OSMANLI DEVLETİNDE YÜKSELME DÖNEMİ Yükselme Dönemi Padişahları 1-II.Mehmet Dönemi “Fatih” ( ) 2-II.Bayezid Dönemi “Sofu” ( ) 3-I. Selim Dönemi “Yavuz” ( ) 4-I.Süleyman Dönemi “Kanuni”( ) 5-Sokollu Mehmet Paşa ( ) (II.Selim-III.Murat)

II.MEHMET DÖNEMİ Döneminin en önemli olayı İstanbul’un Fethidir.İlk seferi Karaman Seferidir.(1451)Sefer sonunda doğu sınırlarının güvenliği için Karamanoğulları ile antlaşma yapılmıştır. İstanbul’un Fethi (1453) Nedenleri: 1-Ekonomik Neden:Ticaret yolları üzerinde önemli bir merkez olması 2-Siyasal Neden:Bizans’ın ;Osmanlının siyasal bütünlüğünü bozması Avrupa Devletlerini Osmanlılara karşı kışkırtması(Doğudaki son kale) Anadolu beyliklerini kışkırtması Osmanlı şehzadelerini koruması ve kışkırtması 3-Askeri Neden:Anadolu ve Rumelideki askeri bütünlüğün sağlanmak istenmesi 4-Dinsel Neden:Hz. Muhammed’in İstanbul’un alınmasıyla ilgili hadisinin etkisi

Fetih İçin Yapılan Hazırlıklar: -Doğu ve batıda antlaşmalar yapıldı,güvenlik sağlandı. -Askeri düzenlemeler yapıldı. -Rumeli Hisarı yaptırıldı. -Edirne’de (şahi)büyük toplar döktürüldü. -Gelibolu tersanesinde 400 parçalık donanma oluşturuldu. -Mora’ya sefer düzenlenerek Bizans’a gelebilecek yardım önlendi. Bizans’ın Hazırlıkları: -Surlar onarıldı. -Haliç,eski gemiler zincirlenerek kapatıldı. 6 Nisan 1453’de başlayan kuşatma 29 Mayıs 1453’de başarı ile sonuçlandı.

İstanbul’un Alınmasının Türk Tarihi Açısından Sonuçları 1-İstanbul başkent yapıldı. 2-İstanbul boğazı Osmanlıya geçti. 3-Karadeniz Ticaretinin (İpek Yolu) denetimi sağlandı. 4-Anadolu ve Rumeli toprakları birleşti.İmparatorluk dönemi başladı. 5-Osmanlı Yükselme Dönemi başladı. Dünya Tarihi Açısından Sonuçları: 1-Ortaçağ sona erdi,Yeniçağ başladı. 2-Feodalizm büyük bir darbe aldı. 3-Coğrafi keşiflerin başlamasında etkili oldu. 4-İtalya’ya giden Bizans’lı bilginler Rönesansın başlamasında etkili oldu. 5-Ortodoks Kilisesi Osmanlının himayesine geçti.Fakat;kilisenin haklarına hiç dokunulmadı.Bunun nedeni;yerli halkın güvenini kazanmak,balkan fetihlerini kolaylaştırmak,haçlı birliği çalışmalarını önlemektir…

Anadoludaki Gelişmeler: Amaç:Anadoluda Türk birliğini sağlamak Fırat’a kadar ilerlemek Amasra Cenevizlilerden alındı Sinop alındı.Candaroğulları Beyliğine son verildi Trabzon alındı.Trabzon Rum İmp. ortadan kaldırıldı.Bizans’ın varislerinden biri daha yok edildi Konya,Karaman alındı Akkoyunlu Devleti ile Otlukbeli Savaşı yapıldı. Savaşın sonucunda;Akkoyunlu Devleti yıkılma sürecine girdi.Doğu’da ilk defa top kullanıldı.Erzincan ve çevresi Osmanlıya geçti.(Safevi Devleti tehlikesi) Not:Fatih’in son dönemlerinde Osmanlı- Memlük ilşkileri bozuldu.(Hicaz su yolları sorunu)

