KRİZ MERKEZLERİ KRİZ YÖNETİMİ Zekai SARIARSLAN Afet ve Acil Durum Eğitim Merkezi Öğretmeni

VATAN SAVUNMASINA AİT VAZİFELERDEN DAHA ÖNEMLİ VE YÜCE VAZİFE OLAMAZ. KEMAL ATATÜRK, 1927 VATAN SAVUNMASINA AİT VAZİFELERDEN DAHA ÖNEMLİ VE YÜCE VAZİFE OLAMAZ. KEMAL ATATÜRK, 1927

BAŞBAKANLIK KRİZ YÖNETİM MERKEZİ YÖNETMELİĞİ Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 30/9/1996, No: 96/8716 Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 9/1/1997 No: Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 26 S.:

KRİZ : Bir ülkenin milli güvenlik ve menfaatlerini, hedeflerini, siyasal, sosyal ve ekonomik yaşamı olumsuz yönde etkileyebilecek, tehlikeye sokabilecek, aniden ortaya çıkan beklenmedik riskler, zararlı durum ve olayları içeren, barış ve normal şartlardan başlayarak silahlı çatışmalara kadar tırmanan, müteakiben barış ve normal şartlara dönüşe kadar uzanan bir süreçtir. Kriz, barıştaki istikrarlı durumda anlaşmazlıklar veya tedbirsizliklerle başlayıp, kontrol edilemezse, seferberlik ve savaş haline dönüşebilen tehlikeli bir durumdur. KRİZ YÖNETİMİ

Bir kriz durumunun teşhisinden başlayarak gerekli yönlendirici kararların alınmasına, uygulanmasına, takip ve kontrolüne kadar uzanan bir seri faaliyetler zinciridir.

KRİZ YÖNETİMİNİ GEREKTİREN HALLER a) Dış Tehdit: Yurt dışında; Türkiye’nin toprak bütünlüğüne, egemenlik haklarına, milli hedef ve menfaatlerine yönelik tehdit emarelerinin belirmesi ve gelişme göstermesi,

b) Yaygın Şiddet Hareketleri; yurt içinde, Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini, temel hak ve hürriyetlerini ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin bozulması, Terör olayları, kanunsuz grev, lokavt ve işi bırakma eylemleri, etnik yapı, din ve mezhep farklılıklarından kaynaklanan olaylar,

c) Tabi Afetler; Deprem, sel baskını, çığ düşmesi, toprak kayması, d) İltica ve büyük nüfus hareketleri, e) Tehlikeli ve salgın hastalıklar, f) Radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikli kimyasal ve teknolojik olaylar,

g) Ağır ekonomik bunalımlar, h)Büyük yangınlar, bina ve tesis yangınları, orman yangınları, gemi yangınları, ı) Önceden tahmin edilemeyen diğer hallerde; Kriz Yönetim ve Kriz Merkezleri oluşturulur.

Kriz Yönetiminin Amacı; Krizi yaratan olayın önlenmesi, ortadan kaldırılması veya milli menfaatler doğrultusunda sona erdirilmesi amacı ile gereken hazırlık ve faaliyetlerin yönlendirilmesini sağlamaktır.

Kriz Yönetiminde ideal olan, krizi henüz başlangıç safhasında önlemektir. Ancak kriz ortamının karmaşıklığı, etki ve tepkilerin her zaman kontrol edilememesi, kararların zamanında alınamaması veya zamanında uygulanamaması nedeniyle krizin başlangıç safhasında önlenmesini zorlaştırmaktadır. Bu durumda amaç, krizi milli menfaatlerimize uygun şekilde yöneterek, dış tehdide dayanan krizlerde krizi savaşa girmeden, diğer olaylarda asgari zararla sonuçlandırmaktır. Bu amaca ulaşmak için, ayrıntılı planlama, koordinasyon, süratli ve doğru karar almak ve uygulamak esastır.

