Psikolojik testlerin geliştirilme süreçleri Yrd. Doç. Dr. Ömer Kutlu

Test geliştirme, “Önceden saptanan özelliklere uygun bir ölçme aracı geliştirmesi için maddelerin sayısal özelliklerinin saptanması, bunlarla testin özellikleri arasında ilişkilerin kurulması ve bu ilişkilerden yararlanarak maddelerin seçilmesi” işlemidir (Baykul, 2010: 362).

Psikolojik testlerin geliştirme süreçleri Baykul (2000), Thordike (1971) ile Crocker ve Algina’dan (1986) de yararlanarak test geliştirme adımlarını şöyle tanımlamıştır: 1. Testin (test puanlarının) hangi amaçla kullanılacağının belirlenmesi 2. Test ile ölçülecek niteliklerin saptanması 3. Maddelerin yazılması 4. Maddelerin gözden geçirilmesi (redaksiyon) 5. Deneme formunun hazırlanması ve uygulamasının yapılması 6. Deneme uygulaması cevap kâğıtlarının puanlanması, madde analizi ve madde seçimi 7. Nihai testin oluşturulması ve istatistiklerinin kestirilmesi

1. Testin Sonuçlarının Kullanılacağı Amacın Belirlenmesi Sistemli test geliştirme süreci, test puanlarının hangi amaçla kullanılacağının belirlenmesi zeminine oturmalı (Crocker & Algina, 1986). Test sonuçları; tanı koyma ve not verme gibi eğitsel kararlar; meslekî, eğitsel ve kişisel alanlarda rehberlik ve danışmanlık kararları; seçme, sınıflama ve öğretim programı planlama gibi idarî kararlar ve araştırmalarla ilgili kararla (Mehrens & Lehman, 1991).

2. Test ile ölçülecek niteliklerin saptanması “Testin kapsamını belirleme” (Özçelik, 2012) Testin amacı dâhilinde genel olarak ifade edilen özellikleri özelleştirme Başarı testiyse, testin kapsamını “davranış” olarak nitelendirilen öğrenme ürünleri oluşturacaktır (Baykul ve Turgut, 2013). Bu aşamada, testin amacına bağlı olarak maddelerle ölçülecek ve amaçlanan yapıyı ortaya çıkaracak davranış örneklemi belirlenmektedir.

3. Maddelerin Yazılması  Test maddesi: öğrencinin yanıtlaması gereken ve belli bir kurala göre puanlandırılan ifade ve sorular (Haladyna, 1997). Test maddeleri yazılırken takip edilecek adımlar(Crocker ve Algina, 1986): Uygun Madde Türünün Seçilmesi > Seçilen Madde Türünün Ölçülen Özelliğe Uygunluğunun Onaylanması > Madde Yazılması > Madde Yazıcılarının ve Madde Kalitesinin İzlenmesi

4. Maddelerin Gözden Geçirilmesi Maddeler yazıldıktan sonra, deneme formu oluşturulmadan önce çeşitli yönleriyle gözden geçirilmelidir (Baykul, 2010): Her bir maddenin ölçülmek istenen davranışı ölçecek nitelikte olup olmadığı Bilimsel yönden bir yanlışının bulunup bulunmadığı Dil yönünden anlaşılır olup olmadığı Dil bilgisi hatasının bulunup bulunmadığı Testin ve maddelerin teknik özellikleri bakımından kusurlu olup olmadığı Madde redaksiyonu: Maddelerin, bu yönlerden uzmanlar tarafından gözden geçirilmesi ve gerekli noktalarda önerilerde ve düzeltmelerde bulunulması

5. Deneme Formu ve Uygulaması Gözden geçirildikten sonra maddelerden bir deneme formu oluşturulmaktadır. Maddeler asıl uygulanacak gruba benzer özellikler gösteren bir deneme grubuna uygulanmalıdır. Madde sayısının gerçek testte yer alması amaçlananın en az üç katı olmalıdır (Crocker & Algina, 1986)

6. Deneme uygulaması cevap kâğıtlarının puanlanması, madde analizi ve madde seçimi Deneme uygulamasının ardından puanlanan maddeler analiz edilir. Madde analizi ile bireylerin maddelere verdikleri yanıtlara ve test puanlarına dayanarak öncelikle yanıtlayıcı değil maddeler hakkında bilgi sağlamak amaçlanmaktadır (Livingston, 2006). Madde analizi; madde güçlüğü, madde ayırt ediciliğine yönelik bilgi sağlamaktadır.

7. Nihai testin oluşturulması ve istatistiklerinin kestirilmesi Madde seçiminde madde güçlüğü ve madde ayırt ediciliği belirleyicidir (Hambleton & Swaninathan, 1985). Nihaî formun oluşturulmasında testin amacı ve hedef grup dikkate alınmalıdır.

KAYNAKLAR Baykul, Y. (2010). Eğitimde ve psikolojide ölçme, klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: Pegem Akademi. Baykul, Y. ve Turgut, F. (2013).Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Crocker, L. & Algina, L. (1986). Introduction to classical and modern test theory. New York: Holt, Rinehart and Winston. Haladyna, (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking. MA: Pearson Education. Hambleton, R.K. & Swaminathan, H. (1985). Item response theory principles and applications. USA: Kluwer-Nijhoff Publishing. Özçelik, D.A. (2012). Test hazırlama kılavuzu. Ankara: Pegem Akademi. Livingston, S.A. (2006). Item analysis. S. M. Downing And T.M. Haladyna (Ed.) Handbook of test development (s. 421-441). New Jersey: Lawrence Erlbaum Publishing. Lord, F.M. & Novic, M.R. (1968). Statistical theories of mental testing scores. Addison- Canada: Wesley Publishing Company. Mehrens, W. A. & Lehman, I. J. (1991). Measurement and evaluation in education and psychology. Canada: Wadsworth/Thomson Learning.