KİŞİSEL HİJYEN Yrd. Doç. Dr. Aslı Aykaç

KİŞİSEL HİJYEN ä ä HİJYEN: Bir sağlık bilimi olup, temel ilgi alanı sağlığın korunması ve sürdürülmesidir.

KİŞİSEL HİJYEN   KİŞİSEL HİJYEN: kişilerin kendi sağlığını korudukları ve devam ettirdikleri özbakım uygulamalarıdır.

KİŞİSEL HİJYEN ä ä Kişisel temizlik, sağlıkla yakından ilgilidir. ä ä Pek çok hastalık mikrobunun temiz olmayan kişilerde kolayca yerleştiği bilinmektedir. ä ä Sağlığın korunması için düzenli bir şekilde saç, vücut, ağız ve dişlerimizin temizlenmesi ve giyeceklerin sık yıkanması gereklidir.

KİŞİSEL HİJYENİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER ä Kültür ä Sosyal - Ekonomik Durum ä Aile ä Kişilik ä Hastalık

HİJYENİK UYGULAMALARIN AMAÇLARI ä ä Vücut salgılarının, atıklarının ve geçici mikroorganizmaların vücuttan uzaklaştırılması yoluyla temizliği sağlamak. ä ä Bireyin rahatlamasını, dinlenmesini, gevşemesini ve kas gerilimini azaltmak. ä ä Vücuttaki kötü kokuları (ter kokusu) gidermek.

HİJYENİK UYGULAMALARIN AMAÇLARI ä ä Bireyin genel görünümünü olumlu hale getirmek, kendine olan güvenini arttırmak.

HİJYENİK UYGULAMALARIN AMAÇLARI   Deri sağlığını sürdürmek ve geliştirmek. (Örneğin, ılık ve sıcak banyolar deride kan dolaşımını arttırarak derinin beslenmesini sağlar.)

EL HİJYENİ

ä ä Hastalık yapan mikroorganizmalar kişiden kişiye en çok eller yolu ile bulaşmaktadır. ä ä Hijyenik el yıkamanın amacı, eller üzerinde bulunan geçici bakterilerin tamamını, kalıcı bakterilerin ise bir kısmını ellerden uzaklaştırmaktır.

EL HİJYENİ Eller; ä ä yemeklerden önce ve sonra, ä ä pis ve pis olması muhtemel eşyaya dokunduktan sonra, ä ä tuvaletten sonra,

EL HİJYENİ ä ä uykudan önce ve kalktıktan sonra mutlaka su ve sabunla iyice yıkanmalı, durulanmalı ve çok iyi kurulanmalıdır

EL HİJYENİ ä ä En iyi el yıkama işlemi bol suda ve sabunla, bilekleri de içine alacak şekilde avuç içi, parmak araları, parmak uçları ve özellikle tırnak dipleri iyice temizlenecek şekilde olmalıdır. ä ä Yıkama ve durulama sonrasında nemli kalmaması için temiz bir havlu ile kurulanmalıdır.

EL HİJYENİ ä El yıkama süresi, saatin tik taklarına uyarak en az 10 a kadar sayarak belirlenir.

TIRNAK BAKIMI ve HİJYENİ ä ä Haftada bir kez el ve ayak tırnakları kısa ve yuvarlak şekilde kesilmelidir. ä ä Tırnak uçlarının altında bir çok mikrop kolayca yerleşip üreyebilir. Bu nedenle, tırnak diplerinin temizliği çok önemlidir.

TIRNAK BAKIMI ve HİJYENİ   Ayrıca, tırnak kesim ve bakımında kullanılan aletlerin kişiye özel olması bazı bulaşıcı hastalıkların (Örneğin AIDS) önlenmesinde önemli rol oynar.

TIRNAK BAKIMI ve HİJYENİ ä ä Tırnak cilaları, ojeler ve oje çıkarıcılar mümkün olduğunca kullanılmamalıdır. Çünkü, bu maddeler tırnaklarda kuruluğa ve tırnağın kat kat ayrılmasına, kırılmasına neden olurlar. ä ä Eller ve tırnaklar, iyi bir el losyonu ile yağlanarak, kuruması önlenmelidir.