KRİZ YÖNETİMİNİN HEDEFLERİ 1- Ülkeyi etkileyen krizi doğru olarak değerlendirmek, ülke güvenliği ve menfaatlerine en uygun tedbirlerle, krizi yaratan olaylar veya eylemleri kontrol altına almak, 2- Bir dış tehditle karşılaşıldığında, Silahlı Kuvvetlerin fiilen kullanılmasına gerek kalmadan milli hedeflerin elde edilmesini sağlamak, 3- Kriz durumunun silahlı bir çatışmaya dönüşme eğilimi göstermesi halinde, gelişen duruma paralel olarak sivil ve askeri hazırlık durumlarını arttırmak,

4- Savaş ekonomisi, seferberlik ve topyekün savaş durumlarına geçişle ilgili işlemleri zamanında ve koordineli olarak yürütmek, 5- Sivil ve askeri makamlara zamanında ve yeterli politik ve stratejik yönlendirme esasları sağlamak, 6-Kriz durumunu süratle değerlendirerek zamanında karar almak; politik, ekonomik, askeri ve idari tedbirlerin koordineli olarak uygulanmasını sağlamak ve takip etmektir.

KRİZ YÖNETİMİ TEŞKİLATI : 1) Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi 2) Genelkurmay Başkanlığı KYM 3) Bakanlıkların Kriz Merkezleri 4) İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşların Kriz Merkezleri 5) İl ve İlçelerin Kriz Merkezleri 6) Bölge Kriz Merkezleri

BAŞBAKANLIK KRİZ YÖNETİM MERKEZİ : Krizle ilgili hususları çözümlemek ve krizi sona erdirmek üzere Başbakanlığın sorumluluğunda Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği bünyesinde teşkil edilen merkezdir. Kriz Yönetim Merkezinin işletilmesinden; Başbakan veya görevlendireceği devlet bakanı sorumludur. Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi Kriz Koordinasyon Kurulu, Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu ile Sekreterya olmak üzere üç organdan meydana gelir.

KRİZ MERKEZİ : Genelkurmay Başkanlığı, ilgili Bakanlıklar, krize neden olan olayların çıktığı bölge ve İl veya İlçelerde de Valiliklerce kurulan merkezlerdir. Bakanlık Kriz Merkezi :Kriz emarelerinin belirmesi ve başlaması ile birlikte Başbakanlıktan veya Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezinden alınacak emir doğrultusunda Bakan’ın veya Bakan adına Müsteşar’ın emri ile faaliyete geçer. İrtibat Merkezi: İrtibat Merkezi bünyesinde kriz/ harekat merkezi açılmayan Başbakanlık ve Bakanlıklara bağlı ve ilgili makamların ve mahalli kuruluşların aynı işlevi yürüten merkezleridir.

Bakanlar Kurulunun 96/8716 Karar Sayılı “Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi Yönetmeliği” gereğince oluşturulan Bakanlık Kriz Merkezi Müsteşarın görevlendireceği bir Müsteşar Yardımcısının başkanlığında; BAKANLIK KRİZ MERKEZİNİN TEŞKİLİ

KRİZ MERKEZİ GENEL YERLEŞİM PLANI KROKİSİ KRİZ MERKEZİ BAŞKANI Müsteşar Yardımcısı BAŞKAN YARDIMCISI Savunma Sekreteri BİRİM TEMSİLCİLERİ İDARİ KISIMMUHABERE KISMI VARDİYA GRUBU

BAKANLIK KRİZ MERKEZİNİN GÖREVLERİ a) Krizle ilgili bilgi haber ve istihbaratı periyodik raporlarla Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezine iletir. b) Krizle ilgili durumları izler ve değerlendirir, değerlendirme sonuçlarına göre kararlar alır ve uygular. c) Sorumluluk alanındaki ihtiyaçları belirler, imkan dahilindeki ihtiyaçları karşılar, imkan dışındaki ihtiyaçları ise bir üst merkeze bildirir. d) Birimler arası koordinasyonu sağlar. e) Gelişme ve uygulamalarla ilgili hususları Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezine bildirir. f) Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezinin düzenleyeceği tatbikatlara katılır.

BÖLGE KRİZ MERKEZİ Muhtemel veya mevcut kriz bölgesinde merkezden görevlendirilen elemanlarca tesis edilen ve Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi ile, ilgili kriz merkezlerine bağlı olarak kurulan merkez veya merkezlerdir. Bölge kriz merkezleri, Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi kriz Koordinasyon Kurulunun kararı ile faaliyete geçirilir.

KRİZ YÖNETİMİ SAFHALARI Krizin gelişme sürecinde tespit edilmesinden sonra iki safha vardır. Bunlar krizin tırmanma safhası ile tırmanmanın durması ve gerilemesi safhasıdır. Kriz yönetimi de buna uygun olarak, krizin tırmanmasını önleme ile krizin geriletilmesi ve istikrarın yeniden sağlanması şeklinde iki safha halinde incelenir.

