing.net  Ekşisözlük  A collection Definition Of Intelligence  open2.net