REFAH SİSTEMLERİ DERS 1 DOÇ. DR. MEHMET M. ÖZAYDIN

Refah (Welfare) Nedir? Refah Türkçe’de; «varlık», «bolluk», «geçim bolluğu», «gönenç» anlamlarına gelmektedir. Refahı “bolluk”, “zenginlik” olarak açıklamak yeterli midir? Refah İngilizce’de ise, «welfare» kelimesine karşılık gelmektedir. Fakat, welfare kelimesinin anlam içeriği boşaltılmıştır ve refahın tam karşılığı olmadığını belirtmek gerekir. Welfare yerine, «human well-being» kavramı tercih edilmektedir. «Sıhhatli olma», «konforlu bir hayat sürme», «sağlık, başarı ve mutluluk hali» ile anlamlandırılır.

Welfare- Ahlaki Niteliği Köken itibariyle: Well-fare: İyi bir yolculuk. Wohl-fahrt: Hayat yolunda iyi bir seyahat. Anlamlarını içermektedir. Hakim iktisat kuramında welfare, faydacılıkla eşleştirilir. Bu sebeple anlamı kaybolmuş ve özcü açıklamalardan uzaklaşmıştır.

Aristo ve Mutluluk İdeali Eudaimonia: İnsanın ulaşabileceği en yüksek kalite, insanın nihai ve en yüksek hedefi olan kendini tam olarak gerçekleştirme ve mutluluk hali. Aristo iyileri üç kısma ayırır: 1- Dış İyiler: Servet, mevki, başarı ve saygınlıktır. 2- Ruhla İlgili İyiler: Karakter erdemine işaret eder. En makbulüdür. 3- Bedenle İlgili İyiler: Sağlıklı yaşama ilişkindir.

Aristo ve Mutluluk İdeali Eudaimonia; nihai amaçtır. Salt kendisi için değer verilmelidir. İnsan yaşamının temel amacı mutluluktur. İnsanın mutlu olabilmesi için erdem sahibi olması gerekir. Erdem ikiye ayrılır: 1- Düşünce Erdemi: Eğitimle oluşur ve gelişir. Deneyim ve zaman gerektirir. 2- Karakter Erdemi: Alışkanlıkla edinilir.

Aristo ve Mutluluk İdeali Hazza dayalı iyi yaşam anlayışının reddi söz konusudur. Her nesne kendi iyisini ortaya koyan bir işleve sahiptir. Bir şeyin işlevini sağlaması, onun erdemdir. Mantonun bir işlevi varsa(soğuktan koruması), bu aynı zamanda onun erdemidir ve erdem o şeyin en iyi hâlidir. Bir saat için, bu saat iyidir demek, «bu saat, zamanı doğru gösteren bir saat isteyenin seçebileceği türden bir saattir» demektir. Bir şeyin iyiliği, o şeyi, o şey yapan öze uygun etkinlikte bulunmasıyla tanımlıdır. Öyleyse insanın işlevi nedir? Yaşamak mı? Aklını kullanmak mı?

İyi, bir değer yargısı mıdır? Tümüyle öznel midir? Yoksa olgusal mıdır? İyiye ilişkin nesnel unsurlar var mıdır?

Schopenhauer ve Mutluluk Aristo’nun üçlü sınıflandırmasını kendine has yorumuyla ve farklı bir bakış açısıyla ele almaktadır. İnsanın iyi yaşamı üç temel unsur etrafında şekillenir: 1- İnsanın «ne olduğu»: Karakter erdemlerine ilişkindir. 2- İnsanın «neyi olduğu»: Sahip olunan mal ve servetin araştırılmasına yöneliktir. 3- İnsanın «neyi temsil ettiği»: Bireyin başkaları nezdindeki varoluşudur.

J. Bentham ve Büyük Mutluluk İlkesi Aristippos ve Epikuros’un hazcı felsefesinin bir uzantısı niteliğindedir. Faydacılık ilkesinin kurucusu olarak bilinmektedir. «En çok sayıda insana en yüksek düzeyde mutluluk» idealini ele almaktadır. Refahı, «faydacılık» ekseninde incelemiştir. Fayda, ahlak sorununu ortadan kaldıran bir unsur mudur?

Kötüyü tercih eden biri için iyi olan onun tercihleri midir Kötüyü tercih eden biri için iyi olan onun tercihleri midir? (Hırsıza göre çalmak iyi midir?) Bireysel iyileri toplumsal iyi haline dönüştürmek kolay mıdır? Refah devletlerinin buradaki fonksiyonu nedir?

Dersimiz bitmiştir……. Teşekkür ediyor/ Sorularınızı bekliyorum. Doç. Dr. Mehmet M. ÖZAYDIN