Batıdaki Gelişmeler: Sırbistan toprakları alındı Mora Yarımadası alındı.Bizans’ın varislerinden biri daha yok edildi Eflak alındı Bosna-Hersek alındı.Dalmaçya kıyıları ele geçirildi Boğdan egemenlik altına alındı Arnavutluk ele geçirildi Osmanlı-Venedik savaşları başladı. Savaşın sonucunda;1479’da antlaşma yapıldı.Venediklilere ilk defa ayrıcalık verildi. Amaç:Ticareti geliştirmek,Avrupa hıristiyan birliğini bozmak.

Denizlerdeki Gelişmeler: Ege adalarından Taşoz,Eğriboz,Limni Semadirek,İmroz,Midilli ele geçirildi.(TELSİM)Böylece; Boğazların güvenliği sağlandı,önemli ticaret yolları ele geçirildi Kırım Osmanlı egemenliğine girdi.Böylece;İpek yolu denetim altına alındı.Rusya’nın güneye inişi önlendi.Karadeniz Türk gölü haline getirildi Rodos kuşatıldı.Fakat alınamadı Yunan adaları Zenta,Kefalonya,Ayamavra alındı İtalya Seferine çıkıldı.Otranto kalesi alındı.II.Bayezıt Döneminde elden çıktı.

Diğer Önemli Gelişmeler: -İlk altın para bastırıldı. -Kazasker ve Defterdar sayıları ikiye çıkarıldı. -Devlet adamı yetiştirmek amacıyla Enderun Mektebi açıldı. -Topkapı Sarayı yaptırıldı. -Ortodoks Kilisesi egemenlik altına alındı. -Kardeş Katli yasası çıkarıldı.İlk Osmanlı Kanunnamesi “Kanunname-i Ali Osman” hazırlandı. -Divan’a vezirazam başkanlık etmeye başladı.(Kasr-ı Adl)Kafes Arkası olayı başladı. -İlk kez yeniçerilere cülus bahşişi verildi.

II. BAYEZIT DÖNEMİ Bu dönem Yükselme dönemi içinde Duraklama dönemi özelliği taşır. Cem Sultan Olayı( ): Dönemin en önemli olayıdır. II. Bayezit yeniçerilerin desteğini alarak sultan olmuştur.Türk kökenli devlet adamları ise Cem’i desteklemişlerdir.Cem Kanunname gereğince öldürülmekten çekindiği ve babasının kendisinin tahta geçmesini istediğini düşündüğü için II. Bayezit’ten Anadolunun yönetimini istedi.İsteği kabul edilmeyince Türkmenlerle birlikte ayaklandı.Bursa’yı alarak adına hutbe okuttu,Bursa’da Bayezit’le yaptığı savaşı kaybetti.Sırasıyla;Memluklulara,ardından Karamanoğullarına,sonra Rodos Şövalyelerine sığındı.Sonrada İtalya ve Fransa’ya verildi.Böylece;Cem Olayı Osmanlının iç sorunu olmaktan çıkarak bir dış sorun haline geldi. Not:Cem olayının nedeni;iktidara gelmenin esaslarının belirtilmemesidir… II.Bayezit, bu dönemde Batıya karşı etkili bir politika izleyemedi.(II.Bayezit savaştan hoşlanmayan,zamanın büyük bir bölümünü din kitaplarıyla geçiren bir yapıdadır.)

