KALİTE GÜVENCESİ VE STANDARTLARI Öğr. Gör. Mehmet Ali ZENGİN

KONU BAŞLIKLARI İŞLETME KALİTE SİSTEMİ KALİTE MALİYETLERİ KALİTE VE REKABET İLİŞKİSİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TANIMI VE ÖNEMİ

İşletme Kalite Sistemi Amacı, toplam kaliteyi uygulayıp sürekli gelişmeyi ön planda tutarak iş mükemmelliğini ve kaliteyi sağlamaktır. İş mükemmelliğine dayalı kalite sistemi 9 temel unsur üzerine kurulmuştur.

Girdiler (%50) Liderlik (%10) Strateji ve planlama (%8) Çalışanların yönetimi (%9) Kaynaklar (%9) Kalite sistemindeki süreçler (%14)

Çıktılar (%50) Müşteri tatmini (%20) Çalışanların tatmini (%9) Toplum üzerindeki etkileri (%6) İş sonuçları (% 15)

İşi yapanlar alt kademe Tepe yönetimi Kalite politikası ve kalite el kitabı hazırlanması Orta Kademe Prosedürlerin hazırlanması İşi yapanlar alt kademe İşletme talimatlarının Hazırlanması İşletme yönetimi sistemi ve kalite sistemi ilişkisi

Kalite sistemini kurarken uygulanacak ilkeler: Toplam kalite sistemi bir ürün veya hizmet için oluşturulur. Her bir ürünün beklenen kalite kriterleri farklı olacağı için her bir ürün için farklı faaliyetler yapılır. Sistem kurarken kalite zincirinin her halkasında gerçek kalite karakteristiğini gerçekleştirecek insan, araç ve bilgi arasındaki ahenk göz önünde bulundurulur.

Kalite sistemini kurarken uygulanacak ilkeler: Sistem dokümantasyonla başlar, denetimle gelişir. Sitem kurulurken sistemi değerlendirecek kriter ve yöntemler saptanır. Sistem kurulurken sistemin verimliliği ve etkinliği de hesaplanmalıdır. Kalite kriterleri ile kullanılan teknoloji arasındaki ilişki göz önünde bulundurulmalıdır.

Kalite Maliyetleri Maliyet, kelime anlamı olarak masraf ve harcama demektir. Ayrıca, üretimin gerçekleştirilebilmesi için yapılan giderlerin parasal ifadesidir. Kalite maliyetleri ise, ürünlerin arzulanan kalite düzeyinde üretilebilmesi için yerine getirilmesi zorunlu faaliyetlerin maliyeti ile, üretimin herhangi bir aşamasında aranan koşullara uymayan parça ve ürünün yol açtığı maliyetlerin toplamıdır.

Kalite Yatırım maliyetleri Faaliyet maliyetleri Amortisman Faiz Fırsat Önleme maliyetleri Başarısızlık maliyetleri Ölçme ve değerlendirme maliyetleri İç başarısızlık maliyetleri Dış başarısızlık maliyetleri

Yatırım maliyetleri: Laboratuar, ölçme ve kontrol ekipmanları, bina ve ilgili tesisata yapılan harcamaların faiz, amortisman ve fırsat maliyetleridir. Faaliyet maliyetleri: Önleme ve değerlendirme maliyetleri, kusurlu ürün maliyetlerinden oluşmakta olup, bu da kendi arasında iç başarısızlık maliyetleri ve dış başarısızlık maliyetleri olarak 2’ye ayrılır.

Önleme maliyetleri: Mal ve hizmetlerini karşılayamama riskinin ortadan kaldırılması amacıyla katlanılan giderlerden oluşmaktadır. Eğitim, planlama, organize etme, araştırma, proses kontrolü ve mamul dizaynı vb. alanlarda yapılan harcamalardan oluşur. Ölçme – değerlendirme maliyetleri: Mal ve hizmetlerin belirlenen standartlara uygunluğunu sağlamak amacıyla yapılan faaliyetlerin maliyetidir. Test ve muayene işlemleri için katlanılan tüm giderler (ölçü aletlerinin ayar ve bakım maliyetleri) bu maliyet kapsamındadır.

İç başarısızlık maliyetleri: mal ve hizmetlerin müşteriye sunulmasından önce tespit edilen maliyetlerdir. Mamul tüm önlemlere rağmen, dizayn ve imalat aşamalarında kalite gereklerini yerine getirememenin bir sonucu olarak başarısız olabilir. Bunu gidermenin maliyetine iç başarısızlık maliyeti denir. Bu maliyet kalemleri; ıskarta, tamir ve düzeltme, mühendislik hizmetleri, arıza arama, hurda ve yeniden üretme, test gibi hususlardan oluşur.

Dış başarısızlık maliyetleri: Mamulün tüketiciye tesliminden sonra kalite ihtiyacını karşılamada başarısız olması durumunda maruz kalınan maliyetlerdir. Bunlar da, müşteri iadeleri, mamul sorumluluk davaları, şikayetlerin incelenmesi, garanti sorumlulukları, satış sonrası bakım masraflarından oluşur.

Bir işletmede yürütülen kalite maliyeti çalışmaları, o işletmeye aşağıdaki faydaları sağlayabilir. Mamulün güvenliği artar, Maliyetler azalır, Malzemeden tasarruf sağlanır, Mamulün kalitesi gelişir, Üretim artar, daha verimli üretim yapmak mümkün olur, İşgücünden tasarruf sağlanır,

Yeni üretim ve yönetim teknikleri geliştirilir, Üretici ile tüketici arasındaki sözleşmede açıklık sağlanır, Pazar payı artar, İşletmede bölümler arası ilişkiler gelişir, Beşeri ilişkiler gelişir, motivasyon sağlanır, Hatalı veri ve raporlar azaltılır, Zamandan tasarruf sağlar, İşletmenin imajı, üretimi, satışı, rekabet gücü artar.