DERİ HİJYENİ ä DERİYİ TEMİZLEMEK, ä ARTIKLARI ATMAK, ä DOLAŞIMI UYARMAK, ä KİŞİYİ RAHATLATMAK ä AMACIYLA DERİNİN YIKANMASIDIR.

DERİ HİJYENİ ä Sabun ve derece suyla yapılan banyo kir ve salgıların temizlenmesini sağlar. ä Olabilirse her gün, değilse haftada 3, en az haftada 1 kez banyo yapılmalıdır.

AĞIZ HİJYENİ

ä Diş ve diş etlerinin temizlenmesi, ağzın bol su ile çalkalanması, diş etlerinin uyarılması ağız bakımı ile sağlanır. ä Ağız bakımına dikkat edilmediği takdirde ağız kokusu, diş eti rahatsızlıkları, çiğneme güçlüğü ve hazımsızlık görülür,

AĞIZ HİJYENİ ä Ağız bakımında amaç, ağzın tüm organizmalardan temizlenmesi değil, daha çok birikmiş yiyecek artıklarının temizlenmesidir.

AĞIZ HİJYENİ ä ä Dişler günde en az iki kez 3 dakika süre ile florlu diş macunu ile tüm diş yüzeyini kapsayacak şekilde fırçalanmalıdır. ä ä Fırçalama işlemi yemekten sonra ilk yirmi dakika içinde yapılmalıdır.

AĞIZ HİJYENİ ä Dişlerin arasındaki artıkları ve plakları temizlemek için diş ipi kullanılmalıdır.

AĞIZ HİJYENİ ä ä Diş temizliğinde kullanılacak fırçaların sapı elde rahat tutulabilecek biçimde olmalı, fırça ağız içinde bütün alanlara rahatça ulaşabilmeli, fırçanın kıllarının naylondan yapılmış ve yumuşak olması da önemlidir. ä ä Kılların sert olması diş etinde travmalara ve diş eti enfeksiyonlarına neden olabilir.

AĞIZ HİJYENİ ä ä Şekerli ve karbonhidratlı besinlerin yenmesinden sonra ağzın su ile çalkalanması ya da biraz su içilmesi de diş çürüklerinin oluşumunu azaltabilir.

AĞIZ HİJYENİ   Dişlerde çürük olmasa bile 6 ayda bir diş muayenesi yaptırılmalıdır.

AYAK HİJYENİ ä ä Ayak sağlığı için hem temizlik kurallarının uygulanması, hem de uygun bir ayakkabı seçimi önem taşır.

AYAK HİJYENİ ä ä Ayakların her gün yıkanması ve yıkandıktan sonra, özellikle parmak aralarının iyice kurulanması gerekir. Aksi halde nemli ortam mantar enfeksiyonlarının gelişmesine neden olur.

AYAK HİJYENİ ä ä Ayak tırnakları da düzenli aralıklarla kesilmelidir, ancak tırnak batmasını önlemek için düz kesilmesi önerilmelidir.

AYAK HİJYENİ ä ä Uygun ve rahat bir ayakkabı ayak sağlığı için önemlidir. ä ä Ayağa tam uyan bir ayakkabı; parmakları sıkmamalı, topuğu sıkıca tutmalı ve ayak kemerini iyice desteklemelidir. ä ä Ayakkabının ökcesi geniş olmalı ve çok yüksek olmamalıdır.

AYAK HİJYENİ ä ä Eğer ayakkabı uygun değilse ayakta nasır, ayak tabanında kalınlaşmalar, baş parmakta eğrilik ve tırnak hipertrofisi (büyüme-kabalaşma) oluşabilir.

SAÇ HİJYENİ ä ä Saçların temizliği sağlığı etkiler. Çünkü bazı enfeksiyon etkenleri ve parazitler, kirli saçlara ve o bölgedeki deriye daha kolay yerleşir. ä ä Saçların her gün, olası değilse günaşırı, en az haftada 2 kez yıkanması gerekir.

