BÖLÜM 9 TEDARİK ZİNCİRİNDE ÖLÇEK EKONOMİLERİ: ÇEVRİM STOKLARI

... konulu sunumlar: "BÖLÜM 9 TEDARİK ZİNCİRİNDE ÖLÇEK EKONOMİLERİ: ÇEVRİM STOKLARI"— Sunum transkripti:

1 BÖLÜM 9 TEDARİK ZİNCİRİNDE ÖLÇEK EKONOMİLERİ: ÇEVRİM STOKLARI

2 Döngü Stoklarının Tedarik Zincirindeki Rolü
Temin Edilme Maliyet Tepkisellik Verimlilik Notes:

3 Döngü Stoklarının Tedarik Zincirindeki Rolü
Parti Büyüklüğü: tedarik zincirinin bir aşamasında belli bir zamanda üretilen ya da sipariş verilen miktar Döngü stoku: bir tedarik zincirinin, müşteri tarafından talep edilenden daha büyük miktarda üretmesi ya da sipariş vermesi yüzünden tedarik zincirinde ortaya çıkan ortalama stok Q = bir siparişin parti büyüklüğü D = bir dönem için talep Stok profili : stok düzeyinin zaman içindeki grafiği Döngü stoku = Q/2 (doğrudan parti büyüklüğüne bağlıdır) Ortalama akış zamanı = Ort. Stok / Ort. Akış hızı Döngü stokundan ortalama akış zamanı = Q/(2D)

4 Tedarik Zincirinde Döngü Stokunun Rolü
Q = 1000 birim D = 100 birim/gün Döngü stoku = Q/2 = 1000/2 = 500 = Döngü stokundan gelen ortalama stok düzeyi Ort. akış süresi = Q/2D = 1000/(2)(100) = 5 gün Döngü stoku bir birimin tedarik zincirinde geçirdiği süreye 5 gün eklemektedir Daha düşük döngü stokunun daha iyi olmasının nedenleri: Ortalama akış süresi daha kısadır İşletme sermayesi ihtiyacı daha azdır Stok bulundurma maliyeti daha düşüktür

5 Döngü Stoklarının Tedarik Zincirindeki Rolü
Döngü stoku esas olarak tedarik zincirinde ölçek ekonomilerinden yararlanmak için bulundurulmaktadır Tedarik zinciri maliyetleri parti büyüklüğünden etkilenir: Malzeme maliyeti = C Sabit sipariş maliyeti = S Bulundurma maliyeti = H = hC (h = 1 TL’yi stokta bir yıl tutmanın maliyeti) Döngü stokunun esas rolü farklı aşamaların, malzeme, sipariş verme ve stok bulundurma maliyetlerinin toplamını minimize edecek şekilde satın almalarına olanak sağlanmasıdır İdeal olarak, döngü stoku kararları tedarik zincirinin bütünündeki maliyetleri dikkate almalıdır, fakat pratikte, her aşama genellikle kendi tedarik zinciri kararını verir- tedarik zincirindeki toplam döngü stoklarını ve toplam maliyetlerini arttırır

6 Sabit Maliyetlerden Yararlanmak İçin Ölçek Ekonomileri
Çok alışverişte indirim yapan marketten alışveriş yapmaya karar verirken nasıl karar verirsiniz? Tek ürün için parti büyüklüğü (ESM) Çok sayıda ürünün tek bir siparişte birleştirilmesi Çok sayıda ürün ya da müşteri için parti büyüklüğü Partiler her üründen bağımsız olarak sipariş verilir ve teslim edilir Partiler tüm ürünler için ortaklaşa sipariş verilir ve teslim edilir Partiler ürün altkümesi için ortaklaşa sipariş verilir ve teslim edilir

7 Sabit Maliyetlerden Yararlanmak İçin Ölçek Ekonomileri
Yıllık talep = D Bir yıldaki sipariş sayısı = D/Q Yıllık malzeme maliyeti = CR Yıllık sipariş maliyeti = (D/Q)S Yıllık elde bulundurma maliyeti = (Q/2)H = (Q/2)hC Yıllık toplam maliyet = TC = CD + (D/Q)S + (Q/2)hC

