KÖPEKLERDE UYGUN TOHUMLAMA ZAMANI VE GEBELİK FİZYOPATOLOLOJİSİ PROF.DR.M.RIFAT VURAL

Dişi köpeğin çiftleşmeye hazırlanması Genel fiziki muayene ve hematolojik muayene Jinekolojik muayene Vulva-vagina muayenesi Meme muayenesi USG muayenesi İmmunizasyon Parazit kontrolü Serolojik testler Brucella canis Herpes virus Genetik hastalıklar yönünden tarama Ortopedik problemler <2 yaştan önce belirlenemez-örneğin displazi Tiroid fonksiyon testleri (4 yaş ve üzerinde)

Ovulasyon zamanının belirlenmesi-1 Optimal fertilizasyon ovulasyondan 2-4 gün sonra yapılan tohumlamalardır Ovulasyon genel-proöstrusun başlamasından 7-22 sonra Ortalama- proöstrusun başlamasından 12 gün sonra veya östrusun başlamasından 2-3 gün sonra

Ovulasyon zamanının belirlenmesi-2 Ovulasyon zamanı neden belirlenmeli ? Sun’i tohumlama Dişi köpeğin doğal çiftleşmey kabul etmemesi Bir önceki doğumlarda yavru sayısı azlığı Doğum tarihinin tam olarak belirlenmesi Doğal aşım sayısı artıkça ücretlendirmelerin artması Seyahatlerin serum LH düzeyini düşürmesi

Ovulasyon zamanının belirlenmesi-3 Ovulasyon zamanının belirlenmesinde kullanılan yöntemler Serum progesteron düzeyinin belirlenmesi Serum LH düzeyinin belirlenmesi Vaginal sitoloji

Ovulasyon zamanının belirlenmesi-4 Serum progesteron düzeyinin belirlenmesi ELISA progesteron test kitleri kullanılır(Target canine ovulation timing test kit- Synbiotics, Corp.) proöstrus başlangıcından 5 gün sonra 2 günde bir ölçülür(Veya kornifiye superfisial hüc. Görülmesinden sonra) LH yükseltisinden hemen önce serum progestreon düzeyi 1ng/ml nin üzerine çıkar Serum progesteron düzeyi 4-10 ng/ml de LH yükseltisi ve ovulasyon başlar. İdeal çiftleşme zamanı serum progestreon düzeyinin 4-10 ng/ml ulaşmasını izleyen 2. gündür

Serum progesteron düzeyinin yorumlanması (ng/ml) Tahmini ovulasyon zamanı(gün) İdeal çiftleş. zamanı(gün) Tahmini doğum zamanı 1.0-1.9 + 2 gün +4 gün(3-6) +63(62-64) 2.0-3.9 + 1 gün +3gün(2-5) 4.0-10.0 0. gün +2gün(1-4)

Ovulasyon zamanının belirlenmesi-5 Serum LH düzeyinin belirlenmesi -ELISA LH test kitleri kullanılır(status-LH, Synbiotics, Corp.) -LH yükseltisi 24 saat sürer -ovulasyon LH yükseltisinden 2 gün sonra şekillenir

Ovulasyon zamanının belirlenmesi-6 Vaginal sitoloji Smear örneğinde, mikroskop alanında %90 ve üzerinde bir oranda kornifiye superfisial hücre yoğunluğunun gözlenmesi belirleyicidir. Köpeklerde ovulasyon, oosit maturasyonu ve fertilizasyon sitolojik diöstrusda şekillenir.

Aşım yöntemleri Doğal aşım Taze semen ile sun’i tohumlama Soğutulmuş ve sulandırılmış semen ile sun’i tohumlama Donmuş semen ile sun’i tohumlama

A-Doğal Aşım Stratejileri-1 Erkek köpek seçimi : Outcrossing : aynı ırktan fakat farklı sürülerden erkek ile çiftleştirme İnbreeding : yakın akraba erkek köpek ile çiftleştirme Line breeding: tüm sürü için aynı erkek köpeğin kullanılması

A-Doğal Aşım Stratejileri-2 Strateji-1: erkeği kabul ettiği sürece gün aşırı çiftleştirme Strateji -2: progesteron düzeyi 4-10 ng/ml düzeyine ulaşmasını izleyen 2 ve 4. günlerde iki çiftlşetirme Strateji-3: progesteron düzeyi 4-10 ng/ml düzeyine ulaşmasını izleyen 2. günd etek çiftleştirme

A-Doğal Aşım Stratejileri-3 Strateji-1: Gün aşırı Çiftleştirme Genelde dişi ve erkeğin aynı kişye ait olduğu durumlarda tercih edilir Her iki hayvan ayrı odalarda tutulur ve proöstrusun başlamasından 5 gün sonra gün aşırı bir araya getirilir. Ve tarama yaptırılır. Bulbus glandisin vagina içinde tutunması (inside bağlanma-copulatory locking) Bulbus glandisin vagina dışında tutunması (outside bağlanma)

A-Doğal Aşım Stratejileri-3 Strateji-1: Gün Aşırı Çiftleştirme Dişinin Çiftleşmeyi red etmesi veya erkeğin çiftleşme için isteksiz olması : Hayvanın östrus aşamasında bulunmaması Kongenital vaginal anomaliler (Resimli SLAYT) Psikolojik nedenler Erkek hayv. Artiritis ve lumbar spin Prostatik ağrı veya sorunlar Erkeklerde ilerleyen yaşa bağlı sorunlar SUN’i TOHUMLAMA !!!

