DOLAŞIM SİSTEMİ

Canlıları. oluşturan. küçük. yapı. birimlerine. gerekli. olan Canlıları oluşturan küçük yapı birimlerine gerekli olan maddeleri (besin ve oksijen) getiren ve bu yapı birimlerinde oluşan karbondioksit ve amonyak gibi atık maddeleri boşaltım organlarına taşıyan sisteme dolaşım sistemi denir.

Dolaşım Sisteminin Görevleri: 1. Vücuttaki tüm yapı birimlerine oksijen ve besin götürmek. 2. Vücuttaki yapı birimlerinde oluşan karbondioksit ve atık ma.ddeleri boşaltım organlarına taşımak.

İnsanın dolaşım sistemi 1.Kalp 2.Damarlar 3.Kan oluşur.

KALBİN YAPISI VE GÖREVİ Kalp göğüs boşluğunda, iki akciğer arasında bulunur. Kalbin büyüklüğü yumruk kadardır. Kalp, kalp kasından oluşur. Kalbin görevi vücuda kan pompalamaktır. Kalpten pompalanarak vücuda dağılan kan, vücuttaki yapı birimlerine besin ve oksijen taşır. Bu yapı birimlerinde yaşamsal olaylar sonucu oluşan karbondioksit ve atık maddeleri alarak boşaltım organlarına taşır. Kalp dört odacıktan oluşur. Üst kısımdaki odacıklar küçük, alt kısımdaki odacıklar büyük yapıdadır. Üst odacıklarda kanı kalbe getiren damarlar toplardamarlardır. Alt odacıklardan kanı kalpten vücuda dağıtan damarlar ise atardamarlardır. Kan, kalpten pompalanarak damarlarla tüm vücuda dağılır ve tekrar damarlarla kalbe geri döner. Kan vücutta dolaşırken kanın yapısındaki besin ve oksijen oranı ile karbondioksit ve atık madde oranı değişir.

KAN DAMARLARI Dolaşım sistemini, taşımacılığa benzetebiliriz. Bu durumda kanın içinde ilerleyebileceği yollara ihtiyaç vardır. Kanın ilerleyeceği yollar damarlarımızdır.

Kan damarları üç çeşittir: • Atardamarlar, kanı kalpten vücuda taşıyan damarlardır. • Kılcal damarlar, atardamarlar ve toplardamarlar arasında yer alır. • Toplardamarlar, kanı kalbe getiren damarlardır.

Kalbin. her. kasılışında. atardamarlara. yaptığı. vuruş Kalbin her kasılışında atardamarlara yaptığı vuruş etkisine nabız denir. Nabız, damarların üzerine hafifçe basılarak sayılır. Yetişkin bir insanda nabız sayısı dakikada ortalama 70-80 atımdır. Nabız, bilekte ve boyunda daha kolay hissedilir.

Kanın. atardamar. duvarına. yaptığı. basınca tansiyon denir. Kan Kanın atardamar duvarına yaptığı basınca tansiyon denir. Kan basıncı, atardamarlarda ölçülür. Alt odacıklar kasıldığında ve kan kalp dışına itildiğinde oluşan basıncın ölçüsüne büyük tansiyon denir. Alt odacıklar gevşediğinde kan basıncı düşer. Alt odacıklar tekrar kasılmadan hemen önce kanla dolduğunda oluşan basıncın ölçüsüne küçük tansiyon denir. Koşup oynadığımızda kalp atışlarımız hızlanır. Kalp, daha hızlı çalışarak vücuda daha fazla besin ve oksijen gönderir.

Büyük Kan Dolaşımı: Kanın. kalp. ile. vücut. dokuları. arasındaki Büyük Kan Dolaşımı: Kanın kalp ile vücut dokuları arasındaki dolaşımıdır. Kan bu dolaşımda uzun bir turu tamamlar. Büyük kan dolaşımının amacı, tüm vücuda besin ve oksijen gibi yararlı maddeleri ulaştırmak, yaşamsal faaliyetler sonucu vücutta oluşan zararlı ve atık maddeleri toplamaktır. Küçük Kan Dolaşımı: Kanın kalp ile akciğerler arasındaki dolaşımıdır. Küçük kan dolaşımının amacı, büyük kan dolaşımı ile bir turu tamamlayarak kalbe geri dönen kanın akciğerlerde temizlenmesini sağlamaktır.

KANIN YAPISI VE GÖREVLERİ Kan; besin, oksijen ve vücut için gerekli olan diğer maddeleri vücudumuzdaki tüm yapılara taşıyan, damar içinde dolaşan sıvıdır. Aynı zamanda vücudumuzdaki yapılarda oluşan atık maddeleri toplayıp vücut dışına atılmak üzere boşaltım organlarına iletir. Kan iki kısımdan oluşur. Bunlar kan hücreleri ve kan plazmasıdır. Alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları olmak üzere üç çeşit kan hücresi vardır.

Kan Plazması Su (% 90) • Yağ, protein, karbonhidrat, mineral, vitamin, atık maddeler (% 10)

Alyuvarlar: Kırmızı kan hücreleri Oksijen taşınmasında görevlidir Akyuvarlar: Beyaz kan hücreleri Vücudumuza giren mikroplara karşı savunma görevi yapar. Kan Pulcukları Yaralanmalarda kanın durması için kanın pıhtılaşmasını sağlar.

KAN GRUPLARI VE KAN ALIŞVERİŞİ İnsan vücudunda A, B, AB ve O olmak üzere dört çeşit kan grubu bulunur. Kan grubu çeşidini belirleyen, alyuvarlarda yer alan protein özellikteki yapılardır. Kan alışverişi aynı kan grupları arasında yapılır. Kan alışverişi için alyuvarlarda bulunan Rh faktörüne de dikkat edilir. Alyuvarlarında Rh faktörü bulunuyorsa kan, Rh (+); Rh faktörü bulunmuyorsa kan, Rh (-) olarak adlandırılır. Kan alışverişi yapacak kişilerin Rh faktörlerinin de aynı olması gerekir. Örneğin A Rh (+) kana ihtiyacı olan birisine A Rh (+) kan verilir.