8 Sabit maliyetler : Optimal Parti Büyüklüğü ve Sipariş noktası Aralığı (ESM)
D: Yıllık talep S: Makine hazırlık ya da sipariş maliyeti C: Birim maliyet h: Ürün maliyetinin yüzdesi olarak yıllık bulundurma maliyeti H: Yıllık bulundurma maliyeti Q: Parti büyüklüğü T: Yeniden sipariş aralığı Malzeme maliyeti sabittir ve bu yüzden bu modelde dikkate alınmamıştır Notes:

9 Örnek 1 Talep, D = 12,000 bilgisayar/yıl d = 1000 bilgisayar/ay
Birim maliyet, C = $500 Bulundurma maliyeti yüzdesi, h = 0.2 Sabit maliyet, S = $4,000/sipariş Q* = Sqrt[(2)(12000)(4000)/(0.2)(500)] = 980 bilgisayar Döngü stoku = Q/2 = 490 Akış süresi = Q/2d = 980/(2)(1000) = 0.49 ay Yeniden sipariş Aralığı, T = 0.98 ay Notes:

10 Örnek 1 (devamı) Yıllık sipariş ve bulundurma maliyeti cost =
= (12000/980)(4000) + (980/2)(0.2)(500) = $97,980 Parti büyüklüğünün akış süresini azaltacak Q=200’e düşürüldüğünü varsayalım : Yıllık sipariş verme ve bulundurma maliyeti = = (12000/200)(4000) + (200/2)(0.2)(500) = $250,000 Parti büyüklüğünün azaltılmasını ekonomik açıdan mümkün hale getirmek için her parti ile ilişkili sabit maliyetlerin azaltılması gerekir

11 Örnek 2 Eğer istenen parti büyüklüğü = Q* = 200 birim ise, S’nin ne olması gerekir? D = birim C = $500 h = 0.2 ESM denklemini kullanarak S için çözelim: S = [hC(Q*)2]/2D = [(0.2)(500)(200)2]/(2)(12000) = $166.67 Optimal parti büyüklüğünü k faktörü kadar azaltmak için, sipariş maliyetinin k2 faktörü kadar azaltılması gerekir

12 ESM Modelinin Temel Noktaları
Optimal parti büyüklüğüne kadar verirken, ödünleşme malike hazırlık (sipariş) maliyeti ile bulundurma maliyeti. Eğer talep 4 faktörüyle artarsa, parti büyüklüğünü iki katına çıkarmak ve iki katı sayıda üretmek (sipariş vermek) optimaldir. Talep arttıkça döngü stokunun (talep günü olarak) azalması gerekir. Parti büyüklüğünü azaltmak için sabit sipariş maliyetinin azaltılması gerekir. Parti büyüklüğünü 2 faktörü kadar azaltmak için, sipariş maliyetinin 4 faktörüyle azaltılması gerekir. Notes:

13 Çoklu Ürünlerin Tek Bir Siparişte Birleştirilmesi
Taşıma, sipariş başına sabit maliyete önemli bir katkı yapar. Aynı tedarikçiden farklı ürünlerin sevkıyatının birleştirilmesi mümkün olabilir Aynı genel sabit maliyetler Bir üründen daha fazla sayıda ürünce paylaşılır Etkin sabit maliyet her ürün başına azalır Her ürün için parti büyüklüğü azaltılabilir Çok sayıda tedarikçiden tek bir teslimat ya da çok sayıda perakendeciye bir kamyonla teslimat da olabilir Ürünlerin, perakendecilerin ve tedarikçilerin tek bir siparişte birleştirilmesi bireysel ürünler için parti büyüklüklerinde azalmaya olanak sağlar, çünkü sabit sipariş ve taşıma maliyetleri şimdi çok sayıda ürün, perakendeci ve tedarikçiye dağıtılmıştır

