BÖLÜM 8 TEDARİK ZİNCİRİNDE LOJİSTİK

Lojistik Nedir? Lojistik tedarik zinciri boyunca ürünlerin doğru yere doğru zamanda taşınması ve tesliminden sorumlu işletme fonksiyonudur Dağıtım ağını örgütler ve yönetir Bilgiye gerçek zamanda (real time) erişimi gerektirir Altyapıya büyük yatırım gerektirir Genellikle dış kaynak kullanımı (outsourcing) yapılır Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Lojistiğin Evrimi 1990’larda TZY’nin gelişimiyle birlikte, lojistik, tedarik zinciri boyunca, hem aşağı hem de yukarıya doğru, malların hareketini kapsayacak şekilde genişlemiştir. Lojistik Fiziksel dağıtım Malzeme yönetimi Lojistik ve TZY fonksiyonunun evrimi Odak: dış taraf Odak: dış ve iç taraf Odak:Tüm TZ Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Lojistik Türleri TÜç Tür Lojistik Vardır: İşletme Lojistiği Tedarik zincirinin tümü boyunca malların hareketi ve depolanması Askeri Lojistik Askeri ihtiyaçların desteklenmesi Faaliyet Lojistiği Bir faaliyet ya da olaya hazırlık için kaynakların örgütlenmesi ve konumlandırılması Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Örgüt Üzerindeki Etkisi Şunları Etkiler: Operasyonlar (Üretim/işlemler) Pazarlama Ambalajlama Finans Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Operasyonlar Üzerindeki Etkisi Lojistik tedarik zinciri boyunca stok teslim alımlarının zamanlamasını ve miktarını planlar Tarihsel İmalat Uzun üretim (aynı çeşitten) devreleri Ölçek ekonomileri, aşırı stok depolanması Stokların daha az sık, büyük miktarlarda teslimatı Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Operasyonlar Üzerindeki Etkisi (devam) Tam Zamanında İmalat (Just-in-Time JIT) Daha kısa üretim devreleri Daha sık, küçük miktarlarda stok teslimatları Daha az güvenlik stoku Kesin zamanlama önemlidir Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Pazarlama Üzerindeki Etkisi Lojistik müşteri ihtiyaçlarının öğrenilmesinin yanı sıra, depolama ve teslimat ihtiyaçlarının öğrenilmesi için pazarlama ile birlikte çalışır Sevkiyatların doğru zamanlaması Doğru miktarda sevkiyatlar Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Ambalajlama Üzerindeki Etkisi Lojistik, mallar taşındığı sırada ambalajlama kararlarını verir Malzemelerin hasardan korunmasını sağlar Kararlar malzeme taşıma-yerleştirme kararlarını etkiler Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Finans Üzerindeki Etkisi Lojistik büyük sermaye harcamalarından sorumludur: taşıma, depolama ve stok Varlıkların Getirisi (VG) şu yollarla olumlu etkilenir: Stokları azaltarak Taşıma ve depolamaya yapılan yatırımları azaltarak Zamanında ve doğru teslimat yoluyla müşteriye hizmeti iyileştirerek Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

