VERGİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI YRD. DOÇ. DR. EDA ÖZDİLER KÜÇÜK

Bağlayıcı ve Yardımcı Kaynaklar Ayrımı Vergi hukuku bakımından yeni norm koyan kaynaklar bağlayıcı (asli), diğer kaynaklar ise yardımcı kaynak sayılır. Bağlayıcı kaynaklar: - Anayasa Yasa Anlaşma Kanun hükmünde kararname Yürütme organının düzenleyici işlemleri Diğer düzenleyici işlemler İçtihadı birleştirme kararlarıdır.

Anayasa hükümleri temel norm niteliğindedir. 1982 Anayasasının hukuk devleti, sosyal devlet, kanunların anayasaya uygunluğu gibi genel ilkelerinin yanı sıra vergilerin yasallığı ilkesini öngören 73/3 fıkrası hükmü vergi hukukunun birincil ilkesini oluşturur. Anayasanın «Vergi Ödevi» başlıklı 73. maddesine göre: «Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün dengeli ve adaletli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir.»

Verginin Yasallığı İlkesi Anayasanın 73/3 hükmü gereği, vergi hukukunda yasalar temel kaynak niteliği taşırlar. Verginin yasallığı ilkesi, vergilerin yasa ile belirlenmesini ve aynı zamanda vergi yasalarının verginin konu, matrah, yükümlü, oran, muafiyet ve istisnalarda alt ve üst sınırlar gibi temel unsurlarını açıkça belirlemesini ifade eder. Vergi hukukunda özel sözleşme hükümleri kaynak oluşturmaz (VUK m. 8/3). Kıyas yasağı, yasallık ilkesinin bir diğer sonucudur.

Kanun Hükmünde Kararnamelerin Vergi Hukukunda Kaynak Niteliği Anayasanın 91/1 fıkrası uyarınca siyasal haklar ve ödevler bölümünde yer alan vergi ödevi, kural olarak kanun hükmünde kararname konusu yapılamaz. Ancak sıkıyönetim ve olağanüstü haller bu yasağın istisnası olarak görülür. Dolayısıyla, sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde vergi konusunda kanun hükmünde kararname çıkarılabilir.

Yürütme Organının Özel Düzenleyici İşlemleri Anayasanın 73. maddesi son fıkrası uyarınca, yasanın belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisna, indirim ve oranlarına ilişkin düzenlemeler yapma yetkisi yasayla Bakanlar Kuruluna verilebilir.

Yardımcı Kaynaklar Vergi hukukunun yardımcı kaynakları arasında doktrin ve yargı kararları yer alır. Bunlar, yeni bir vergi normu getirmediklerinden, varolan normun açıklanması için kullanıldıklarından, yükümlüler bakımından değil , yalnızca vergi idaresinin iç ilişkileri bakımından bağlayıcı olduklarından, bu metinlerde asli kaynak niteliği bulunmaz. Maliye Bakanlığınca çıkartılan genel tebliğler, genelgeler, ve özelgeler örnek olarak gösterilebilir.

Vergi Yasalarında Boşluk Doldurma Vergi yasalarının hükümlerinde boşluk olması durumunda yargıcın Medeni Kanunun 1. maddesi anlamında geniş ölçüde hukuk yaratma yetkisinden vergi hukukunda ilke olarak söz edilemez. Ancak yasada açık hüküm bulunmayan hallerde vergi yargıcı söz konusu boşluğu doldurmak üzere hukukun genel ilkelerinden yararlanabilecektir.