YATAK İÇİ DÖNME EGZERSİZLERİ Amacı: 1.Onu rahatlatmak, 2.Dolaşımı hızlandırmak, 3.Vücudun belirli bir bölgesinde uzun süre basınç, uygulamasını önlemek, 4.Şekil bozukluklarını (defor-masyon) önlemek.

Hasta yardımcı olabildiğinde yapılacak işlemler A) Yatağın kenarına getirmek: Eller, avuç içleri yukarı dönük biçimde, hastanın başını ve omuzlarım destekleyerel yastığın altına yerleştirilir. İşaretle birlikte. yatağın kenarına çekilir. Eller, avuç içleri yukarı dönük biçimde, kalçaların altına yerleştirilir ve işaretle birlikte çekilir. Eller dizlerin ve ayak bileklerinin altına yerleştirilir ve işaretle birlikte çekilir. Hastanın vücudu düz duracak ve rahat edeceği biçimde ayarlanır.

B) Oturma ve yatırma Hastanın dizlerini bükmesine yardım edilir. Bir ayak ileri gelecek biçimde, yüz yatağın baş tarafına döndürülür. Bir kol hastanın koltuk altından, el hastanın omuzunu kavrayacak biçimde geçirilir. Hastada elini kendisine yardımcı olan kişinin koltuk-altmdan geçirerek omuzunu tutar. Hastayla çok yakından yüz yüze gelme, her iki tarafın da sağlığı için önlenmelidir. Diğer kol hastanın başı ve omuzlarını destekleyecek biçimde başın altından geçirilir. şaretle birlikte hastanın oturmasına yardım edilir. Hasta baş dönmesi ya da halsizlik hissediyorsa ona destek sağlanır. Hastanın ellerini arkasına dayayarak kendini desteklemesine yardımcı olunur. Hastanın yatması için aynı işlem tersine t uygulanır.

Yatma yukarı ve aşağı hareket etme Hastanın oturma durumuna gelmesine yardımcı olunur. Hastanın ellerini arkasına dayayarak kendisini desteklemesi sağlanır. Yatağın baş tarafına geçerek, yüz yatağa döndürülür. Bir el hastanın sırtına diğer el de kalçalarının altına yerleştirilir, işaretle birlikte hastanın topuklarına dayanarak kendisini geriye almasına yardım edilir. Öne doğru harekette aynı işlem tekrarlanır, yalnız burada hasta topukları yerine ellerine dayanarak kendisini öne alır.

Hasta yardımcı olamadığında yapılacak işlemler Bu durumda bir hastayı yatağın içinde hareket ettirebilmek için hastanın altına bir çarşaf yayılmahdır. Bu çarşaf hastanın başından kalçalarının altına kadar uzanmalıdır. Gereken yardımcı sayısı hastanın ağırlığına, boyuna ve içinde bulunduğu koşullara göre değişir. Ancak bunlar hastanın iki yanında, çift olarak çalışmalıdırlar.

Yatakta yukarı ve aşağı hareket ettirme. Hasta çarşafın üzerine sırtüstü yatırılır, Çarşaf hastanın iki yanında, sıkıca tutulabilmesi için gevşekçe rulo yapılır. Hasta yukarı doğru hareket ettiriliyorsa, bir ayak önde olmak üzere yatağın ayak tarafına döndürülür. Çarşaf hastanın başı ve kalçaları hizasında sıkıca tutulur. İşaretle birlikte yatağın baş tarafına doğru çekilir Hastayı aşağı doğru hareket ettirmek için yüz, yatağın baş tarafına çevrilir. Çarşaf hastanın ayaklan ve kalçası hizasından tutulur ve yatağın ayak tarafına çekilir.

Yana döndürme Hasta yatağın kenarına getirilir. Örtüler kaldırılır; dönmeyi kolaşlaştırmak için hastanın dizleri bükülür. Hastanın kolu göğsü üzerinde çaprazlanır. Diğer kolu dirsekten bükülerek elinin başının yakınına gelmesi sağlanır. Yatağın kenarına dönülerek dizler bükülür ve dengeyi sağlamak için bir ayak öne uzatılır. Bir el hastanın omuzuna, öteki el de kalçasına parmaklar düz olacak biçimde koyulur. İşaretle birlikte hasta omuzları ve kalçasından tutularak yana döndürülür. Bir el hastanın kalçasından omuzuna kaydırı-lırken, öteki el hastanın diğer omuzun altından geçirilerek rahatlığı sağlanır. Hastanın rahat bir pozisyonda durması için gereken yardım yapılır. Hastanın ayak bileği ve dizleri yan taraftan desteklenir ve ağırlığını Öteki bacağa vermemesi için üstteki bacağı öne alınır. Hastanın bacağı rahat edebüeceği bir pozisyonda uzatılır. Gerekiyorsa hasta yastıklarla desteklenir. Örtüler örtülür.

