NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Osmanlı tarİhİ ıı Osmanlı-Rus/Avusturya Savaşları, Küçük Kaynarca ve Yaş Anlaşmaları NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

Osmanlı-Rus/Avusturya Savaşları Osmanlı İmparatorluğu, 18. yüzyıla Rusya ile 1700’de imzalanan İstanbul Antlaşması ile girdi fakat yüzyıl, Osmanlı-Rus dostluğuna değil baştanbaşa bir savaş tarihine şahit oldu. 18. Yüzyılda Osmanlı-Rus savaşları 1711’deki Prut Savaşı ile başladı. Bu savaşta Osmanlı ordusu Rusya tarihinin en büyük liderlerinden Petro’yu yok olmanın eşiğine getirdi. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Osmanlı-Rus/Avusturya Savaşları Bu savaşta Osmanlı ordusu Rusya tarihinin en büyük liderlerinden Petro’yu yok olmanın eşiğine getirdi. 1736-1739 Savaşı’nda ise Osmanlı orduları Rus birlikleri karşısında ağır yenilgiler aldılar fakat savaş Türk tarafının büyük avantajlar elde ettiği Avusturya ve Rusya ile imzalanan Belgrad Antlaşması ile sona erdi. Zira Rusya’nın müttefiki Avusturya, savaşta Türk tarafı karşısında ağır mağlubiyetler almıştı. Avusturya İle Yapılan Belgrad Antlaşması’nın Maddeleri – Avusturya, Pasorofça Antlaşması ile aldığı Belgrat, Küçük Eflak ve Kuzey Sırbistan’ı geri verecek. - Antlaşmaya göre, savaş esirleri karşılıklı iade edilecek, gidiş-geliş, ticaret vs. hususlarda, Pasarofça Barışı’nın esasları kabul edilecektir. –Rusya İle Yapılan Belgrad Antlaşması’nın Maddeleri – Ruslar Kırım ve Eflak’ı boşaltacak. – Yıkılmak suretiyle Azak kalesi Ruslara bırakılacak. – Rusya Karadeniz’de savaş ve ticaret gemisi bulundurmayacak. – Rus Çarı protokol bakımından Avusturya ve Fransa kralına denk sayılacaktı. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Osmanlı-Rus/Avusturya Savaşları KÜÇÜK KAYNARCA ANLAŞMASI Osmanlı İmparatorluğu’nun Rusya ile tek başına mücadele ettiği ve tarihinin en ağır mağlubiyetlerini aldığı savaş ise 1768-1774 Savaşı idi. Bu savaş sonunda Bâbıâli, Küçük Kaynarca Antlaşması gibi ağır maddeler içeren ve daha da önemlisi Kırım gibi stratejik öneme haiz bir bölgenin Osmanlı hakimiyetinden çıkmasına neden olan bir antlaşmayı imzalamak zorunda kaldı. Kırım, Küçük Kaynarca Antlaşması ile bağımsız hâle geldi fakat 1783’te fiilen Rus ordusu tarafından işgal edildi ve Bâbıâli, bu fiili durumu 8 Ocak 1784’te imzalanan antlaşma ile hukuken de tanımak zorunda kaldı. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Osmanlı-Rus/Avusturya Savaşları ZİŞTOVİ VE YAŞ ANTLAŞMALARI II. Katerina yönetimindeki Rusya’nın 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’na rağmen hem Balkanlar’da hem de Kafkaslar’da Osmanlı İmparatorluğu aleyhine nüfuzunu arttırmaya yönelik faaliyetleri hem de Kırım’ı 1783’te resmen işgal etmesi Osmanlı-Rusya ilişkilerinin giderek bozulmasına neden oldu. İstanbul’da ardı ardına toplanan meclislerde Rusya’ya savaş ilan edilmesi kararı ele alındı. Nihayet 1787 Ağustos’unda Şeyhülislam Ahmed Efendi’den savaş için gerekli fetva alındı ve Rusya’ya savaş açılmasına karar verildi. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Osmanlı-Rus/Avusturya Savaşları ZİŞTOVİ VE YAŞ ANTLAŞMALARI Bâbıâli’nin Rusya’ya savaş ilan etmesi üzerine Avusturya da Rusya yanında savaşa müdahil olacağını bildirdi. 1787-1789 Savaşı’nda Türk tarafı cephelerde bazı önemli başarılar kazansa da aynı anda iki ülke ile savaşmanın getirdiği malî ve askerî külfet giderek Bâbıâli’yi zor duruma soktu. Ayrıca bazı başarılara rağmen Avusturya’nın Belgrad’ı alması, Rusya’nın da Yaş, Özü ve Hotin gibi stratejik öneme haiz kaleleri ele geçirmesi Bâbıâli’yi barışa zorladı. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Hotin Kalesi

Osmanlı-Rus/Avusturya Savaşları ZİŞTOVİ VE YAŞ ANTLAŞMALARI Fransız İhtilali’nden dolayı yaşanan karışıklık da Osmanlı yönetimine yardımcı oldu. İlk olarak Avusturya ile barış görüşmelerine başlanıldı ve 3 Ağustos 1791’de 14 maddelik Ziştovi Antlaşması imzalandı. 14 Nisan 1792’de ise Rusya ile 13 maddeden oluşan Yaş Antlaşması imzalandı. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAYNAKLAR AFYONCU, Erhan. (Ed.). (2013). Osmanlı Tarihi (1566-1789). Eskişehir: Anadolu Ü. Yay. No: 2838 FAROQHI, Suraiya. (Ed.). (2016). Türkiye Tarihi 1603-1839. 2. Baskı. İstanbul: Kitap Yayınevi UZUNÇARŞILI, i. Hakkı. (2011). Osmanlı Tarihi. III. C. 2. Kısım. İstanbul: TTK Yay. UZUNÇARŞILI, i. Hakkı. (2011). Osmanlı Tarihi. IV. C. 2. Kısım. İstanbul: TTK Yay. UZUNÇARŞILI, i. Hakkı. (2011). Osmanlı Tarihi. IV. C. 1. Bölüm. İstanbul: TTK Yay. KARAL, Enver Ziya. (2017). Osmanlı Tarihi. V. C. İstanbul: TTK Yay. HAMMER, Joseph Von. (1997). Osmanlı Tarihi C.2. İstanbul: MEB Yay.No:3079 İNALCIK, Halil (2016). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-II. İstanbul. Türkiye İş Bankası Kültür Yay. İNALCIK, Halil (2016). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-III. İstanbul. Türkiye İş Bankası Kültür Yay. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©