KRİZİN GERİLETİLMESİ VE İSTİKRARIN YENİDEN SAĞLANMASI SAFHASI Krizin Yoğunluğu (Kriz şiddetinin seviyesi) Barış Tırmanma Tırmanmanın gerilemesi Zaman Anlaşmazlık Karşı karşıya gelme Kriz eşiği Düşük yoğunlukta kriz İstikrarın yeniden sağlanması Silahlı Çatışma

KRİZ YÖNETİM SÜRECİ İÇİNDE UYGULANACAK FAALİYETLER Kriz Yönetimi bir kriz durumunun teşhisinden başlayarak gerekli yönlendirici kararların alınmasına uygulanmasına takip ve kontrolüne kadar uzanan bir seri faaliyetlerin manzumesidir. Bunlar; Durumun izlenmesi Krizin teşhisi ve ön değerlendirmelerin yapılması Amacın belirlenmesi ve tedbirlerin tespit edilmesi Her safhada değerlendirme ve karar alma Emirlerin verilmesi Takip ve kontrol

KRİZ YÖNETİM FAALİYETLERİNDE GÖZÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKEN FAKTÖRLER Elastikiyet : Belirsizlik krizin önemli özelliklerinden biridir. Krizin hangi yönde gelişeceği, tırmanıp tırmanmayacağı, savaş haline geçilip geçilmeyeceği önceden tahmin edilemediğinden, gelişen durumlara göre esnek bir yapı içinde olmalıdır. Emir komuta birliği : Kriz Yönetiminde emir ve komuta birliği esastır. Kararların tek bir makam tarafından alınması önem taşımaktadır. Bu konuda yetkili makam Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezidir. Bilgi akışı, istihbaratın sağlanması ve ikaz sisteminin tesisi : Kurum ve kuruşlar arasında zamanında ve doğru bilgi akışı için haber verme ve ikaz sisteminin önceden kurulması gerekmektedir. Kriz Merkezleri bilgi, haber ve istihbaratı BKYM’ne gönderirler.

İrtibat, işbirliği ve koordinasyon sorumlulukları : Kriz Yönetiminin her safhasında irtibat, işbirliği ve koordinasyonun sağlanması temel esastır. Zamanlama ve zaman faktörleri : Zamanlama ve zaman faktörleri kriz yönetimi açısından hayati önemi haizdir. Geç atılan her adım müteakip faaliyetlerde daha fazla gecikmelere neden olabileceği gibi erken tepkiler ve yanlış zamanlama tırmanmaya yol açabilir ve güçlükler yaratabilir. İnisiyatifin ele geçirilmesi : İnisiyatifin ele geçirilmesi muhasım taraftan daha süratli hareket ederek isteklerin kabul ettirilmesi imkanın sağlar. Ülke menfaatleri gerektirmedikçe krizin tırman- dırılmaması : Kriz yönetiminde tırmanmanın önlenmesi esas olmaktadır. Tırmanmanın önlenmesi için gerekli tedbirler zamanında uygulamaya konulmalı ve uygun çatışma kuralları seçilmeli ve uygulanmalıdır.

Kriz halinin sona erdirilmesi : Krizi sonuçlandırmak için önce yürürlükte olan tedbirlerin kaldırılarak, normal duruma dönüş tedbirlerinin uygulamaya konulması gereklidir. Kriz yönetim tedbirleri arasında denge ve uyum sağlanması : Kriz yönetiminde uygulanacak politik, ekonomik ve askeri tedbirler arasında denge ve uyum sağlanması, kriz yönetiminde önemli bir rol oynar. Yurtdışından kaynaklanan kriz hallerinde tedbirler genel olarak politik içerikli olup, uygulanacak diğer tedbirler politik tedbirleri destekleyici mahiyette ve yoğunlukta olmalıdır. Kitle iletişim araçlarından yararlanılması : Kriz yönetiminde kitle iletişim araçlarından yararlanmak hedefe ulaşmada büyük kolaylık sağlar. Uluslararası bir krizin ilk belirtileri kitle iletişim araçları vasıtasıyla ortaya çıkacağından bu araçlar sürekli izlenmelidir.

