Germen kavimlerinin Roma'nın yıkılışına etkileri Yrd. Doç. Dr. Mert KOZAN

Attila’nın ölümü pek çok şeyin bitişi anlamına gelmekteydi Attila’nın ölümü pek çok şeyin bitişi anlamına gelmekteydi. Aetius ve III. Valentianus, Attila’nın ölümünden sonra oldukça rahatlamışlardı. Ancak aralarındaki düşmanlık artık iyice su yüzüne çıkmıştı. Attila gibi bir düşman olmadığına göre III. Valentianus artık Aetius’a da gerek olmadığına karar vermişti. Bunu bizzat Roma’nın Hun istilasından kurtuluşuna ilişkin yapılacak şenliklerde yapacaktı. Nitekim 21 Eylül 454 yılında Aetius, III: Valentianus tarafından öldürülmüştür.

Çok açık bir şekilde Sidonius burada III Çok açık bir şekilde Sidonius burada III. Valentianus’un verdiği kararı eleştirmektedir. Edward Gibbon’da, Sidonius’un görüşüne katılmaktadır. Eserinde III. Valentianus’un verdiği kararın Batı’nın çöküşünün bir numaralı sebebi olarak görmektedir. Gibbon bununla da kalmamış aynı zamanda Aetius’a “son gerçek Romalı” demiştir. Bugün Gibbon’un bu yaklaşımı pek çok müellif tarafından kullanılmış ve günümüzde Aetius adı ile birlikte anılmaktadır. Ancak tarihçinin görevi gerçekleri ortaya koymaktır. Dolayısıyla Aetius’a bu kadar anlam yüklenmesi bizim tarafımızdan kabul edilmez bir görüştür. Aetius, Batı Roma İmparatorluğu’nu sanılanın aksine daha erken bir çöküş sürecine sokmuştur. Kişisel hırsları İmparatorluğu felakete sürüklemiştir. Hunlarla bu kadar yakın temasta bulunmuş olması 20 yıl sonrasında İmparatorlukta tek söz sahibi olan grubun bir şekilde Hunlarla ilişkili olmasına yol açmıştır. Son Batı Roma Romulus Augustus, Orestes’in oğludur

Orestes daha önce belirttiğimiz gibi Attila’nın en yakın danışmanıdır Orestes daha önce belirttiğimiz gibi Attila’nın en yakın danışmanıdır. Aynı şekilde Romulus Augustus’u öldürüp yerine geçen Odavkar ise Ediko’nun oğludur. Ediko ise daha önce değindiğimiz gibi Attila tarafından Doğu Roma’ya gönderilen en yetkili elçidir. Haliyle İmparatorluğun çöküş sürecinde ve çöküşünde en etkili unsurlar yine Hun artıklarıdır. Bu, Aetius’un gerçekleştirdiği Hun politikası yüzünden olmuştur. Biz bu gerekçelerden dolayı Aetius’a bu kadar yüksek anlam yükleyen görüşleri dikkate almıyoruz. Bizim görüşümüze göre Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılış sürecini hızlandıran temel etkenlerden birisi Aetius’un gerçekleştirdiği politikalardır. Dolayısıyla III. Valentianus’un kararı bize göre gerçekleştirilmiş mantıklı bir hamledir.

III. Valentianus, Aetius’u öldürerek kendisine daha geniş bir hareket alanı sağlamıştır. Belki gerçekleştirmek istediği politikaları hayata geçirmek için Aetius gibi bir tehdidin ortadan kalkmasını beklemiştir; ancak düşündüklerini yapamadan Aetius’un ölümünden yalnızca altı ay sonra 16 Mart 455 tarihinde bir suikasta kurban gitmiştir. Aradan geçen 20 yıllık süre zarfı boyunca İmparatorluğa çeşitli İmparatorlar hükmetmiştir. Ancak bunların hepsinin arkasındaki temel güç Ricimer’dir. Ricimer 456 yılından öldüğü tarih olan 472 yılına dek kukla imparatorlar vasıtasıyla İmparatorluğu yönetmiştir. Ricimer bu tarihler aralığında Batı Roma İmparatorluğu’nda “Magister Militum” unvanıyla görev yapmıştır. Ricimer köken olarak baba tarafından Süev anne tarafından ise Vizigot’tur. Babası Süev kralı Rechila annesi ise Vizigot Kralının kızı Wallia’dır. Aetius’un muhafız alayında görevli üst düzey bir askerdi. Ne zaman Aetius’un hizmetine girdiği belli değildir, ancak Aetius’un hizmetindeyken kendisinin unvanın “comes domesticorum” olduğunu bilmekteyiz. Aetius öldükten sonra 17 Mart 455 tarihinde tahta Flavius Anicius Petronius Maximus çıkmıştır muhafız alayının komutanı.