Dönemin Önemli Olayları -Memluklularla savaşıldı.( ) Nedenleri:Hicaz su yolları sorunu Memlukluların Cem’i desteklemeleri Sonuç olarak;Her iki tarafta önemli bir başarı elde edemedi. Çukurova ikiye ayrıldı. -Venediklilerle savaşıldı.( ) İnebahtı,Navarin,Modon,Koron gibi yerler alındı.Venedik’e karşı denizlerde üstünlük sağlandı. -Karamanoğulları beyliğine kesin olarak son verildi.(1487) -Boğdan Seferi gerçekleşti.(1484) Kili ve Akkerman kaleleri alındı.Tuna’nın denetimi büyük ölçüde sağlandı. -Pasif yönetim nedeniyle;Safevi devleti başkanı Şah İsmail Anadolu’ya Şii din adamı göndererek Teke Yarımadasında Şahkulu İsyanının çıkmasını sağladı.(1511)II. Bayezit bu isyanı güçlükle bastırdı. Önemi:Anadolu’daki ilk dinsel nitelikte isyandır.(Sünni-Şii çatışması) Ayaklanmanın güçlükle bastırılması,II. Bayezit’in yetersizliğini ortaya çıkarmıştır.Oğulları arasında taht kavgaları hızlanmıştır. Yavuz’un Tahta geçişi:Yeniçeri ayaklanmasıyla tahta geçen ilk Osmanlı sultanıdır.Rumelide ilk sancak verilen sultandır.

I.SELİM DÖNEMİ(YAVUZ) Yavuz tahta geçtikten sonra kardeşlerini ve yeğenlerini öldürerek saltanatını güvence altına aldı.Devrinde doğuya yönelik seferler düzenledi. Doğu’ya sefer düzenleme nedenleri: -Mezhep çatışmaları -Sınır çatışmaları -Tebriz ile Halep,Tebriz ile Bursa arasındaki ipek yolu egemenliğini ele geçirme isteği -Baharat yolunun egemenliğini ele geçirme isteği -***İslam dünyasının liderliğini ele geçirme isteği Dönemin Önemli Olayları: -Çaldıran Savaşı(1514): Nedenleri: 1-Şii sorunu (Mezhep çatışmaları) 2-Her iki sultanın ticaret yolları üzerinde egemen olmak istemeleri Sonuçları: 1-Şah İsmail savaşı kaybetti. 2-Şii tehlikesi geçici olarak önlendi. 3-İpek yolu üzerinde İran’ın etkisi azaldı. NOT:I.Selim Safevi devletini yendi, fakat;bu devlete son vermedi.Bununda nedeni;bölgenin dağlık olması,Şiilerin lideri olmasıdır…

-Turnadağ Savaşı(1515): Bu savaşla Dulkadiroğulları ortadan kaldırıldı.Böylece;Anadolu Türk Birliği kesin olarak sağlandı.( ) Osmanlıya savaşla katılan son beyliktir. -Mısır Seferi( ): Nedenleri: 1-Hicaz su yolları sorunu 2-Mısır’ın zenginliklerini ele geçirme isteği 3-Baharat yolunu ele geçirme isteği 4-*Yavuz’un İslam dünyasının liderliğini ele geçirmek istemesi 1516 Mercidabık Savaşında elde edilen başarıyla Suriye- Filistin (Kudüs)Osmanlıların eline geçti Ridaniye Savaşı sonunda Mısır alınarak Memluk Devletine son verildi. Sonuçları: 1-Halifelik Osmanlılara geçti.Osmanlı Devleti İslam dünyasının lideri oldu. 2-Baharat yolunun kesin denetimi sağlandı. 3-Mısır’ın zenginlikleri ele geçirildi. 4-Kıbrıs’ta bulunan Venedikliler,Memluklulara verdiği vergiyi Osmanlılara vermeye başladı. 5-Kutsal Emanetler ve Mısır’daki birçok sanat eseri İstanbul’a getirildi. NOT:Halifelik makamı Osmanlıya geçince;Devlet Teokratik (dinin etkili olduğu devlet anlayışı )niteliği kazandı.

