YELKEN SEYİRLERİ & MANEVRALAR Cansu İnce / Bahar 2018

BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? Rüzgarın yönünü nasıl anlayacağımızı, Yelkenli seyri ve manevraları hakkında bilinmesi gereken temel terimleri, Yelkenli seyirlerini, Manevraları…

RÜZGARIN YÖNÜNÜ NASIL ANLARIZ? BAYRAKLAR SAÇLARIMIZ RÜZGARGÜLÜ RÜZGARIN SESİ RÜZGARIN YÜZÜMÜZE ÇARPIŞI DALGALAR

TEMEL YELKEN TERİMLERİ

TEKNEDE YÖNLER Teknenin ön tarafı baş, arka tarafı ise kıç olarak isimlendirilir. Teknede yön belirtirken baştan ileri ufuk yönündeki alan için pruva, kıçtan geri ufuk yönündeki alan için ise pupa terimini kullanırız. Kıçtan başa bakarken sağ tarafımız sancak, sol tarafımız iskele olacaktır. Sancak yeşil, iskele ise kırmızı renkle ilişkilendirilmiştir. Teknenin baş-kıç doğrultusuna (omurga hattı) 45 derecelik açı yaptığı varsayılan yönler ise omuzluk olarak isimlendirilir. Bir cismi bu yönlerde tarif ederken sancak/iskele ve baş/kıç bilgilerini de ekleriz. Örneğin; sancak baş omuzlukta bir şamandıra var. Kemere hattındaki (omurga hattına dik olan hat) bir cismi ise ‘sancak/iskele bordada’ şeklinde tarif edebiliriz.

KONTRA KAVRAMI Teknenin rüzgarı hangi yönden aldığını belirtmek için kontra kavramı kullanılır. Eğer teknemiz rüzgarı sancaktan alıyorsa (yani yelkenlerimiz iskeleye doğru doluyorsa) teknemiz sancak kontradadır. Aynı mantıkla, eğer teknemiz rüzgarı iskeleden alıyorsa iskele kontra seyretmekteyizdir. Kontra tayini yaparken önceliğimiz ana yelkendedir, çünkü her zaman ana yelken ve cenova aynı tarafta bulunmayabilir. Bknz. ayı bacağı Yelken yapılamayan kör alanda kontra kavramından söz edilemez. Kontra kavramı bizim için oldukça önemlidir. Çünkü yelkenli teknelerin birbirlerine göre geçiş üstünlükleri kontralar üzerinden belirlenir!

RÜZGARÜSTÜ & RÜZGARALTI Tekneyi omurga hattından ikiye böldüğümüz zaman, rüzgarın geldiği taraf rüzgarüstü, rüzgarın gittiği taraf ise rüzgaraltı olarak adlandırılır. Aynı şekilde, yelkenlerin rüzgarın geliş yönüne bakan tarafı rüzgarüstü, diğer tarafı rüzgaraltı tarafıdır. Gerek yelken triminde (rüzgaraltı & rüzgarüstü tüyler) gerek denizde çatışmayı önleme kurallarında, bu kavramlara sıkça başvururuz.

=Kör alan ANA SEYİRLER ARA SEYİRLER

BOŞLAMAK & BOŞUNU ALMAK Rüzgardan en iyi şekilde faydanabilmek amacıyla teknemizde yaptığımız tüm ayarlamalar için ‘trimlemek’ tabiri kullanılır. Teknemizde yer alan ıskota / palanga / mandar vb. trim ekipmanlarını boşlayıp/boşlarını alarak yelkenlerimizi trimleriz. Boşlamak, ıskotayı (ve türevlerini) bırakma eylemidir. Boşlamak yerine laçka etmek terimi de kullanılır. Boşunu almak ise ıskotayı çekme eylemidir. Ana yelken & cenovamızda ıskotayı boşladığımızda yelkenimizin rüzgarla olan açısını arttırırken ıskotamızın boşunu aldığımızda ise yelkenimizin rüzgarla olan açısını azaltırız.

