İhtilal’ın Oluşum Süreci

Hz. Muhammed’in amcası Abbâs'ın torunlarından Muhammed b. Ali (ö Hz. Muhammed’in amcası Abbâs'ın torunlarından Muhammed b. Ali (ö. 125/742-43) iktidarı ele geçirmek için örgütsel çalışmalara başladı. Düşünce merkezi: Humeyme Propaganda merkezi: Horâsân

Muhammed b. Ali'nin tespitine göre; Horâsân'ın tarafsız bir kimliği, Herhangi dinî veya siyasî bir partinin Horâsân’ın büyük çoğunluğuyla henüz bağlantı kurmamış olması, Horâsân halkının şahsiyetli ve aynı zamanda güçlü insanlar olması, Horâsân halkının Hz. Muhammed ailesine duyduğu sempati.

Ara merkez: Kûfe Slogan: “er-rızâ min âl-i Muhammed” Hareket tarz ve usulleri, davetin gizliliği Nakipler: 12 nakip ve 70 davetçi

1. Süleyman b. Kesîr el-Huzaî 2. Lâhız b. Kurayz et-Temîmî 3. Kahtabe b. Şebîb et-Taî 4. Mûsâ b. Ka'b et -Temîmî 5. Hâlid b. İbrahim Ebû Dâvûd (Becile kabilesinden) 6. Kasım b. Mücaşi et -Temîmî 7. İmran b. İsmâîl Ebû'n-Necm (mevlâ) 8. Mâlik b. Haysem el-Huzaî 9. Talha b. Zureyk el-Huzaî 10. Amr b. A'yan (mevlâ) 11. Şibl b. Tahman Ebû Ali Herevî (mevlâ) 12. İsa b.A'yan (mevlâ)  

"Mûsâ, tayin ettiğimiz müddette milletinden 70 kişi seçti "Mûsâ, tayin ettiğimiz müddette milletinden 70 kişi seçti..." A'râf, 7/ 155. "And olsun ki, Allah, İsrailoğullarından söz almıştı. Onlardan 12 reis seçtik..." Mâide, 5/ 12. Sünnet’e ise, Hz. Muhammed'e, Akabe'de, biat eden Evs ve Hazrec'ten 70 kişi arasından 12'sinin nakip seçilmesini örnek olarak vermesi.

İhtilâlin karar merkezi, Muhammed b . İhtilâlin karar merkezi, Muhammed b. Ali ve ailesinin oturduğu yer olan Suriye bölgesinde, Şam yakınlarındaki Humeyme idi. Propaganda merkezi olarak ise Horasan seçilmişti. Bu arada Kûfe’ye Horasan ile Humeyme arasında irtibatı sağlayacak ara merkez konumu verilmişti. İhtilal lideri Muhammed b. Ali, ihtilâlin ana sloganı olarak “er-Rıza min Âl-i Muhammed” i belirlemişti. Yani çağrı “Muhammed ailesinden razı olunacak kişi” adına yapılacaktı. “Muhammed ailesi” ile hem Abbas hem de Alioğulları’nı içeren Haşimoğulları kastedilmekteydi. Propagandacıların uymaları gereken en önemli husus, hareketin liderinin adını gizli tutmak ve propagandayı çok gizli yürütmek olacaktı.

İlk propagandacılar 100/718-19 yılı dolaylarında Horasan’a gönderildi İlk propagandacılar 100/718-19 yılı dolaylarında Horasan’a gönderildi. Bunlar kendilerine tüccar süsü vererek propagandalarını sürdürüyor, güvendikleri kişilere davalarını anlatıyorlardı. Propagandacılar, söylemlerini, “Emevîlerin zulmü” ve “Muhammed ailesinin hilafete daha layık olduğu” temaları etrafında oluşturmuşlardı. 128/745-46 yılında “Muhammed ailesinin vekili” olarak Horasan’a lider olarak atanan Ebû Müslim, orduları ile birlikte Horasan şehirlerini bir bir ele geçirdi. Kûfe’de ise Abbasî dâilerinin temsilcisi olan Ebû Seleme’ye (ö. 132/750) “Âl-i Muhammed’in veziri” (Muhammed ailesinin veziri) olarak beyat edildi.

Bir taraftan Abbasî kuvvetleri Emevî ordularını yenilgiye uğratırken, diğer taraftan ihtilâlin lideri İbrahim, Emevî halifesi Mervan b. Muhammed (127-132/744-749) tarafından tutuklanarak 132/749 yılı başlarında öldürülmüştür. İbrahim ölmeden önce kardeşi Ebû’l-Abbas’ın yerine geçmesini, ailesi ile birlikte Humeyme’den ayrılarak Kûfe’ye yönelmesini istemişti. Kûfe’ye gelen Ebû’l- Abbas, halife olarak selamlandı.