SAÇ HİJYENİ ä ä Saçlı deri yağlı ise, daha sık yıkanmalıdır. ä ä Saçların sağlıklı görünümü beslenme ile ilgilidir. ä ä Saçlar kökleri ile beslenir. ä ä Taramak, fırçalamak, parmak uçları ile masaj yapmak kan basıncını hızlandırır ve saçları beslemiş olur.

SAÇ HİJYENİ ä Kepeklenme; Kirli ve yağlı ölü saç hücreleridir. iyi saç bakımı ile önlenmezse hekime danışmak gerekir.

SAÇ HİJYENİ  Saç dökülmesi; yaş, hormon ve irsiyet ile ilgilidir. baştaki damarların uyarılması ve temiz tutulması gerekir.

SAÇ HİJYENİ ä ä Bitlenme, Bitin insan vücudunun saçlı ve saçsız derisine yerleşmesine denir. ä ä Saç temizliğine ve bakımına dikkat etmeyen kişilerde bit oluşabilir. Çevredeki kişilere de bit bulaşabilir. ä Tedavi edici şampuan ve losyonlar kullanılmalıdır.

SAÇ HİJYENİ ä ä Saçların boyanması ya da saça kimyasal maddelerin uygulanması saçın ve saçlı derinin sağlığını bozabileceği için bu tip uygulamalardan kaçınmalıdır.

PERİNE HİJYENİ ä ä Perine, dış ortamla teması olmayan kapalı bir alan olduğundan vücudun en sıcak, en nemli ve en kirli bölgelerindendir. ä ä Çünkü, çeşitli vücut atıkları (ter, idrar) deri katları ve kıvrımları arasında birikir. Böylece, perine bölgesi mikropların yerleşip çoğalması için elverişli bir ortam oluşturur.

PERİNE HİJYENİ ä ä Perine hijyeni neden önemlidir? ä ä Kadınlarda idrar kanalının kısa olması ä ä Vajina ve anüsün birbirine yakın olması genital ve üriner sistem enfeksiyonlarının sık görülmesi ä ä Adet dönemleri

PERİNE HİJYENİ ä ä Perinenin; önden arkaya doğru temizlenmesi gerekir. Bu son derece önemli bir kuraldır.

PERİNE HİJYENİ ä ä iç çamaşırlarının her gün değiştirilmesi, ä ä çamaşırların beyaz, pamuklu ve kişiye özel olması,

PERİNE HİJYENİ ä ä Adet dönemlerinde; beyaz ve parfümsüz hijyenik bağların kullanılması ä ä Bağların sık sık değiştirilmesi gerekir. ä ä Ayrıca atıklar poşete konup çöp kutularına atılmalıdır.

PERİNE HİJYENİ   Yine bu dönemde sık sık duş biçiminde banyo yapılması perine hijyeninin sağlanmasında son derece önemlidir

PERİNE HİJYENİ ä ä Vücuttaki istenmeyen tüylerin (koltuk altı ve kasık bölgesi) temizliğine dikkat edilmeli ve kısa aralıklarla alınmalıdır. ä ä Çünkü tüylü bölgelerde nem oranı fazla olduğu için terleme sonucu nahoş kokular oluşmaktadır. ä ä Bunu önlemenin en iyi yolu perine ve koltuk altı tüylerinin alınmasıdır.

KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI ä ä Temizlik denilince sadece vücut temizliği veya konut temizliği anlaşılmamalıdır. ä ä Yaşadığımız ve çalıştığımız, eğlendiğimiz her yerde sağlığımız açısından temizlik üzerinde ciddiyetle durulmalıdır.

KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI ä ä Kirletilmiş çevreyi temizlemek zordur. Ama kirletmemek ve korumak daha kolaydır.

KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI ä ä En az haftada bir defa banyo yapma, çamaşır ve giyecekleri sık değiştirme. ä ä Haftada bir defa el ve ayak tırnaklarını kesme. ä ä Yemeklerden önce ve sonra elleri su ve sabun ile yıkayıp kurulama. ä ä Tuvaletten sonra elleri bol su ve sabun ile yıkayıp kurulamak.

KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI ä ä Kadınlarda perine temizliği önden arkaya doğru yapılmalı ve kuru tutulmalıdır. ä ä Akşamları yatmadan önce ayakların yıkanması, elbiselerin çıkarılıp pijama veya gecelik giyilmesi. ä ä İşten veya okuldan eve gelindiğinde el, yüz ve ayakları yıkamak.

KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI ä ä Günde en az iki defa diş fırçalamak. ä ä Her gün saçları taramak. Sık sık uygun şampuanla yıkamak. ä ä Yere düşen bir yiyeceği yememek. ä ä Çiğ meyve ve sebzeleri yıkamadan yememek. ä ä Açıkta satılan yiyeceklerin tüketilmemesi.

KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI ä ä Kişi yanında sürekli kağıt mendil bulundurmalı. ä ä Tuvaletleri temiz kullanmalı. ä ä Çöpleri çöp kutusuna atmalı.

52 BULAŞICI HASTALIKLAR ve KORUNMA YOLLARI

53 Hastalıklar Hangi Yollarla Bulaşır???

54 HASTALIKLARIN BULAŞMA YOLLARI: 1. Doğrudan bulaşma, 2. Dolaylı bulaşma, 2. Dolaylı bulaşma,

55 HASTALIKLARIN BULAŞMA YOLLARI: 1-Su ve besinlerle; (oral-fekal yolla) 2-Hava Yoluyla ; 3-Kan Yoluyla ; 4-Vektörler Yoluyla; 5-Cinsel İlişki Yoluyla; 6-Temas yoluyla

56 Su ve Besinlerle Bulaşan Hastalıklar ä Dışkı ile kirlenmiş su ve besinler aracılığıyla sağlam insanları hasta ederler. ä Hızla salgınlara yol açabilirler. ä Özellikle hijyen koşullarının kötü olduğu, kişilerin temizlik alışkanlığının az olduğu, kirli sular, açık tuvaletler, açıkta satılan yiyeceklerin ve sinek, böcek, fare gibi canlıların çok olduğu yerlerde sık görülürler.

57 ä Genellikle yaz aylarında sık görülürler. ä Önlenmelerinde en etkin yol, çevre koşullarının düzelmesidir. ä Bu yolla bulaşan hastalıklar arasında; tifo, dizanteri, kolera, A ve E tipi sarılık (hepatit A ve E) çocuk felci, pek çok çeşit parazit ve besin zehirlenmeleri başta gelir.

58 Bu hastalıklardan korunmak amacıyla şunlar yapılmalıdır: ä Sağlık eğitimi, korunma yöntemlerinin ilk basamağıdır. ä Kişilere hastalıkların bulaşma yolları anlatılıp, korunmada en başta gelen yöntem olan bireysel temizlik öğretilmelidir. ä Özellikle el yıkamanın önemi vurgulanmalıdır.

59 ä Besinlerle bulaşan hastalıklardan en sık görülenlerden birisi de halk arasında ‘Malta Humması’ olarak bilinen ‘Brusellozis’dir. ä Hayvanların (inek, koyun, keçi vb.) kan,plasenta gibi vücut sıvılarına doğrudan temas ile veya enfekte çiğ hayvan ürünlerinin özellikle taze peynir başta olmak üzere süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi ile bulaşan en yaygın zoonozdur. ä Enfeksiyonu kontrol yöntemlerinden en önemlisi korunmadır. ä Sütlerin pastörize edilmesi bu hastalığı önler. Günlük pastörize süt yada UHT tekniğiyle sterilize edilen uzun ömürlü, dayanıklı paket sütler kullanılmalıdır. Brusellozis

60 ä Bruselloz akut yada sinsi başlangıçlıdır. ä Düzensiz ateş, yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı, başağrısı, özellikle geceleri yoğun terleme, vücutta yaygın kas ve eklem ağrılarıyla karakterizedir. ä İnsan brusellozu ciddi bir halk sağlığı sorunudur ve ülkemizde yaygın olarak görülen bir hastalıktır.