Kalite ve Rekabet İlişkisi İşletmelerde başarı yüksek rekabet gücüne bağlıdır. Yüksek rekabet gücü ise kalite, maliyet ve hız üstünlüğü ile kazanılır. İşletme sistemi içerisinde kurulacak bir toplam Kalite Yönetimi yapılanmasıyla maliyet iyileşmesi, hız artışı sağlanabilecektir. İşletmenin kalite düzeyi işletmenin rekabet gücünün en önemli göstergesidir.

Kalite ile ilgili yanlış düşünceler: Kalite fazla harcama gerektirir, Kalite farklı seviyelerde ifade edilir. Kalite sistemi pahalı bir iştir. Kalite sadece mamuller için geçerlidir. Kalite sadece kalite biriminin sorumluluğundadır.

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

‘Toplam kalite’ kavramının içinde yer alan ‘toplam’ sözcüğü kalitenin ‘tüm süreçlerde’ , ‘tüm işlerde’ ve ‘herkesin katılımı’ ile sağlanabilir olmasına işaret etmektedir. Toplam kalite; öz olarak topyekun iyinin, hatta mükemmelin aranmasıdır. Toplam kalite anlayışını özümsemiş organizasyonlarda kalite; bir kişinin veya bir grubun değil, örgütte çalışan herkesin işidir ve herkesin hedefi olmalıdır. Bu nedenle toplam sözcüğü kullanılmaktadır.

Toplam kalite (TK), bir işletmede yapılan bütün işlerde, müşteri isteklerini karşılayabilmek için şart olan yönetim, insan, yapılan iş, ürün ve hizmet kalitelerinin, bir sistem yaklaşımı içerisinde, tüm çalışanların katılımı, hedef ve fikir birlikleri sağlanarak ele alınması ve geliştirilmesi faaliyetlerinin toplamıdır.

Üretilen mal ve hizmetlerin kalitesinin artırılmasına yönelik bu toplam çabalara toplam kalite kontrol adı verilmiştir. Toplam kalite kontrol, bir organizasyondaki değişik grupların kalite geliştirme, kaliteyi koruma ve kalite iyileştirme çabalarını müşteri tatminini de göz önünde tutarak üretim ve hizmeti en ekonomik düzeyde gerçekleştirmek için birleştiren etkili bir sistemdir.

Kalite yönetimi, kalite kontrolü aksine, muayeneye dayalı bir yöntem değil, sürekli iyileştirme yaklaşımı ile müşteri istek ve beklentilerini en iyi şekilde karşılamaya yönelik bir yönetim biçimidir. Toplam kalite yönetimi (TKY); bir felsefe veya yalnızca sözde kalan bir işlem değil, pratik bir yönetim uygulamasıdır.

Bu yönetimde 3 unsur bulunmaktadır: Birincisi, işe ilişkin olarak mantıksal bir düşünce biçimi geliştirmektir. İkinci unsur kaliteyi geliştirmek için çalışanlarda güdüleme sağlamaktır. Üçüncü unsur ise, pazarlama yönetimi davranışını vurgulayan bir şirket kültürü yaratmaktır.

Toplam kalite yönetimi, doğru üretim; ilk defasında yapmayı ve bunu her defasında tekrarlamayı hedefleyerek, işletmelerde etkinliği sağlar ve pazar koşullarına uygun esneklikte mal ve hizmet üretimi ile rekabet gücünü artırır. Toplam kalitenin asıl hedefi kısa vadede karlılık değil, bilakis uzun dönemde kalıcılıktır. Bu da, klasik ‘maliyet+kar=piyasa fiyatı’ formülü ile değil, ancak ‘piyasa fiyatı- maliyet=kar’ sistemiyle çalışan bir ortamda, maliyetlerin indirilmesiyle sağlanabilir.

Toplam kalite yönetimi, bir kuruluşun tüm faaliyetlerinde yüksek kalitenin yaratılması ile hataları asgariye indirmeyi hedefler. Hatta son yıllarda en az hata, sıfır hatayla mal ve hizmet üretimi hedefine dönüşmüştür. Sıfır hatayla malın üretilmesi; kayıpları ortadan kaldırırken, fireleri azaltır, ikinci kalite ürün, gereksiz stoklar, zaman kayıpları ve teslimatta gecikme gibi olumsuzluklara meydan vermez. Böylece, maliyetler düşerken kalite artar ve verimlilikle birlikte müşteri memnuniyeti sağlanmış olur.

Toplam kalite anlayışı önce beyinde kazanılır, uygulama daha sonra gelir. Felsefe anlaşılamamış ve sindirilememiş ise, kuralları birebir uygulamak hiçbir sonuç vermez. Bu tür yaklaşımların sonuçları, yıllık faaliyet raporlarında verilen ‘şu kadar kalite çemberleri kurduk, şu kadar iyileştirme projesi yaptık’ tarzında ki beyanatlardan öteye gidemez.

Kalite anlayışının oluşturulması ve organizasyonun bünyesine yayılabilmesi için eski alışkanlıkların vazgeçilmesi gerekir. Çalışanlar yönünden; çok çalışma, özveri, kurumla özdeşleşme gibi özellikler önem taşır.