NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Maliye teorisi ve politikası Maliye Politikası ve Ekonomik Büyüme- Maliye Politikası ve Ekonomik Kalkınma NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

ekonomik büyüme ve ekonomik kalkınma kavramları Ekonomik büyüme bir ekonomide üretilen mal ve hizmet miktarının bir yıldan diğerine değişimi ile ilgili bir kavramken, ekonomik kalkınma ekonomik yapıdaki değişiklikleri de dikkate alan bir kavramdır. Ekonomik büyüme ülkelerin yaşadığı bir çok sorunun çözümünde en önemli unsurdur. Sözgelimi toplumsal istikrar açısından büyük önem taşıyan işsizlik sorununun çözümü ekonomik büyüme ile mümkündür. Büyümeyi belirleyen üç temel faktör emek, sermaye ve teknolojik gelişme maliye politikası araçları ile yönlendirilebilir. Büyümenin temel belirleyicisi sermaye birikimidir. Sermaye birikimi de kamu ve özel yatırımlar yoluyla elde edilir NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

MALİYE POLİTİKASI VE EKONOMİK BÜYÜME Kamu yatırımları değişik biçimlerde ek yatırım imkanları ve kapasite artışı sağlamaktadır. 1980’li yıllara kadar Kamu İktisadi Teşekkülleri yoluyla değişik alanlarda bizzat üretim yapmak üzere yatırım yapan devletler, 80 sonrası liberalleşme eğilimleri neticesinde daha çok alt yapı yatırımlarına yönelmiştir. Diğer bir alt yapı unsuru ise emeğin miktar ve kalitesini doğrudan etkileyen eğitim ve sağlık alanındaki yatırımlardır. Hızlandırılmış amortisman, yatırım indirimi, yatırım primi gibi maliye politikası araçları ile yatırımların artırılması ve dolayısıyla ekonomik büyüme sağlanabilir. Yine eğitim ve sağlık harcamalarındaki iyileşmeler, kişisel gelir vergisinde indirim, kreş imkanları gibi uygulamalar da emek arzının ve kalitesinin yani verimliliğinin artmasına hizmet eder. Maliye politikası teknolojik gelişme sürecine de etki edebilir. Teknolojik gelişme bilimsel çalışma ve araştırma-geliştirme faaliyeti gerektirir. Bu nedenle devletin mali teşvikler gibi dolaylı araçlar yada somut projeleri destekleme gibi doğrudan araçlarla bu faaliyetleri artırabilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

MALİYE POLİTİKASI VE EKONOMİK BÜYÜME Yine eğitim ve sağlık harcamalarındaki iyileşmeler, kişisel gelir vergisinde indirim, kreş imkanları gibi uygulamalar da emek arzının ve kalitesinin yani verimliliğinin artmasına hizmet eder. Maliye politikası teknolojik gelişme sürecine de etki edebilir. Teknolojik gelişme bilimsel çalışma ve araştırma-geliştirme faaliyeti gerektirir. Bu nedenle devletin mali teşvikler gibi dolaylı araçlar ya da somut projeleri destekleme gibi doğrudan araçlarla bu faaliyetleri artırabilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Türkiye'nin Ekonomik KALKINMA SORUNU Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye bir tarım ülkesi durumundaydı. Sermeye birikimi yetersiz, işletmeler küçük ve tarıma dayalı sanayi bulunduğundan özel sektörün desteklenmiş ve yabancı yatırımların teşvik edilmiştir. 1930-39 arası dönemde korumacı-devletçi sanayileşme politikaları hakim olmuş, 1950’lilerde kötü hava koşulları tarıma yönelik destekleme fiyatları uygulamayı gerektirmiş, bu durum enflasyonist etki yaratmıştır. Dış ticaret açığının artması sonucunda devalüasyon kararı alınmıştır. Bu dönemde liberalizasyon çerçevesinde fiyat kontrolleri kaldırılmış ve dış ticarette serbestlik artırılmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Türkiye'nin Ekonomik KALKINMA SORUNU 1960’lı yıllarda planlı kalkınma dönemine geçilmiş, bu kapsamda beş yıllık kalkınma planları yapılmıştır. Planlarda %7 ve üzerinde büyüme oranları hedeflenmiş ve vergi, harcama ve diğer makro büyüklükler de söz konusu büyüme hedefine uygun olarak planlanmıştır. Bu dönemde sanayileşme yönünde beklenen dönüşüm gerçekleştirilememiş, bu nedenle teşviklere rağmen ithalatı karşılayacak ihracat düzeyine ulaşılamamıştır. 24 ocak 1980’de alınan kararlarla ihracata dayalı sanayileşme politikasına geçilmiştir NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Türkiye'nin Ekonomik KALKINMA SORUNU Sanayileşme yönündeki sorunlar 80 sonrası dönemde de devam etmiştir. Çünkü küresel düzeyde rekabetçi ve kalıcı bir büyüme yüksek tasarruf oranları ve döviz gelirleri yanında katma değeri yüksek ürün üretmeyi gerektirmektedir. 2001 krizi sonrası yapılan reformlarla kamu finasman sorunu ve kamu dengesi bir ölçüde sağlanmıştır. Ancak yurt içi tasarrufların yetersizliği, katma değeri düşük üretim yapısı gibi nedenlerle dış açık sorunu halen devam etmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAYNAKÇA Prof. Dr. Abuzer Pınar, Prof. Dr. İzzettin Önder, Doç. Dr. Erdal Gümüş, Maliye Politikası, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını Prof. Dr. Beyhan Ataç, Maliye Politikası, 6. Baskı, Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları Prof. Dr. Abuzer Pınar, Prof. Dr. İzzettin Önder, Doç. Dr. Erdal Gümüş, Maliye Politikası II, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©