61 Trişinellozis ä Esas olarak enfekte domuz etlerinin çiğ yada az pişmiş olarak tüketilmesi sonucu bulaşır. İnsandan insana bulaşmaz. Hastalık etkilenen organlara bağlı olarak hafif bir formdan öldürücü bir tabloya kadar farklı klinik seyirler gösterebilir. ä Her enfeksiyon hastalığında olduğu gibi asıl olan korunmadır. Etlerin az pişmiş yada çiğ olarak tüketilmemesi gerekir.

62 İshal ä Dışkının normalden daha sulu ve günde 3 yada daha fazla yapılması durumudur. ä İshalin iki önemli tehlikesi ölüm ve beslenme yetersizliğidir. ä Dizanteri dışkıda kan görülmesidir. ä Amipli Dizanteri, giardia, kolera ölümcül ishallere neden olabilir. ä Antibiyotik tedavisi gerekmeyebilir asıl olan sıvı destek tedavisidir.

63 Parazitler ä Kıl kurdu, kancalı kurt yada solucan olarak halk arasında isimlendirilebilir. İshal,karın ağrısı, kaşıntı yapar. ä İnsandan insana bulaşabilir. ä Korunmada yemek öncesi el yıkama, tırnakların kısa kesilmesi, çamur ile temasın önlenmesi, insan dışkısının gübre olarak kullanılmaması, gıda sektöründe çalışanlarda düzenli portör muayenelerinin yapılması gerekir.

64 Hepatitler ä Hepatit Çeşitleri ve Bulaşma Yolları ä A/ Kontamine yiyecek ya da su ile oral yolla ä B/Kan, vücut sıvıları ve anneden çocuğa ä C/Kan,vücut sıvıları ve anneden çocuğa ä D/Kan,vücut sıvıları (sadece hepatit B virüsü ile bulunabilir) ä E/Kontamine su ile oral yolla ä G/Kan

65 Hepatit A- Bulaşma Yolları ä İnfekte gıdalar ä Çiğ tüketilen ä sebze- meyve ä deniz ürünleri ä sandviç ä süt ve süt ürünleri ä Gıdalar hazırlarken infekte kişiler tarafından kontamine edilmesi ä Yakın temas ä Aile içi ä Toplu yaşam ä Cinsel ilişki ä Kan yolu Çok nadir ä Ortak enjektör kullanımı ä Transfüzyon

66 ä Sokakta yada açıkta satılan ve kaynağını bilmediğimiz yiyecekleri tüketmemeliyiz.

67 ä Evlerde, okullarda, işyerlerinde bulunan depolardaki suların kontrolü ve klorlanması için en yakın sağlık ocağı ile ilişki kurulmalı, şebeke suyunun temizliğinden şüphe duyuluyorsa bireysel klorlama yapılmalıdır. ä Bireysel klorlama için gerekli klor ve yöntemin uygulanması için bilgi yine sağlık ocağından edinilebilir. ä Suların bireysel temizliği için, kaynatma da çok etkili bir yöntemdir. Suyun kaynamaya başlamasından sonra 20 dakika daha kaynatılması, gerekli temizliği sağlayacaktır.

68 ä Umuma açık yerlerde (örn.okullarda) tuvaletlerin temiz tutulması sağlanmalı, mutlaka sabun ve su bulundurulmalıdır. Yerlerin, tuvaletlerin vs. temizliğinde çamaşır suyu kullanılması (1 ölçü çamaşır suyu ile 9 ölçü suyun karıştırılması ile elde edilen karışımla temizlenmesi) hastalıkların bulaşmasını önemli ölçüde azaltacaktır.