I.SÜLEYMAN DÖNEMİ(KANUNİ-MUHTEŞEM) Kardeşi olmadığı için sorunsuz sultan olmuştur.En uzun saltanat süren Osmanlı Padişahıdır.(46yıl)En parlak dönemdir.İlk yıllarında iç isyanlarla uğraşmıştır. İç Ayaklanmalar: 1-Canberdi Gazali Ayaklanması(1521):Memluk devletini yeniden kurmak için ayaklandı.(Siyasi) 2-Ahmet Paşa İsyanı(1524):Mısır’da kendi devletini kurmak için ayaklandı.(Siyasi) 3-Kalenderoğlu İsyanı(1527):Şii kökenli bir ayaklanmadır.(Dinsel) 4-Baba Zünnun Ayaklanması(1527):Vergi yüzünden çıkan bir ayaklanmadır.(Ekonomik) 5-Şehsuvaroğlu Ali Bey İsyanı:Dulkadiroğulları Beyliğini yeniden canlandırmak için ortaya çıkmıştır.(Siyasi)

Batıdaki Gelişmeler: -Belgrat’ın Alınması(1521):Orta Avrupa’da önemli bir konumda olması nedeniyle;Tuna’dan ve Karadan kuşatılarak Belgrat alındı.Sonucunda;önemli bir üs elde edildi.Macaristan’ın alınmasına ortam hazırlandı. -Mohaç Meydan Savaşı(1526):Osmanlılarla Macarlar arasında yapılmıştır. Nedenleri: 1-Osmanlının Orta Avrupa’da ilerleyerek Macaristan’ı almak istemesi 2-Kanuni’nin Fransa Kralına yardım etmek istemesi Sonuçları: 1-Budin ele geçirildi. 2-Macaristan toprakları ele geçirilerek Osmanlılara bağlı krallık durumuna getirildi.(Yanoş Kral yapıldı.) 3-Osmanlı-Fransız dostluk ilişkileri başladı.

-I.Viyana Kuşatması(1529):Mohaç savaşı sonunda Osmanlı-Avusturya ilişkileri gerginleşti.Osmanlı ordusu Viyana’yı kuşattı,fakat alamadı.Bunun nedeni:Kuşatma toplarının gecikmesi ve kışın başlamasıdır… -Büyük Alman Seferi(1532):Ferdinant’ın Budin’e saldırması üzerine Kanuni harekete geçmiştir.Sonucunda;Osmanlı-Avusturya arasında İbrahim Paşa(İstanbul)Antlaşması(1533) imzalandı.Buna göre; -Ferdinant,Yanoş’u Macar kralı olarak tanıyacak. -Avusturya hükümdarı,Osmanlı sadrazamına eşit olacak. Önemi:Avusturya ile imzalanan ilk antlaşmadır. Osmanlı Devleti Avusturya’ya karşı siyasal ve askeri üstünlüğünü kanıtlamıştır. -Zigetvar Seferi:Kanuni’nin son seferidir.Zigetvar kalesi alındı.Kanuni bu sefer sonucunda öldü.

Osmanlı-Fransız İlişkileri Osmanlı Devleti Fransa ile olan ilişkilerin gelişmesi üzerine dostluk ve ticaret antlaşması yapmıştır. 1535’te imzalanan bu antlaşma Fransa’yla yapılan ilk antlaşmadır.Antlaşmayla;Fransa’ya Kapitülasyon (ticaret,gümrük,hukuk)verilmiştir. Amaç:Akdeniz Ticaretini yeniden canlandırmak Avrupa Hıristiyan birliğini engellemek Bu antlaşmaya göre; 1-Fransız gemileri Osmanlı denizlerinde serbestçe dolaşabilecek. 2-Fransızlar arasındaki davalara Fransız yargıç bakacak,Türkler ve Fransızlar arasındaki davalara Türk yargıçlar bakacak. 3-Fransız tüccarlardan %5 gümrük vergisi alınacak. 4-Bu antlaşma, her iki hükümdar sağ kaldığı müddetçe geçerli olacak. NOT:Kanuni’nin ölümünden sonrada kapitülasyonlar yürürlükte kalmış,1740’da sürekli hale gelmiştir.