EMARENİN ORTAYA ÇIKMASI BİLGİLER TEYİD EDİLİP DURUM TEKRAR İNCELENİR. BU BİR KRİZ EMARESİ Mİ? İŞLEM YOK ŞÜPHE VARSA HAYIR EVET KRİZ YÖNETİM SİSTEMİNİN FAALİYETE GEÇİRİLMESİ DURUMUN İLK DEĞERLENDİRİLMESİ VE KRİZİN ÖNLENMESİ İÇİN 1 NCİ AŞAMA UYGUN ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN YÜRÜRLÜĞE KONULMASI (POLİTİK / EKONOMİK / ASKERİ)

KRİZİN DURDURULMASI İÇİN KRİZ NEREYE GİDİYOR? KONTROLLU TIRMANDIRMA İÇİN MİLLİ MENFAATLERE AYKIRI GELİŞİYOR MİLLİ MENFAATLERE HİZMET EDİYOR 1NCİ AŞAMA ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN UYGULANMASINA DEVAM EDİLMESİ (POLİTİK/EKONOMİK/ASKERİ) 1 NCİ AŞAMA TEDBİRLERİN UYGULAMA SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 1NCİ AŞAMA TIRMANDIRICI TEDBİRLERİN UYGULANMASI (POLİTİK/EKONOMİK/ASKERİ)

KRİZ MİLLİ MENFAATLERE HİZMET EDİYOR FAKAT İSTENİLEN SONUÇ ALINAMADIYSA KRİZİN DURUMU 2NCİ AŞAMA TIRMANMAYI ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN UYGULANMASI (POLİTİK/EKONOMİK/ASKERİ) MİLLİ MENFAATLERDEN İSTENİLEN ELDE EDİLDİYSE VEYA KRİZ MİLLİ MENFAATLERE AYKIRI GELİŞİYORSA 2NCİ AŞAMA TIRMANDIRICI TEDBİRLERİN UYGULANMASI (POLİTİK/EKONOMİK/ASKERİ) 1 NCİ AŞAMANIN DEĞERLENDİRME SONUÇLARINA GÖRE

KRİZ MİLLİ MENFAATLERE HİZMET EDİYOR FAKAT İSTENİLEN SONUÇ ALINAMADIYSA KRİZİN DURUMU 3NCÜ AŞAMA TIRMANMAYI ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN UYGULANMASI (POLİTİK/EKONOMİK/ASKERİ) MİLLİ MENFAATLERDEN İSTENİLEN ELDE EDİLDİYSE VEYA KRİZ MİLLİ MENFAATLERE AYKIRI GELİŞİYORSA 3NCÜ AŞAMA TIRMANDIRICI TEDBİRLERİN UYGULANMASI (POLİTİK/EKONOMİK/ASKERİ) 2 NCİ AŞAMANIN DEĞERLENDİRME SONUÇLARINA GÖRE

KRİZ MİLLİ MENFAATLERE HİZMET EDİYOR FAKAT İSTENİLEN SONUÇ ALINAMADIYSA KRİZİN DURUMU KRİZE NEDEN OLAN MEVCUT SORUNLARIN İLGİLİ ULUSLARARASI KURULUŞLARA GÖTÜRÜLMESİ KRİZ MİLLİ MENFAATLERE AYKIRI GELİŞİYORSA TIRMANMAYI ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN UYGULANMASINA DEVAM EDİLMESİ 3 NCÜ AŞAMANIN DEĞERLENDİRME SONUÇLARINA GÖRE VE YA ASKERİ GÜÇ TEHDİDİ HARBİN GÖZE ALINMASI) EVET HARBİN GÖZE ALINMASI) HAYIR MİLLİ MENFAATLERİMİZE UYGUNSA HARP YÖNETİMİNE GEÇİŞ HAZIRLIĞI

KRİZ HALİNİN SONA ERMESİ Kriz Hali; Krize neden olan durumun ortadan kalkması, veya gerginliğin tırmanması ile ülkede olağanüstü hal, sıkıyönetim ve seferberlik ve savaş hali uygulamasına geçildiginde sona erer. Kriz halinin olağanüstü hal, sıkıyönetim hali, seferberlik ve savaş haline dönüşmesi durumunda, Bakanlık Kriz Merkezi; Bakan tarafından aksi emredilmediği taktirde Bakanlık Harekat Merkezine alt yapı oluşturarak krizi veya harekatı sevk ve idare eder.