69 Sadece beden ve besin temizliği değil, kullanılan her şeyi ve her ortamı temiz tutmak temiz olmanın gereğidir

70 Solunum yoluyla bulaşan hastalıklar (Damlacık Enfeksiyonları) ä Aksırma, öksürme ile etrafa saçılan damlacıkların içindeki virüslerin havada kalması ile ä Virusu almış hastanın elinden etrafa bulaşması ve hassas bireylerin de nazal (ağız-burun) mukozalarına sürmeleri ile hastalık oluşturur. ä Bu nedenle bu yolla hastalık bulaşmasını engellemenin en kolay yolu ellerin sık yıkanmasıdır.

71 İnfluenza mı? Soğuk Algınlığı mı? ä Hastalık 10 gün kadar sürer. ä Yüksek ateş vardır. ä Titreme nöbetleri ve kas ağrıları olur. ä Şiddetli başağrısı olabilir. ä Kusma görülebilir. ä Ciddi komplikasyon riski vardır. (pnömoni) ä Semptomlar 2-4 gün sürer. ä Yüksek ateş nadirdir. ä Titreme nöbetleri ve kas ağrıları nadirdir. ä Şiddetli başağrısı nadirdir. ä Kusma nadirdir. ä Ciddi komplikasyon riski nadirdir.

72 Solunum Yolu ile Bulaşan Enfeksiyonlarda Korunma ä Ağız, burun mukozasının bir bariyerle kapatılması (cerrahi maske, tülbent, mendil) gerekir. ä Hastanın kendisi, hasta yakınları yada hasta ile yakın temas edecek görevliler tarafından kullanılır. ä Ağız ve burunu kapatmalı kullanıldıktan sonra boyun etrafında bırakılmamalıdır. ä Giyildikten sonra ellenmemelidir. ä Maskeyi çıkarttıktan sonra eller yıkanmalıdır.,

73 ä İnfluenza aşısı uygulandıktan sonra koruyuculuk sağlıklı genç erişkinlerde 1 yıldan biraz daha uzun sürebilir, her yıl aşılanma önerilmektedir çünkü aşı antijenlerinden 1 yada daha fazlası değiştirilmiş olabilir. ä Aşı uygulamasında ülkemiz için uygun zaman ekim başlangıcından kasım ayı ortalarına kadar olan dönemdir.

74 Kuş Gribi (Avian İnfluenza) ä Damlacık yoluyla yada doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. ä Hastalıklı hayvanların yolunması ve hazırlanması, kümes hayvanlarının gerekenden az pişirilmesi, taşıyıcıların elleri ile temas ä Enfekte hayvanların işlem görmemiş dışkılarının gübre olarak kullanılması?

75 Çocuklar! ASLA ÖLÜ HAYVANLARI ELLEMEYİNİZ !!!

76 Öksüren ve hapşıran hastalar ä Öksürürken, hapşırırken ve burunu temizlerken tek kullanımlık mendiller ile ağzı ve burnu kapatması için uyarılmalı ä Kullanılmış mendilleri en yakın çöp kutusuna atması sağlanmalı ä Öksürdükten, hapşırdıktan, mendil kullandıktan, solunum salgılarıyla ve kirli yüzeylerle temas ettikten sonra elleri yıkamasının gerekliliği anlatılmalıdır.

77 ä Solunum yolu ile bulaşan hastalığı olan hastaların yattığı alanlarda ziyaretçi sayısı kısıtlanmalıdır…

78 Kızamık, Kızamıkçık, Su Çiçeği ä Kızamık enfeksiyonu damlacık yoluyla bulaşır. ä ortalama gün süren bir kuluçka döneminden sonra yüksek ateş, öksürük ve burun akıntısı ile seyreder. ä Başlangıçta döküntü yoktur. Hasta bu dönemde öksürdüğü zaman etrafa virüs yayar ve bu dönem oldukça bulaşıcıdır. 1-2 hafta devam eder.