ORSALAMAK & KAFAYI AÇMAK Teknenin kontrasını değiştirmeden yaptığımız küçük manevralardır. Teknemizin başını rüzgara yaklaştırmak amacıyla yaptığımız manevra orsalamak olarak isimlendirilir. Teknemizi orsalatmak için yekeyi rüzgaraltına doğru iteriz. Teknemiz orsaladıkça ıskotalarımızın boşunu almamız gerekir. Kafayı açmak ise rüzgaraltına doğru yaptığımız manevradır. Kafayı açmak için yekeyi rüzgarüstüne doğru çekeriz. Teknemiz kafayı açtıkça ıskotalarımızı boşlamamız gerekir.

ORSALA & YELKENLERİN BOŞUNU AL KAFAYI AÇ & YELKENLERİ BOŞLA

YELKEN SEYİRLERİ

ORSA SEYRİ Rüzgar ile tekne arasındaki açının 45 derece olduğu varsayılan seyirdir. Orsa seyrinde ana yelken teknenin omurga hattına, cenova ise tekne fiziği müsait ettiği ölçüde alınır.

APAZ SEYRİ Rüzgarın teknenin bordasından geldiği, rüzgar ile tekne arasındaki açının 90 derece olduğu varsayılan seyirdir. Apaz seyrinde ana yelken teknenin omurga hattıyla 45 derecelik bir açı yapar. (Cenova biraz daha geniş.)

PUPA SEYRİ AYI BACAĞI Pupa seyrinde ana yelkenin kapatması sebebiyle etkisiz kalan cenova, rüzgar iğnecikten alındığı takdirde ters tarafa açılarak verimli hale getirilebilir. Bu şekilde yapılan seyir ayı bacağı olarak isimlendirilir. Ayı bacağı istemsiz kavançaya oldukça müsait bir seyirdir. Bu nedenle ayı bacağındayken dümen hakimiyeti oldukça iyi olmalıdır. Rüzgarın teknenin kıçından geldiği, rüzgar ile tekne arasındaki açının 180 derece olduğu varsayılan seyirdir. Pupa seyrinde ana yelken ve cenova olabildiğince (fazla boşlandığı takdirde yelkenler dolmayacaktır) boşlanır.

MANEVRALAR

TRAMOLA Yelkenli teknenin, kontra değiştirmek amacıyla rüzgarüstüne doğru yaptığı yön değiştirme manevrasıdır. Tramola esnasında tekne kör alandan geçer, dolayısıyla yelkenler o alanda boşalır. https://www.youtube.com/watch?v=fybW75Kx07A https://www.youtube.com/watch?v=I5hjptC0sOA

KÖRE DÜŞMEK & KÖRDEN KURTULMAK Tramola atarken en çok yapılan hata, teknenin dönüş manevrasını bitirememesine, dolayısıyla yelken yapılamayan alanda kalmasına sebep olmaktır. Bu durumdan kurtulmak için bumba ve yeke aynı yöne itilir.

FAÇA YELKEN Tramola atarken cenovanın eski rüzgaraltından boşlanmadığı ve yeni rüzgarüstünde kaldığı durum faça yelken olarak tanımlanır. Bu manevra rüzgarın düşük seyrettiği havalarda, tramola atarken teknenin dönüşünü hızlandırmak ve körde kalmasını engellemek amacıyla yapılır. Dikkat edilmesi gereken şey, tekne dönüşünü tamamladıktan sonra faça yelkenin düzeltilmesidir. Aksi takdirde teknemiz hız kaybedecektir.

KAVANÇA Yelkenli teknenin, kontra değiştirmek amacıyla rüzgaraltına doğru yaptığı yön değiştirme manevrasıdır. Kavança esnasında tekne kör alandan geçmez, yelkenler sürekli dolu haldedir. Bu nedenle tekne bir kontradan diğerine geçerken bumbanın savrulmasını engellemek gerekir. Tekne tam iğnecik pozisyonuna geldiğinde ana yelken teknenin omurga hattına getirilerek bu savrulma önlenebilir. https://www.youtube.com/watch?v=k9o2F1iCGHE

Dinlediğiniz için teşekkürler!