TZY Üzerindeki Etkisi Lojistik TZY’ye üç tür yarar sağlar: Yer Miktar Malların doğru yere ulaşmasını sağlar Miktar Doğru miktarların teslim edilmesini sağlar Çok fazla mal ve mal yokluğu arasında denge kurar Zaman Malların doğru zamanda ulaşmasını sağlar Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Tersine Lojistik Tersine lojistik tedarik zincirinde yukarı doğru, yani müşteriden imalatçıya ve tedarikçilere geriye doğru hareketi sürecidir Müşterinin istemediği kalemler Hasar görmüş birimleri iadesi Fazla stoklar İade edilen mallar Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Tersine Lojistik Önemli Noktalar: Tersine lojistik doğrudan değer eklemez Kolayca iade edilebilmesi müşterinin tercihinde asgari koşullardan biri haline gelmektedir Değişik nedenlerle iade edilen malların farklı güzergahları olabilir Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Tersine Lojistik Lojistik fonksiyonu: Nakit akışlarını halletmelidir Depolama, taşıma, sınıflandırma, muayene ve depolama için düzenlemeler yapmalıdır “Çevre” mevzuatına uymalıdır Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Lojistiğin Görevleri Taşıma Depolama Malzeme Taşıma-Yerleştirme Ambalajlama Stok Denetimi Siparişlerin Yerine Getirilmesi Tesis Yeri Seçimi Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Lojistik Görevleri Taşıma Depolama Tedarik zinciri boyunca malları hareket ettirir Maliyeti yüksektir Taşıma türlerine karar verir Gerekli hız, güvenlik ve ürün özellikleri/ihtiyaçlarını dikkate alır Depolama Malların depolanacağı yerler Depo ve dağıtım merkezi sayısı Her merkezde depolanacak stok miktarı Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Lojistik Görevleri Malzeme Taşıma-Yerleştirme Malların araçlara yüklenmesi ve boşaltılması Sipariş verilmesi ve alınması Tesis içinde malların hareketi Otomasyon ve el emeği derecesine karar verilmesi Otomatik depolama ve çekme sistemleri (ODÇS) Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Lojistik Görevleri Ambalajlama Stok Kontrolü Taşıma ve depolama sırasında ürünleri korur Malzeme taşıma-yerleştirme donanımı ile uyumla olmalıdır Taşıma aracı ile uyumlu olmalıdır Stok Kontrolü Stok miktarlarını yönetir Stokların zamanında yenilenmesini düzenler Stokların doğru hesabını tutar Elektronik izleme ve “dönem hesaplaması” Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Lojistik Görevleri Siparişlerin Karşılanması Tesis Yeri Seçimi Siparişlerin alınması yerine Taşıma için düzenleme yapılması Siparişin sevki Teslim süresinin aşılmamasının sağlanması Tesis Yeri Seçimi Depolama tesislerinin en iyi yerlerinin belirlenmesi Üretim tesislerine, müşterilere ve tedarikçilere uzaklığın dikkate alınması Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Taşıma Taşıma ürünlerin hareketini sağlar ve optimal taşıma türleri için düzenleme yapar Ölçek ekonomileri ve mesafelerle müşteriye hizmet arasında denge kurulması gerekir Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Taşıma Ölçek Ekonomileri Mesafe Ekonomileri Bir defada sevkedilen miktar arttıkça birim başına maliyet azalır Bir kamyon dolusundan daha az sevkiyatlardan kaçınılması Mesafe Ekonomileri Bir defada taşıma yapılan mesafe arttıkça, birim başına maliyet azalır Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Taşıma Türleri Sorun doğru tür(ler)in seçimidir Genel türler şunlardır: Kamyon Su Hava Demiryolu Boru Çoklu tür Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Taşıma Türleri Kamyon Su Daha esnek bir tür Kamu altyapının bakımını yapar Nitelikli sürücü bulmak sorunu Su Çok büyük ve ağır malların taşınabilmesi Çok uygun maliyetler Çok yavaş Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Taşıma Türleri Hava Demiryolu Daha hafif, küçük eve önceliği fazla ürünler için uygun Hızlı taşıma En pahalı tür Demiryolu Ağır yükleri çok uzun mesafelere taşımak için uygun Taşıma süresi uzun Maliyeti düşük Genellikle bir diğer türle birleştirilir Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Taşıma Türleri Boru hattı Çoklu tür Sıvı ve gazlarla sınırlı Çok spesifik altyapı Çoklu tür Genellikle birkaç tür, optimal maliyet ve müşteri hizmeti için birleştirilir Koordinasyon bir sorun olabilir Üçüncü parti lojistiği (3PL) kullanmak şirketler için yaygın bir uygulamadır Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Taşıma Türleri Taşıma Türünün Maliyet Yapısı SABİT MALİYET DEĞİŞKEN MALİYET DEMİRYOLU Yüksek(High) Düşük (Low) KAMYON SU BORU HATTI HAVAYOLU Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc. 7-28

Tedarik Zincirinde depolar Depolar dağıtımdan önce stokları depolayan ve organize eden merkezi bir yer sağlar Genellikle dağıtım merkezleri olarak adlandırılır TZÜ ve yalın üretim, sık sık teslimat yapılması için depoları imalat faaliyetinin yakınına yerleştirebilir Ürün asortileri oluşturmak için kullanılabilir Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Geleneksel Olmayan Depolama Görevleri Depolar giderek geleneksel olmayan şu gibi işler için kullanılmaktadır: Ürünlerin tamiratı Etiket ve fiyat etiketi eklenmesi Perakendeci için hazırlık amacıyla ürünlerin sıralanması Giyeceklerin askılara konulması Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Çapraz-Yükleme Çapraz yükleme ürünleri gelen bölümünden sevkiyat bölümüne “boşaltma yerinden” depolanmadan hareket ettirmek için kullanılan popüler bir depolama biçimidir Gelen ürünler yerel teslimat için daha küçük sevkiyatlara bölünür Kesin zamanlama ve koordinasyon gerektirir Bilgi teknolojisi yoluyla stoklar izlenir Genellikle perakendeci sektöründe kullanılır Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Faktör Derecelendirme Örneği Urban Apparel dağıtım merkezinin yerini seçiminde önemli olduğunu düşündüğü altı faktör belirlemiştir. Altı faktör için beş puanlık bir ölçekte değerlendirilen iki potansiyel yer bulunmaktadır. (1 = kötü, 5 = mükemmel). Altı faktöre ağırlıklar verilmiştir. Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.

Üçün Parti Lojistiği (3PL) Sağlayıcıları 3PLs diğer firmalara lojistik ve taşıma hizmetleri sağlayan şirketlerdir Lojistikte dış kaynak kullanımında (outsourcing) yaygındır Birçok şirket lojistik faaliyetini temel olmayan faaliyetler olarak görmektedir Lojistik faaliyetleri önemli miktarda varlık gerektirmektedir Büyük maliyet tasarrufu potansiyeline sahiptir 3PL’ler müşterinin tedarik zinciri faaliyetlerinde önemli stratejik rol oynamaktadır Copyright 2011 John Wiley & Sons, Inc.