Senatör bir aileden gelen Maximus hem III Senatör bir aileden gelen Maximus hem III. Valentianus’un hem de Aetius’un cinayetlerinin azmettiricisi olduğu düşünülmektedir. Hemen kendisine “magister militum” olarak Avitus’u atadı. Bu esnada Vandalların İtalya kıyılarına çıktıklarına dair bir söylenti ortaya çıktı. Durumun aciliyetini anlayan Maximus, Avitus’u hemen Vizigotlardan yardım istemeye gönderdi. Ancak Avitus Toulouse’a ulaşmadan 3 gün önce Maximus öldü. Bunun üzerine Avitus özellikle Vizigot Kralı Theodericus’un desteğini alarak kendisini imparator ilan etti. Roma senatosu Avitus’u hiçbir zaman İmparator olarak tanımadı. Ancak Avitus, Vizigot muhafızlarıyla birlikte Roma yaklaşmaktaydı. 455 yılının Eylül ayında Roma’ya ulaştı kendisini zorla İmparator olarak kabul ettirdi. Ancak 456 yılında Vandallara karşı gerçekleştirdiği sefer tam bir felaketle sonuçlandı

Bu felaketin yanında aynı zamanda Vizigot muhafızlarının da ücretini ödemekte zorlanan Avitus, Roma’daki pek çok Bronz heykeli eritip bunları nakde çevirdi ve Vizigot muhafızlarının ücretlerini bu şekilde ödedi. Ancak bu yapılan hareket özellikle Roma halkı arasında büyük bir hoşnutsuzluğa neden oldu ve bunun sonucunda Ricimer ve Majorian tarafından büyük bir isyan neticesinde tahtından indirilmiştir (17 Ekim 456) Tahta çıkar çıkmaz eski imparatorun soydaşları olan Galyalılarla sorunlar yaşadı ve bunların çıkardığı isyanı bastırmakla uğraştı

Ayrıca kendisine karşı yine harekete geçen Vizigot Kralı Theodericus’u de yenmeyi başardı. Bundan sonra tek amacı Kuzey Afrika’da hüküm süren ve Batı Roma’ya sürekli sorun çıkaran Geiserik’in Vandallarını alt etmekti. Bunun için 460 yılında son derece güçlü bir ordu topladı. Ancak Geiserik son derece kurnaz bir kraldı. Bu hareketleri haber alan Geiserik hızlı hareket ederek toplanmakla uğraşan Roma donanmasına ani bir baskın yaptı. Bu baskının neticesinde pek çok Roma gemisi zarar gördüğünden Majorian, Geiserik ile bir anlaşma yapmaya mecbur kaldı ve onu Moritenya ve Libya’nın Kralı olarak tanıdı

Bu Ricimer için kabul edilemez bir durumdu Bu Ricimer için kabul edilemez bir durumdu. Majorian hem son derece güçlü bir ordu kaybetmişti hem de Roma’nın baş düşmanını son derece geniş haklarla bir kral olarak tanımıştı. Ricimer’in tertiplediği bir isyan neticesinde 2 Ağustos 461’de tahttan feragat etmek zorunda kaldı ve bu olayın ardından 5 gün sonra yani 7 Ağustos 461 tarihinde hayatını kaybetti

Kaynaklarda bazı şüpheli ifadelere rastlansa da muhtemelen kendisi bir suikast sonucu hayatını kaybetmiştir. Suikastı da muhtemelen Ricimer tertip etmiştir. 461 yılının Ekim ayında ölen Majorian’ın yerine Libius Severus geçmiştir. Kaynaklarda kendisinin imparatorluk dönemi ile ilgili son derece az bilgi mevcuttur. Bunun temel nedeni Libius Severus’un Ricimer’in kuklası olarak tanınmasıdır. Kendisinin İmparatorluğu dönemde kayda değecek önemli olaylar olmamıştır. Artık Roma’nın olağan olarak karşıladığı çeşitli isyanlar ve Geiserik’in sürekli tecavüzleriyle karşılaşmıştır. 15 Ağustos 465 yılında 4 yıllık İmparatorluğu’nun ardından hayatını kaybetmiştir.