A-Doğal Aşım Stratejileri-4 Strateji-2 : serum progesteron düzeyine göre çift aşım Proöstrus başlamasını izleyen 5.gün veya Vaginal sitolojide kornifiye superfisial hücr. Görülmesini takiben gün aşırı serum progesteron düzeylerinin izlenmesi Target Canine Ovulation Timing Test Kit Ica-gen Status-PRO Canine Ovulation Timing Test Kit (Synbiotics Corp)

A-Doğal Aşım Stratejileri-5 Strateji-3 : Serum progesteron düzeyine göre tek aşım Serum Progesteron / Serum LH düzeyleri ve vaginal sitoloji bulguları birlikte hayvan davranışları değerlendirilerek aşım gerçekleştirilir.

İmplantasyon ve plasentasyon Maturasyon -fertilizasyon: ovulasyonu izleyen 2-4 gün sonra Superfekondasyon: Uterusa göç : ovulasyonu izleyen 9-10.gün İmplantasyon : ovulasyonu izleyen 18. gün (Transuterin migrasyon) Gebelik süresi: LH yükseltisinden 65 gün –ovulasyondan 63 gün sonra Plasentasyon : endotheliochorial plasenta

Gebe köpeklerde fizyolojik değişimler Parametre Fizyolojik değişim Kalp atımı Artar Kardiak output Kan volumü Plazma volumu Hemoglobin Azalır Hematokrit Plazma protein

Gebe köpeklerde fizyolojik değişimler Parametre Fizyolojik Değişim Arterial kan basıncı Değişmez Merkezi venöz basınç Ventilasyon volümü Artar Oksijen tüketimi Arteri kan gazları ve PH PH ve O2 değişmez Total akciğer kapasitesi Mide boşalma zamanı Uzar Gastrik motilite Azalır Gastrik sekresyon PH sı

Gebe köpeklerde fizyolojik değişimler Parametre Fizyolojik Değişim Gastrik Cl ve enzim Kon. Artar SGOT LDH Plazma kolinesteraz konsant. Azalır Renal Plazma Akımı Glomerular filtrasyon hızı BUN Kreatinin Na ve su dengesi Değişmez

Köpeklerde gebelik tanı yöntemleri Test Yöntemi Gebelik Tanısın da optimal zam. Değerlendirme Abdominal Palp Ovulasyondan 30 gün sonra Yanıltıcı Radyografi Ovulasyondan 42 gün sonra USG Ovulasyondan 22 gün sonra Akut Faz Protein Ovulasyondan 25 gün sonra Spesifik değildir Serum Relaxin

Gebe köpeklerin beslenmesi-1 Gebeliklerinin yaklaşık 3. haftasında 3-10 günlük geçici iştahsızlık gözlenir İkinci iştahsızlık doğumun 1. aşamasında görülür. Gebeliğin 40. gününe kadar normal beslenme programı uygulanır Fötal gelişim 40.günden sonra hızlanır ve anne kilo artışı %20-30 yükselir

Gebe köpeklerin beslenmesi-2 Gebeliğin 40.günden itibaren diyetlerin protein, karbonhidrat ve mineral madde içeriği kademeli artırılmalıdır ( büyüme –laktasyon tip diyet-3.6 kcal/kg kuru madde) Günlük miktar öğün sayısı artırılarak verilir Gebeliğin son döneminde kalsiyum gereksinimi artar

Doğum alanı Gürültü, soğuk, aşırı sıcak ve yabancı insan ve hayvanlardan uzak bir bölgede olmalıdır Özel ısıtmalı doğum box ları kullanılabilir Yavrular en az 3 hafta izole konumda yetiştirilmelidir

Gebelikte ilaç kullanımları ve ilaçların plasentaya geçişini etkileyen faktörler a) plasental kan akımı b) gebelik yaşı c) yağda eriyen ilaçlar d) ilaç dozu e) maternal/fetal PH farklılıkları f) ilacın proteine bağlanma özelliği g)hayvan türü

Gebelikte karşılaşılan hastalıklar Gebelik Toksemisi Diabetus mellitus Pyelonefritis Mitral kapak yetmezliği ve hipertansiyon

Embriyonik ve fetal ölümler Enfeksiyöz nedenler Enfeksiyöz olmayan

Enfeksiyöz nedenlere bağlı embriyonik-fetal ölümler Brucella canis Campylobacter Salmonella Esherichia coli Canine herpesvirus Canine parvovirus tip 2 Minute Virus Mycoplasma-üreaplasma Neospora caninum*** Toxoplasma gondii

Enfeksiyöz nedenlere bağlı olmayan embriyonik-fetal ölümler Maternal Endokrinolojik bozukluklar Hipluteodisim hipotiroidism İmmunolojik Faktörler Genetik faktörler Çevresel faktörler Endüstrial ürün artıkları(plastik, solventlar vb) Beslenme Antioksidanlar : ethoxyquin-butylated hydroxytoluene