Yan yatar durumdan sırtüstü yatar duruma getirme. Örtüler ve varsa bütün yastıklar ve destekler kaldırılır. Hastanın bilekleri ve dizleri bükük bir biçimde üst üste getirilir. Hastanın arkasında, yüz yatağa dönük ve bir ayak önde olacak biçimde durulur. Bir el hastanın kalçasına öteki de omuzuna avuç içleri aşağı dönük olarak koyulur, hasta sırt üstü döndürülür.

Bir yandan diğer yana döndürme Örtüler ve varsa bütün yastık ve destekler kaldırılır. Hastanın arkasında, yüz yatağa dönük ve bir ayak önde olacak biçimde durulur. Hastanın ayak büekleri ve diz eklemleri yan taraftan desteklenir, bükük bir durumda yerleştirilir. Hastanın kollan dirseklerden bükülerek göğsünde çaprazlanır. Bir el hastanın kalçasına diğer el omuzuna yerleştirilerek işaretle birlikte hasta yavaşça sırtüstü döndürülür. Eller yeniden çabucak hastanın diğer kalçası ve omuzuna yerleştirilerek hasta yatağın öteki yanına döndürülür. Hastaya yan yatar durumda rahat bir pozisyon sağlanır. Gerekiyorsa destek sağlanır ve örtüler örtülür.

Sırtüstü yatar durumdan yüzükoyun yatar duruma getirme Bütün yastıklar ve destekler kaldırılır. Hastanın altına kollan yanlarda kalacak biçimde bir çarşaf yayılır, karnına da düz bir destek (ince bir yastık ya da katlanmış bir banyo havlusu) konur. Yardımcılar yatağın aynı kenarında dururlar. Çarşaf hastanın tarafında gevşekçe bükülür. Çarşafın bükülen kenarı sıkıca tutularak hasta yatağın kenarına doğru getirilir. Bir kişi hastanın vücudunu desteklerken yardımcısı yatağın karşı kenarına geçerek hastanın altındaki çarşafı omuz ve kalçaları hizasında tutar.

Yardımcı çarşafı çekerek hastayı döndürür, bu arada birinci kişi hastanın başını destekler. Çarşaf bırakılır. Hastanın rahat edeceği bir pozisyon sağlanır. Başı düz tutulur ve yüzü bir yana döndürülür. Hastanın altındaki çarşaf düzeltilir. Omuzların altına küçük süngerler ya da yastıklar yerleştirilerek omuzların düşmesi ve nefes alamama önlenir. Hasta eğer dizleri bükülmüyorsa ayakbileğin-den aşağısı dışarıda kalacak biçimde aşağı doğru çekilir. Eğer dizleri biikülebiliyorsa ayağının altına üçgen ayak desteği ya da yuvarlak bir yastık koyulur. Hastanın kolları rahat bir pozisyonda yerleştirilir. Eller başın yanına gelecek biçimde dirseklerden bükülebilir ya da hasta bir kolunun yan tarafta uzanmasını isteyebilir.

Yüzükoyun yatar durumdan sırtüstü yatar duruma getirme Hastanın omuzlan altındaki destekler kaldırılır, elleri avuç içler yukarı dönük biçimde iki yanma uzatılır. Hastanın altındaki çarşaf iki yana toplanır. Çarşaf yine yardımcıyla birlikte iki yanda bükülür ve baş, kalça, diz hizasında tutulur. Hasta yatağın kenarına çekilirken, yardımcı hastaya destek sağlar. Hastanın eli kalçasının altına sokulur. Hastanın altındaki çarşaf tutulur, oynatılarak hastanın yavaşça sırtüstü dönmesi sağlanır. Yardımcıyla birlikte hasta yeniden yatağın ortasına çekilir. Hastanın rahat edeceği pozisyon sağlanır, başının altına bir yastık yerleştirilir ve gerekiyorsa başka destekler konur. Çarşafın kenarları yatağın iki yanından içeri sokulur.

Hastayı yatakta hareket ettirirken hatırlanması gereken noktalar Hastaya ne yapılacağını önceden haber vererek onun yardımını sağlamak ve aniden rahatsız olmasını önlemek. Hastanın olabildiği kadar yardımcı olmasını sağlamak. Ancak hiç yardımcı olamayacak durumdaysa ona haber vermeden hareket etmek, aksi halde onun hareketlerini yönlendirmek. Doktorun izin verdiği oranda sık sık pozisyonu değiştirmesini sağlamak. Eklemlerde gerginliği önlemek, şekil bozukluklarım, kasılmaları, yatak yaralarını önlemek, hastaya enerji ve rahatlık sağlamak için gerekli yerlere destekler yerleştirmek. Hastanın ve yardımcısının rahat edeceği pozisyonlar ayarlamak. Gerektiğinde fazla yardımcı kullanmak.