14 Örnek: Çoklu Ürünlerin Tek Bir Siparişte Birleştirilmesi
Önceki örnekte dört bilgisayar ürünü olduğunu varsayalım : Deskpro, Litepro, Medpro, and Heavpro Her birinin aylık talebinin 1000 birim olduğunu varsayalım Eğer her ürün ayrı ayrı sipariş edilirse: Q* = 980 birim her ürün için Toplam döngü stoku = 4(Q/2) = (4)(980)/2 = 1960 birim Dört ürünün siparişlerini birleştirelim: Birleşik Q* = 1960 birim Her ürün için : Q* = 1960/4 = 490 Her ürün için döngü stoku 490/2 = 245’e düşer Toplam döngü stoku = 1960/2 = 980birim Ortalama akış süresi, stok bulundurma maliyetleri azalacaktır

15 Çoklu Ürün ya da Müşteri İçin Parti Büyüklüğü
Uygulamada, sabit sipariş verme maliyeti, en azından kısmen, çoklu modellerin siparişindeki çeşit sayısına bağlıdır Maliyetin bir bölümü taşıma ile ilişkilidir (çeşitten bağımsız olarak) Maliyetin bir bölümü yükleme ve teslim alma ile ilişkilidir ((çeşit sayısına bağımlı değildir) Üç senaryo : Partiler her üründen bağımsı olarak sipariş verilir ve teslim edilir Partiler her üç model için birlikte sipariş edilir ve teslim alınır Partiler belirlenen model altkümesi için ortaklaşa sipariş verilir ve teslim alınır

16 Çoklu Ürün Durumunda Parti Büyüklüğü
Yıllık talep DL = 12,000; DM = 1,200; DH = 120 Ortak taşıma maliyeti, S = $4,000 Ürüne özel sipariş maliyeti sL = $1,000; sM = $1,000; sH = $1,000 Bulundurma maliyeti, h = 0.2 Birim maliyet CL = $500; CM = $500; CH = $500 Notes:

17 Teslimat Opsiyonları Birleştirme Yapılmaması : Her ürün ayrı sipariş edilir Tam Birleştirme: Tüm ürünler aynı kamyonla teslim edilir Özel Birleştirme : Her kamyonda seçilen ürün altkümeleri teslim edilir Notes:

18 Birleştirme Yapılmaması : Her Ürün Ayrı Sipariş Edilir
Toplam maliyet = $155,140

19 Birleştirme : Tüm Ürünlerin Birlikte Sipariş Edilmesi
S* = S + sL + sM + sH = = $7000 n* = Sqrt[(DLhCL+ DMhCM+ DHhCH)/2S*] = 9.75 QL = DL/n* = 12000/9.75 = 1230 QM = DM/n* = 1200/9.75 = 123 QH = DH/n* = 120/9.75 = 12.3 Döngü stoku = Q/2 Ortalama akış süresi = (Q/2)/(haftalık talep)

20 Tam Birleştirme: Tüm Ürünlerin Birlikte Siparişi
Yıllık sip. maliyeti = 9.75 × $7,000 = $68,250 Yıllık toplam maliyet = $136,528

21 Birleştirmenin Dersleri
Birleştirme firmanın, maliyetleri arttırmadan parti büyüklüğünü azaltmasını sağlar Tam birleştirme, ürüne özgü sabit maliyetin ortak sabit maliyetin küçük bir yüzdesi olması durumunda etkindir Özel birleştirme, ürüne özgü sabit maliyetin ortak sabit maliyetin büyük bir bölümünü oluşturması durumunda etkindir

22 Miktar İndiriminden Yararlanmak İçin Ölçek Ekonomileri
Tüm birimlere miktar indirimi uygulanması Marjinal birimlere miktar indirimi uygulanması Neden miktar indirimi? Tedarik zincirinde koordinasyonu sağlamak için Tedarikçi karlarını maksimize etmek için farklı fiyat uygulanması

23 Miktar İndirimleri Parti büyüklüğüne dayalı olarak
Tüm birimlere Marjinal birime Miktara dayalı olarak Alıcı nasıl tepki göstermeli? Uygun indirim planları nelerdir?

