Roma Rakamları - Sayıları I = 1 Birbirini izleyen sayılar toplanır. II = 2 XII = 12 XIV = 14 III = 3 XVI = 16 XXX = 30 V = 5 LXX = 70 MD = 1.500 X = 10 MDCCC = 1.800 L = 50 C = 100 ÖRNEKLER: D = 500 94 = XCIV M = 1.000 687 = DCLXXXVII Önce gelen küçük sayı, 1973 = MCMLXXIII sonra gelen büyükten çıkartılır. 2014 = MMXIV IV = 4 XL = 40 IX = 9 XC = 90 CM = 900

Bilimsel İşleyişin Aşamaları Olguları (olayları, nesneleri) kavramak, tanımlamak ve sınıflandırmak üzere çözümleyerek betimleme [BETİMLEME (description)] Olgular arasında nedensellik ilişkisi kurmak ve bu ilişkileri sınayıp gerçekleyerek açıklamak [AÇIKLAMA (explication)] Çeşitli düzeylerde gerçeklenmiş ilişkileri genellikler, yasalar ve kuramlar biçiminde dillendirmek. Bunlardan yola çıkarak gelecekle ilgili çıkarımlarda bulunmak. [YASALAŞTIRMA (theorem & law) ve ÖNDEYİ (prediction)]

Bir araştırmada tutulacak yol ve yapılacak işlemleri düzenleyen plana araştırma tasarımı denir. Araştırma tasarımı, kavramsal çerçeveyi de içeren bir eylem kılavuzudur. Araştırma tasarımı üç bölüme ayrılır: Araştırma Sorununun ve Evreninin Belirlenmesi (örneklem ve tamsayı) (gözlem konuları ve kişileri) Araştırma Tipinin Saptanması Gözlem Tekniğinin Seçilmesi

2) Araştırma Tipinin Saptanması Bir araştırmanın tipi; araştırmanın amacına, bağımsız değişken(ler)in türüne ve varsayımın niteliğine göre belirlenir. Araştırmanın Amacı Durum saptayıcı araştırmalar İlişki arayıcı araştırmalar İlişki kurucu (sınayıcı) araştırmalar Bağımsız Değişken(ler)in Türü Nicel değişkenler Nitel değişkenler Varsayımın Niteliği

Varsayım Geçici neden-sonuç ilişkilerini gösteren önermelerdir. Araştırmayı yönlendirir. Varsayımlarda aranması gereken özellikler şunlardır: Mantıksal ve rasyonel olmalıdır. Kavramlar açık-seçik olmalıdır. Olgusal ve görgül içerimleri bulunmalıdır. Belirgin olmalıdır. Yakından ilişkili olgular arasında bağıntı kurmalıdır. Pratik bir gereksinmeden doğmalı ve yararlı olmalıdır. Yanlışlanabilir biçimde kurulmalıdır. Gerçeklenebilir olmalıdır. Eldeki tekniklerle ilişkisi kurulmalıdır. Bir kuramsal sistemle ilişkili olmalıdır.

VARsayım (Sosyal Bilimlerde İki Anlam) Varsayım = Hipotez: Geçici neden-sonuç ilişkilerini içeren önermeler. VARsayım (farzetme) = Assumption: Olmayan bir durumu ya da koşulu varsaymak, var olduğunu farzetmek. (Örn. Yerçekimi kanununa dayalı bir hesaplamada havanın bulunmadığını varsaymanız gerekir.)

Varsayımın Sınanması (Gerçekleme) Varsayımı oluşturan nedensellik ilişkisinde ve bu nedensellik ilişkisinin dayandığı olguların görgül karşılıkları bulunmalıdır. Bağımlı değişkenin bağımsız değişken(ler)den doğduğuna (etkilendiğine) güven duyulacak bir gözlem koşulunun hazırlanması gerekir. Bir araştırma tasarımı gerekir. Sınama Yaklaşımları: Ayrım yaklaşımı Uygunluk yaklaşımı Birlikte değişmeler yaklaşımı Tortu yaklaşımı

Varsayımın Sınanması (Gerçekleme) Ayrım Yaklaşımı: X, Y’nin nedeni ise, X ortadan kalktığında Y de ortadan kalkmalıdır. Uygunluk Yaklaşımı: Diğer bağımsız değişkenler ortadan kalktığında X varlığını korurken Y de gözlemleniyorsa X, Y’nin nedenidir. Birlikte Değişmeler Yaklaşımı: Bağımsız değişken (X) sistematik bir değişiklik gösterdiğinde bağımlı değişken (Y) de ona uygun olarak bir değişiklik gösterirse neden-sonuç ilişkisi gerçektir. Tortu Yaklaşımı: Birçok bağımsız ve bağımlı değişkenin varlığı durumunda diğer değişkenler birbirinin açıklayanı olarak ayrıştırılıyorsa geriye kalan X ve Y arasında nedensellik gerçek kabul edilir.

GÖZLEM Düzenliliklerin aranmasıdır. Bakmak değil, kavramaktır. Olgular arasındaki somut illiyet (nedensellik=causal) bağını bulmayı sağlar. İlliyetin doğru saptanması ve doğru bir sınıflandırma yapılması zorunludur. Totoloji: Bir şeyin nedenselliğini kendi kendisiyle açıklamaktır. (Su ıslaktır.) Seçicilik: Gözlem, ilintili, belirleyici ve düzenlilik gösterenleri seçmek zorundadır.

Gözlemin Özellikleri: Somut gerçeklikler gözlem konusu olabilirler. Bu somut gerçekliklerin hareketleri içinde düzenliliklerin bulunması gereklidir. Somut gerçeklikler ve onların hareketini etkileyen değişkenler, düzenliliği doğru olarak saptamamıza yetecek kadar yoğun ve kapsayıcı bir gözlem altında kalmalıdır. Saptanan düzenlilik, aynı düzenliliğin ilerideki oluş biçimini ve zamanını bize açıklayabilmelidir. Yani ileriye yönelik bilgi vermelidir (özellikle doğa bilimlerinde).

Kuram (Teorem, Teori) ve Yasa Sınanmış varsayımlar, kuramların temeli oluşturur. Kuram, olguları ve olgusal ilişkileri açıklayan kavramsal bir sistemdir. Bilimsel yasanın unsurları: Genelleme Olgusal içerik Doğruluk