79 Kan Yoluyla Bulaşan Hastalıklar Cinsel ilişki yoluyla Bulaşan Hastalıklar ä HepatitB; Hafif ve belirti vermeyen bir enfeksiyondan siroza karaciğer kanserine kadar değişebilen çeşitli tablolara neden olabilir. Kan ve meni gibi vücut sıvılarının virüsü bulaştırabildiği bilinmektedir. (Kan alma veya cinsel yoldan bulaşma) ä Bir enfeksiyon hastalığı olan hepatit B, dünyadaki ölüm nedenleri listesinde dokuzuncu sırada bulunmaktadır.

80 HIV/AİDS ä HIV kelimesinin açılımı Human Immunodeficiency Virüs'tür (İnsanların Bağışıklık Sisteminin Çökmesine Neden Olan Virüs). ä Bu ifade, bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açabilen bir virüs anlamına gelmektedir. Bağışıklık sisteminiz normalde, sizi bakteri ve virüs gibi mikroplardan korur.

81

82 ä Kişisel bakım amacıyla (sakal traşı, manikür..vb.) berbere gidiliyor ise; mutlaka kişinin kendine ait bakım malzemelerinin kullanılması gerekir. ä Kan transfüzyonlarında mutlaka testlerden geçmiş kanların kullanılması gerekir. Bu testlerden bazıları kan veren kişinin yeni enfekte olmuş olması durumunda negatif çıkabilir. ä Ameliyat ekipmanları, diş hekimi aletleri ve berber aletlerinin sterilizasyonunun tam yapılmış olması gereklidir. K an yoluyla bulaşan hastalıkların önlenmesi için

83 ä Cinsel ilişki yoluyla bulaşan hastalıklarda (Sifiliz, Frengi, Bel Soğukluğu) her türlü şüpheli temasta kondom (prezervatif) kullanımı en temel korunma yoludur.

84 ä Bazı mikroorganizmalar bazı hayvanlarda gelişimlerini tamamlayarak olgunlaşırlar ve insanda hastalık oluştururlar. Örnek; sıtma mikrobu, sivrisinekte (anofel cinsi) ömrünü tamamladıktan sonra, sivrisineğin sokması sonucu insana geçerek hastalık oluşturmaktadır. ä Veba (fare), kuduz (kedi-köpek-fare), akciğer kisti (iyi pişmemiş hayvan etleri) vektörlerle bulaşan diğer hastalıklardır. ä Kırım Kongo Kanamalı Ateşi; Keneler aracılığı ile bulaşır. Vektörle bulaşma:

85 Temas Yoluyla Bulaş ä Kuduz riskli temasa sebep olan hayvanlar başıboş köpek ve kedilerdir. ä Yıllık biyolojik ürün maliyetinin yaklaşık ¼’ü kuduz profilaksisi için harcanmaktadır.

86 Hastalıkların Önlenmesinde Kişiye Yönelik Önlemlerden biri aşılamadır.

87 Aşı ile Korunulabilir Hastalıklar ä Tüberküloz ä HepatitB ä Difteri ä Boğmaca ä Tetanoz ä Kızamık ä Kızamıkçık ä Kabakulak ä Hib Menenjiti ä Çocuk Felci ä Menengokok Menenjiti ä Sarı Humma

88 Sonuç olarak; Sonuç olarak; ä Başta kişinin kendi sağlığı olmak üzere, başkalarının da sağlığını korumanın en önemli aracı temizliktir. ä Temizlik, kişisel ve sosyal sağlığın dayandığı bir temel olmanın yanında, toplum içinde yaşamanın vazgeçilmez bir parçasıdır. ä Sağlıklı bir yaşam için sağlıklı ve güvenilir su temini hiç bir zaman için ihmal edilemeyecek bir gereksinimdir.

89 ä Günümüzde insanların uygarlık düzeyini gösteren ana ölçü temizliktir. ä Uygar insan vücut, giyecek ve çevre temizliğine önem veren insandır. ä Sadece beden ve besin temizliği değil, kullanılan her şeyi ve her ortamı temiz tutmak da temiz olmanın gereğidir.