Doğudaki Gelişmeler Sık sık meydana gelen sınır ve mezhep çatışmaları nedeniyle Kanuni İran Safevi Devleti üzerine üç sefer düzenlemiştir. 1-Irakeyn Seferi(1533) 2-İran Seferi(1548) 3-Nahçevan Seferi(1553) Bu savaşların sonucunda İran antlaşma istedi. Amasya Antlaşması(1555): İran’la imzalanan ilk antlaşmadır.Tebriz,Erivan,Irak ve Doğu Anadolu Osmanlılara geçmiştir. Denizlerdeki Gelişmeler: -Rodos alındı.(1522)Anadolu’nun güvenliği için Bodrum alındı. -Cezayir alındı.(1533)Barboros Hayrettin Paşa Kaptan-ı Derya oldu. -Preveze Deniz Savaşı yapıldı.(1538) Nedeni:Kanuni’nin ve Şarlken’in Akdeniz egemenliğini ele geçirmek istemeleri Sonucu:Akdeniz egemenliği Osmanlıların eline geçti. Akdeniz Türk gölü haline geldi. -Trablusgarp alındı.(1551) -Cerbe Deniz savaşı yapıldı.(1559)Cerbe adası alındı. -Malta adası kuşatıldı.Fakat alınamadı.(1565)

Hint Deniz Seferleri( ) Nedenleri:Hint deniz yolunda denetim kurma ve buradaki Portekiz egemenliğine son verme düşüncesi. Hint Müslümanlarına yardım etmek Bu nedenlerle Hindistan’a dört sefer düzenlendi. Sonuçları:Akdeniz tipi gemilerle giden Osmanlı devleti Portekizlilere karşı başarılı olamadı. Baharat yolu açılamadı. Osmanlı bu seferlere gereken önemi vermediğinden ekonomik getiri elde edememiştir. Yemen ve Habeşistan kıyıları ele geçirilerek Kızıldeniz Türk Gölü haline getirildi.

SOKULLU MEHMET PAŞA DÖNEMİ Sokollu Mehmet Paşa Kanuni,II.Selim ve III. Murat dönemlerinde sadrazamlık yapmıştır.Devşirme kökenli (Hırvat) Enderun’da yetişmiştir. Siyasi Olaylar: -Sakız Adası alındı.(1566)Ege kıyılarının güvenliği sağlandı. -Yemen’in tamamı Osmanlıya geçti.(1568) -Kıbrıs Adası alındı.( ) Doğu Akdenizin güvenliği ve Kıbrıs’ın ekonomik kaynaklarından yararlanmak için Venediklilerden alınmıştır. Sonucunda;Doğu Akdenizin güvenliği sağlanmış,İnebahtı savaşına neden olmuştur. -İnebahtı Deniz Savaşı.(1571) Haçlılarla Osmanlı arasında yapıldı.Osmanlı savaşı kaybetti.Bundan sonra;Osmanlı donanmasını güçlendirdi. -Tunus alındı.(1574) -Lehistan himaye altına alındı.(1575) -Fas Osmanlıya geçti.(1577) Portekizlilerle yapılan Vadi-üs Sebil Savaşında başarılı olundu.Kuzey Afrika’nın fethi tamamlandı.

Kanal Projeleri 1-Don- Volga Kanal Projesi: Don ve Volga ırmaklarını birleştirmek, İpek yolunu yeniden canlandırmak, Orta Asya Türkleriyle ilişki kurmak amacı güdüldü. Ekonomik nedenlerle ve Rusya’nın engellemeleriyle gerçekleşmedi. 2-Süveyş Kanal Projesi: Baharat yolunu yeniden canlandırmak, Hint Müslümanlarına yardım etmek amacı güdüldü. Ekonomik nedenlerle gerçekleşmedi. 3-Marmara Kanal Projesi: Boğaz trafiğini rahatlatmak, İç ticareti canlandırmak amacı güdüldü.Fakat;gerçekleşmedi. Sokulunun ölümüyle yükselme dönemi sona erdi. Duraklama dönemi başladı.