24 Tüm Birimlere Miktar İndirimleri
Fiyatlandırma planı miktar başabaş noktaları belirlemiştir q0, q1, …, qr, where q0 = 0 En azından qi kadar büyük, fakat qi+1 ,’den daha az miktarda bir sipariş verilmişse, her birimin ortalama maliyeti Ci’’dir Miktar arttıkça genellikle birim maliyet azalır, yani, C0>C1>…>Cr Şirketin amacı (örneğimizde perakendeci) malzeme, sipariş verme ve stok bulundurma maliyetlerinin toplamını minimize etmektir

25 Tüm Birimlere Miktar İndirimleri Yöntemi
Step 1: En düşük fiyat için ESM’yi hesaplayın. Bu değer mümkün ise, (yani bu sipariş miktarı o fiyat aralığına düşüyorsa), durun. Bu optimal parti büyüklüğüdür. Bu parti büyüklüğü için TM’yi hesaplayın. Step 2: Eğer ESM mümkün değilse, bu fiyat ve bu fiyatın en düşük miktarı için TM’yi hesaplayın. Step 3: Bir sonraki en düşük fiyat için ESM’yi hesaplayın. Eğer bu mümkün ise, durun ve bu miktar ve fiyat için TM’yi hesaplayın. Step 4: 2. ve 3. aşamadaki TM’leri karşılaştırın. En düşük TM’ye karşılık gelen miktarı seçin. Step 5: Eğer 3. aşamadaki ESM mümkün değilse, mümkün bir ESM bulunana kadar 2, 3 ve 4. adımları tekrarlayın.

26 Tüm Birimlere Miktar İndirimi: Örnek
Maliyet/birim Toplam Malzeme Mal. $3 $2.96 $2.92 Notes: 5,000 10,000 5,000 10,000 Sipariş Miktarı Sipariş Miktarı

27 Tüm Birimlere Miktar İndirimi: Örnek
Sipariş miktarı Birim fiyat $3.00 $2.96 Over $2.92 q0 = 0, q1 = 5000, q2 = 10000 C0 = $3.00, C1 = $2.96, C2 = $2.92 D = birim/yıl, S = $100/parti, h = 0.2

28 Tüm Birimlere Miktar İndirimi: Örnek
Adım 1: Q2*’yi hesapla = Sqrt[(2DS)/hC2] = Sqrt[(2)(120000)(100)/(0.2)(2.92)] = 6410 Mümkün değil (6410 < 10001) C2 = $2.92 and q2 = 10001’i kullanarak TM2’yi hesapla TC2 = (120000/10001)(100)+(10001/2)(0.2)(2.92)+(120000)(2.92) = $354,520 Adım 2: Q1* = Sqrt[(2DS)/hC1]’yi hesapla =Sqrt[(2)(120000)(100)/(0.2)(2.96)] = 6367 Mümkün (5000<6367<10000)  Dur TC1 = (120000/6367)(100)+(6367/2)(0.2)(2.96)+(120000)(2.96) = $358,969 TC2 < TC1  Optimal sipariş miktarı Q* şöyledir: q2 = 10001

29 Tüm Birimlere Miktar İndirimi
Sabit sipariş maliyetinin $4’a düştüğünü varsayalım İndirim olmazsa Q* 1265 birime düşecektir İndirim olursa, optimal parti büyüklüğü birim olacaktır Bu tür bir indirim planının etkisi nedir? Perakendeciler sipariş miktarlarını arttırmaları konusunda teşvik edilir Tedarik zincirindeki Ortalama stok (döngü stoku) artar Ortalama akış süresi artar Tüm birimlere miktar indirimi, tedarik zinciri için bir avantaj mıdır?